Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің титулдық парағы

Пәннің оқу-әдістемелік

кешенінің титулдық парағы 

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/29

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау кафедрасы

                                                        

050731 Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау

мамандығының студенттеріне арналған

                                                    

ПӘНІНІҢ

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

                                    

                                                                                                                          

Павлодар

 

Жұмыс оқу бағдарламасының

титулдық парағы 

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/30

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі 

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті 

Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау кафедрасы

                                                 

 

«Химиялық және биологиялық қауіпсіздік негіздері» пәнінен

050731 Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау

мамандығының студенттеріне арналған

       

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ 

Павлодар 

Кегль 14,

буквы

строчные,

кроме

первой

прописной

Мамандықтың элективті пәндер

каталогының негізінде әзірленген пәннің

жұмыс оқу бағдарламасын бекіту парағы 

Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/34

БЕКІТЕМІН 

ОІ жөніндегі проректор

___________  ___________

     (қолы)                  (аты-жөні)

20__ж. «___»____________

Құрастырушы: Мажимова М.Б. _________  ғылым магистрі, ассистент.  

Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау кафедрасы  

                                                          

«Химиялық және биологиялық қауіпсіздік негіздері» пәні бойынша

050731   Өмір   тіршілігінің   қауіпсіздігі   және   қоршаған   ортаны   қорғау

мамандығының студенттеріне арналған

ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ 

Жұмыс бағдарламасы____________бекітілген  жұмыс оқу жоспарларының және

мамандықтың элективті пәндер каталогының негізінде әзірленді. 

Кафедра отырысында ұсынылды 20_ж. «___»____________№_____ Хаттама. 

Кафедра меңгерушісі  __________Арынгазин К.Ш. 20__ж. «____» ________

                  

          

Сәулет – құрылыс факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды 

20_ж. «_____»____________ №____ Хаттама 

ОӘК төрағасы______________Козионов В.А. 20_ж. «_____»___________

   

                  

КЕЛІСІЛДІ 

Сәулет – құрылыс факультетінің деканы ________________ Кудерин М.К. 

20_ ж. «_____»________                                     

ОҮЖжӘҚБ бастығы ____________  Варакута А.А. 20_ж. «_____»_______   

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20__ж. «___»______________  №____ Хаттама 

1 Пәннің мақсаты - студенттердің инженерлік міндеттерді шешу кезінде

кауіпсіздік   басымдылыктары   бойынша   ойлауын   қалыптастыру;   елді   мекендер

мен   жұмыс   аймактарында   химиялык   жөне   биологиялык   кауіпсіздікті

камтамасыз етудің негізгі аспектілерін зерделеу.

Пәннің   міндеті  -  студенттерді   тұрғындарды   және   коршаған  органы

химиялык  заттардың жағымсыз өсерінен және вирустык аурулар кездерінен

қорғау непздеріне үйрету.

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттердің: 

– олардын жүмысы мүмкін болатын бактериологиялық және химиялык

закымдану көздерімен байланысты, экономика салаларындағы коргау жүйесі-

иің   негізгі   принциптерін   колдануды;   химия-технологиялық   жөне   табиғи

жүйелердің   жағдайын   талдауды   жүргізуді;  химиялык  және  биологиялык

кауіпсіздік   бойынша   әр   түрлі   корғау   шараларының   кешенін   пайдалану

жөнінде түсініктері болуы;

–  химиялык  процестердің   физика-химиялық   негіздерін;   химиялық

өнер-кәсіп   калдыктарынын   жіктелуін   және   оларды   зарарсыздандыру

едістерін;  биологиялык  кауіпті   және   зиянды   өндірістік   факторларды;

химиялык  ластаушы   заттардың,   микроорганизмдердін   тірі   организмдерге

эсер  ету механизмдерін; өндірістік және қоршаған ортанын химиялық және

биологиялык  ластануын   алдын  any  және   бейтараптандыпу   дын   негізгі

әдістерін білуі;

–  химиялық   және  биологиялық  қауіпті   заттармен   қауіпсіз   жұмыс

істеудің;   өндірістік  жене  табиғи   орталардың  химиялық   жене   биологиялық

ластану   салдарын   жоюды   болдырмау  бойынша  шаралар   әзірлеудің

практикалық машықтарды иемденуі қажет. 

