Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
ЗЕРТТЕУДІҢ ФИЗИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
пәні бойынша 5В071600 «Аспап жасау» мамандығының
студенттеріне арналған оқу-әдістемелік құралы
Павлодар
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Физика, математика және ақпараттық технологиялар факультеті
Физика және аспап жасау кафедрасы
ЗЕРТТЕУДІҢ ФИЗИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ
пәні бойынша 5В071600 «Аспап жасау» мамандығының
студенттеріне арналған оқу-әдістемелік құралы
Павлодар
Кереку
2012
ӘОЖ 53 (07)
КБК 22.3я7
З - 49
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің физика, математика және ақпараттық технологиялар факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен басуға ұсынылды
Пікірсарапшылар:
Т. С. Махметов – Еуразиялық инновациялық университетінің физика-математика ғылымдарының кандидаты, доцент;
М. Қ. Жукенов – физика – математика ғылымдарының кандидаты.
Құрастырушылар: Ш. Н. Сарымова, А. Қ. Сейтханова,
Ж. Д. Оспанова
З 49 Зерттеудің физикалық әдістері : оқу-әдістемелік құралы / құраст. :
Ш. Н. Сарымова, А. Қ. Сейтханова, Ж. Д. Оспанова.– Павлодар : Кереку, 2012. – 40 б.
«Зерттеулердің физикалық әдістері» пәні бойынша оқу – әдістемелік құралы 5В071600 - «Аспап жасау» мамандығы бойынша оқитын студенттерге әр түрлі бағыттарындағы ғылыми зерттеулерді жүргізуіне көмектеседі.
Бұл оқу-әдістемелік құралы 5В071600 - «Аспап жасау» мамандығының оқу жұмыс жоспарына және оқу-әдістемелік құралына қойылатын талаптарға сәйкес жасалынған.
ӘОЖ 53 (07)
КБК 22.3я7
© Ш. Н. Сарымова, А. Қ. Сейтханова, Ж. Д. Оспанова 2012
© С. Торайғыров атындағы ПМУ, 2012
Материалдардың дұрыс болуына, грамматикалық және орфографиялық қателіктерге авторлар мен құрастырушылар жауапты
Мазмұны
|
Кіріспе........................................................................................................3
|
1
|
Әдістердің жалпы классификациясы және сипаттамасы......................4
|
2
|
Дифракциялық әдістер.............................................................................7
|
2.1
|
Құрылымдық кристаллографияның негіздері........................................7
|
2.2
|
Рентген сәулелерінің физикасы................................................................9
|
2.3
|
Рентгендік техника.................................................................................11
|
2.4
|
Рентген құрылымдық талдаудың әдістері............................................13
|
2.5
|
Рентгендік фазалық талдау ...................................................................16
|
2.6
|
Электронография және нейтронография..............................................19
|
3
|
Спектрлік әдістер....................................................................................21
|
3.1
|
Атомды спектрлік талдау.......................................................................21
|
3.2
|
Молекулалы спектрлік талдау...............................................................24
|
3.3
|
Масс – спектрлік талдау.........................................................................28
|
3.4
| Рентгенді спектрлік талдау....................................................................29 |
4
|
Резонансты әдістер.................................................................................31
|
4.1
|
АМР және ЭМР әдістері........................................................................31
|
4.2
| Мессбауэровты спектроскопия.............................................................33 |
5
|
Электронды - оптикалық әдістер..........................................................34
|
5.1
|
Негізгі электронды микроскоп.
Электронды микроскоптың түрлері......................................................34
|
5.2
|
Мөлдірлі электронды микроскоп және растрлы
электронды микроскоп...........................................................................34
|
5.3
|
Сканирлеуші зонтты микроскоп............................................................37
|
|
Әдебиеттер...............................................................................................39
|
Кіріспе
«Зерттеудің физикалық әдістері» пәні 5В071600 - «Аспап жасау» мамандығының студенттерін дайындау оқу жоспарына кіреді, бұл білім алушы мамандардың әр түрлі бағыттарындағы ғылыми зерттеулердің жүргізілуіне көмектеседі. Зерттеу деңгейі және алынған нәтижелердің құндылығы қазіргі заманғы физикалық әдістердің дұрыс таңдалып және кешенді түрде қолдана білуімен