2 Пререквизиттер

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған

білім, икемділік және дағды-машықтар қажет: химия, биология, математика,

экология және табиғатты пайдалану, өмір тіршілігінің қауіпсіздігі..  

3 Постреквизиттер 

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар

 

келесі 

пәндерді меңгеруі үшін қажет:  

Еңбек қорғау, өрт қауіпсіздігінің 

негіздері.

4 Пәннің мазмұны 

4.1 Пәннің тақырыптық жоспары 

№ 

Тақырыптардың атауы

Сағат саны 

Дәріс

Зертх. СОӨЖ

1

2

3

4

6

1

Кіріспе 

2

4

10

2

Химиялық және биологиялық қауіпсіздігінің 

негіздері

3

7

12

3

Оларда химиялык немесе биологиялык 

зиянды заттар түзілетін немесс 

пайдаланылатын технологиялык процестерді 

талдау.

3

6

12

4

Зиянды химиялык немесе биологиялык 

заттардын табиғи көздерін талдау.

3

6

12

5

Зиянды химиялык немесе биологиялык 

заттарды бейтараптандыру ұсыныстары, 

шаралары, әдістері мен тәсілдері.

4

7

14

БАРЛЫҒЫ: 90

15

30

(15)

60

№

Тақырыптар атауы

Сағаттар саны

ЖБК базасында, 20     түсу

жылы 

Сырттай оқу формасы

Дәріс

Зерт.

СӨЖ

1

2

3

4

6

1 Кіріспе 

2

-

12

2 Химиялық   және   биологиялық   қауіпсіздік

негіздері

2

1

17

3 Оларда  химиялық  немесе  биологиялық зиянды

заттар  түзілетін  немесе  пайдаланылатын

технологиялық процестерді талдау.

2

1

15

4 Зиянды   химиялық

 немесе

 биологиялық

заттардың табиғи көздерін талдау.

2

1

17

5 Зиянды   химиялыкқ   немесе   биологиялық

заттарды   бейтараптандыру

 ұсыныстары,

шаралары, әдістері мен тәсілдері.

2

1

17

БАРЛЫҒЫ: 90

10

4 (2)

78

4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны 

1 тақырып. Кіріспе

«Химиялык  және   биологиялық   қауіпсіздік   негіздері»   пәнінің   максаты   мен

міндеттері.  «Химиялык жене биологиялык  кауіпсіздік негіздері» пәнінік  даму

және   қалыптасу   тарихы.   Адамды   және   қоршаған   ортаны   химиялық  және

биологиялық текті жағымсыз әсерлерден қорғаудың (антропогендік және табиғи)

негізгі   аспектілері.   Қогамның   физикалык,   химиялық,  биологиялык  әсерлерді

мүмкін   болатын   мәндерге   дейін   азайтуға   бағытталған   білім  мен  ілімді   іске

асыруы.   Қазакстандағы  химиялык  және  биологиялык  кауіпсіздік.  «Химиялык

және биологиялык кауіпсіздік негіздері» пәнінін баска пәндермен және берілген

пәнге   дейін   бүрын   зерделенген   пәндермен   байланыстары.  Биологиялык  және

химиялык  кауіпсіздікті  зерделеу  объектілері.   Адамның   денсау-лығына   және

коршаган   ортаға   кауіп   төндіретін,  химиялык  және  биологиялык  қауіпті

технологиялық   процестер,  техника,  жабдыктар.   Қазақстан   Республика-сының

территориясындағы  химиялык  кауіпті   объектілер   және   олардың   жүмысымен

байланысты проблемалар.

2 – тақырып.  Химиялык және биологиялык кауіпсіздік негіздері. Адамның

тіршілік   әрекетіндегі  химиялык  және   биологиялық   қауіпсіздік   туралы   жалпы

үғымдар.   Зиянды   заттар,   олардың   адам   организміне  эсер  етуі   және   кәсіптік

уланудың алдын any. Химиялық және биологиялык улардың жіктелуі. Химиялык

және  биологиялык   ластаушы  заттардың   биосфераға   әсері   және   оның

компоненттері. Биогеоценоздағы  химиялык  және биологиялык  қауіпті заттарды

көшіру. Қоршаған табиғи ортаның  химиялык  және  биологиялык  ластануының

экологиялық   салдары.  Биосфера  компоненттеріндегі  және  өндірістік   ортадағы

химиялык   ластаушы  заттардың   шектеулі   шақтамалы   концентрациялары.

Өндірістік   және   қоршаған   ортаның  химиялык  және  биологиялык   ластану

мониторингі.

3   –   тақырып.    Оларда  химиялық  немесе  биологиялық   зиянды   заттар

түзілетін  немесе  пайдаланылатын   технологиялық   процестерді  талдау.

Химиялык  және   биологиялық   заттар   колданылатын   өндірістік   процестер-дің

негізгі  технологиялык  сүлбалары.   Апаттық   лактырыстардың,  химиялык  және

биологиялық   қауіпті   заттардың   лақтырыстары  мен  қалдыктарының   пайда

болуынын   негізгі   себептері.   Өндірістік   жайлардағы   ауаның   куйін   бақылау

әдістері. Ағынды сулардың қүрамын бакылау әдістері.  Химиялык  активті  және

биологиялык  активті   өнеркәсіптік   қалдықтар.   Экономиканын  химиялык  және

биологиялык кауіпті объектілеріндегі төтенше жағдайлар.

4 – тақырып.    Зиянды химиялық  немесе  биологиялық  заттардын  табиғи

көздерін   талдау.  Зиянды   химиялык  және  биологиялык  заттардың   табиғи

көздері. Атмосфералык ауаның күйін бақылау едістері. Топырак жамылғысының

күйін бақылау әдістері. Табиғи және ағынды суларды, катты түрмыстык және

өнеркәсіптік қалдықтарды талдау өдістері.

5   –   тақырып.    Зиянды   химиялық   немесе   биологиялық   заттарды

бейтараптандыру ұсыныстары, шаралары, әдістері мен тәсілдері. Қоршаған

ортаға жөне өндірістік аймаққа химиялык және биологиялык қауіпті заттардың

түсуін   болдырмаудың   негізгі   өдістері.   Химия-технологиялық   жүйелердің

қауіпсіздігін   қамтамасыз   ету  бойынша  шарапар.  Химия  өндірісінде

пайдаланылатын   жабдыктарды   тиімді   пайдалану   түжырымдамасы.   Қайта

күрылатын   физика-технологиялык   жүйелер.   Өндірістік   сферадағы   жөне

биосфера  компоненттеріндегі  зиянды   химиялык  және  биологиялык   заттарды

бейтараптандыру  әдістері  мен  төсілдері.   Экономиканың  химиялык  және

биологиялык кауіпті объектілеріндегі тетенше жағдайларда түрғындарды корғау.

Тетенше   жағдайлардың   салдарын   жою.  Химия  өндірісінің   және  биологиялык

компоненттердің катты, сүйық және газ тәрізді қалдықтарын пайдаға асыру және

зарарсыздандыру.   Қалдық-тарды   минимумдандыру   түжырымдамасы.  Химия

енеркәсібінде калдыксыз өндірістерді күрудын негізгі принциптері.

4. 3 Зертханалық жұмыстардың мазмұны

№

п/п

Тақырыптар

атауы 

Мазмұны 

Бақылау

түрі

Орындау

уақыты

(жұма

бойынша)

Сағат-

тар

саны

1

2

3

4

5

6

1

Кіріспе

Өндірістік қалдықтардың 

қауіптілігін зерттеу мен 

қауіптілік классын анықтау.

Сұрау 

1

4

2

Химиялык және 

биологиялык 

кауіпсіздік негіздері

Элювия (извлечение) 

адсорбцияланған заттардың.

Сұрау

3

7

3

Оларда химиялык 

немесе биологиялык 

зиянды заттар 

түзілетін немесс 

пайдаланылатын 

технологиялык 

процестерді талдау

Суды тазарту үшін өзара 

коагуляцияны қолдану. 

Сұрау

5

6

4

Зиянды химиялык 

немесе биологиялык 

заттардын табиги 

көздерін талдау

Химиялық пептизация 

әдісімен темірдің гидроксил

золасын алу 

Сұрау

7,8

6

5

Зиянды химиялык 

немесе биологиялык 

заттарды 

бейтараптандыру 

үсыныстары, 

шаралары, әдістері 

мен тәсілдері

Химиялық кауіпті 

нысанадағы және кайктегі 

апат кезідегі қатты әсер 

ететін улы заттарды 

жұқтыру масеитабын 

болжау

Сұрау

10

7

Барлығы:

30

4.4 Студенттің өздік жұмысының мазмұны  

4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі 

Күндізгі оқу формасына арналған СӨЖ мазмұны

№

СӨЖ түрі

Есеп беру

формасы

Бақылау түрі 

Сағаттағы

көлемі

1

Дәріс сабақтарына 

дайындық

Конспект

Сабаққа қатысуы

10

2

Лабораториялық 

сабақтарға дайындық

Жұмыс

дәптері 

Сабаққа қатысуы

10

3

Аудиториялық сабақтар 

мазммүнына кіршеген 

материаларды оқу

Конспектер 

Сұрау

25

4

Бақылауға дайындық

Ауызша сұрау 

15

Барлығы:

60

Сырттай оқу формаларына арналған СӨЖ мазмұны 

№

СӨЖ түрі

Есеп беру

формасы

Бақылау түрі 

Сағаттағы

көлемі

1

Дәріс сабақтарына 

дайындық

Конспект

Сабаққа қатысуы

10

2

Лабораториялық 

сабақтарға дайындық

Жұмыс

дәптері 

Сабаққа қатысуы

10

3

Бакылау жүмысынын 

орындау

Бакылау

жүмыс

Корғау жүмысынын

орындау

48

4

Бақылауға дайындық

Ауызша сұрау 

10

Барлығы:

78

Студенттердің өздік оқуына ұсынылған тақырыптар  

1   –   тақырып.   Жүйке   –   сал   әрекеті   бар   уландырушы   заттар.

Ұсынылатын әдебиет: [1], стр. 56-83.

2   –   тақырып.   Жалпы   уландырушы   әрекеті   бар   уландырушы

заттар.

Ұсынылатын әдебиет: [1], стр. 158-170.

3   –   тақырып.  Химиялық   қауіпті   объектілердегі   авария   кезінде

өндірістік   персоналды   қорғау   шараларын   ұйымдастыру.   Химиялық   және

биологиялық жұқтыру қаупінде халыққы жаднама.

Ұсынылатын әдебиет:[2],стр.23-32.

4   –   тақырып.  Қоршаған   ортадағы   зиянды   заттарды   бақылау   және

талдауға, анықтауға арналған құралдар мен аспаптар.  «Коллион 201» типті

газоанализатор. Құрылысы және жұмыс істеу принципі. 

Ұсынылатын әдебиет:[2], стр. 123-132.

5  –  тақырып.

  Жұғу масштабтарының  болжау  әдістері күшті әсерлі

улы   заттармен   химиялық   қауіпті   объектіде   апаттар   жанында.   Басқаратын

құжаттардың талаптары .

Ұсынылатын әдебиет:[12].

Сырттай оқитын студенттердің бақылау жұмысының мазмұны.

«Радиациялық   қауіпсіздік   негіздері»  курсы   бойынша   студенттер   бір

бақылау жұмысын орындайды. Бақылау жұмысы емтихандық сессияға дейін

орындалып,   «АТӨТ   және   ҚОҚ»   кафедрасында   зертханашысымен   және

дистанционды   оқыту   факультетінде   методист   арқылы   тіркеледі.   Бақылау

жұмысы А4 форматында,  көлемі 15 – 20 бет болып жазылуы керек. Студент

бақылау жұмысын емтихан   алдында қорғауы қажет. 

Бақылау   жұмысының   басында   жоспар   құрастырылады,   ал   аяғында

қолданылған әдебиеттер тізімі жазылады.

«Химиялық   және   биологиялық   қауіпсіздік   негіздері»мамандығы

бойынша   оқитын   студенттердің     Химиялық   және   биологиялық

қауіпсіздік негіздері» пәнінен бақылау жұмысының тақырыптары. 

Нұсқа

№ 

Бақылау жұмысының тақырыптары

1

Биологиялық   қауіпті   заттардың   турлері   және   сипаттамалары.

Вирустер,   рикетсиялар,   саңырауқұлақтар,   токсиндер,   сары   безгек

(лихорадка), бөртпе сүзек (сыпной тиф), чума, СПИД, гепатит және

т.б.

2

ХҚО   апат   кезіндегі   күшті   әрекетті   улы   заттармен   жұғу

масштабтарың болжам беру әдістері.

3

Негізгі химиялық қауіпті заттардың түрлері және сипаттамлары. 

Ацетонитрил, акрилонитрил, күкірт-көміртегі, хлорлы сутек, тұз 

қышқылы, сынап және т.б.

4

Химиялық және биологиялық улардың түрлері мен жіктелуі. Қазіргі

уландырғыш биологиялық белсенді заттардың сипаттамасы.

5

Химиялық   және   биологиялық   қауіпті   заттармен   жұқтыру

нышандары.   Зиянды   химиялық   және   биологиялық   заттарды

залалсыздандыру.   Жеке   және   ұжымдық   бактериологиялық   қарсы

қорғау тәсілдері, азықпен суды қорғау. Дезинфекция, дезинсекция,

дератизация.

5 Әдебиеттер тізімі

Негізгі

1   Александров   В.   Н.   Отравляющие   вещества.   -   М.:   Военное

издательство,1990 г.

2   Алимов   Н.П.   Средства   защиты   от   опасных   и   вредных

производственных    факторов и их контроль. - М.: Знание, 1981г.

3 Владимиров В.А. Сильнодействующие ядовитые вещества и защита

от них. - М.: Воениздат, 1989 г.

4   Вредные   химические   вещества,   азотосодержащие   органические

соединения. Справочник / под ред. Б.А. Кудрявцева. – С-П, 1992 г.

5 Каминский С.Л. Средства индивидуальной защиты. – Л.: Химия,

 1989 г.

6  Лазарев Н.В. Вредные вещества в промышленности. Справочник. -

Л.: «Химия», 1986 г.

7 Максимов М.Т. Защита от сильнодействующих ядовитых веществ. –

М, 1993г.

8 Методические рекомендации №1.

9 Методические рекомендации №2.

10 Муравьев С.И. и др. Руководство по контролю вредных веществ в

воздухе рабочей зоны.- М.: Химия, 1991 г.

11 Справочник по защите населения от сильнодействующих ядовитых

веществ. – М.: МЧС, 1995 г.

Қосымша

12   Аварийно   химические   вещества.   Методика   прогнозирования   и

оценки химической обстановки. – М.: «Военные знания», 2000 г.

13 Военные знания. – М, 2000-2003 г.

14   Градосельский   В.В.   Ядерное,   химическое   и   бактериологическое

оружие и защита от него. – М.: Воениздат, 1990 г.

15 Гражданская защита. – М.: МЧС, 2000-2003 г.

16 Информационно- методический сборник материалов по ЧС и ГО.

Библиотечка руководителя АЧС. Алматы, 2000-2003 г.

17   РД   52.04.253-90  

  Руководящий   документ   «Методика

прогнозирования   масштабов   заражения   сильнодействующими   ядовитыми

веществами при авариях на химически опасных объектах и транспорте». - Л.:

Гидрометеоиздат, 1991 г.

18   Реакция   организма   на   воздействие   опасных   и   вредных

производственных   факторов.   Справочник.   –   М.:   Издательство   стандартов,

1990 г.

19 Промышленные противогазы и респираторы. Каталог. Чекассы. 

1992 г.

20 Сильнодействующие ядовитые вещества. Технические жидкости. –

М.: «Военные знания»,1997 г.

Мамандықтың (тардың) жұмыс

оқу жоспарынан көшірме 

ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

050731 - Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау 

мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме 

Пән атауы  «Химиялық және биологиялық қауіпсіздік негіздері» 

Оқу

нысаны

Пәннің  еңбек

сыйымдылығы 

Семестр бойынша

бақылау түрлері 

Семе

стр

Семестр бойынша студенттердің

жұмыстарының  көлемі 

кре-

дит-

тер

академиялық

сағат 

кре

дит

тер

аудиториялық сабақ 

(ак. сағат)

СӨЖ

(ак. сағат)

бар-

лығы

ауд СӨЖ емт сын

КЖ-

а

КЖ

-с

бар-

лығы

дәр пр. зертх

бар

лы

ғы

СОӨЖ

ЖОБ 

негі-

зіндегі  

күндізгі 

2

90 45 60

6

-

-

-

6

2

90 30 15

-

60

7,5

Кафедра меңгерушісі    

             

 

             Арынгазин К.Ш. 20__ж. «___» ________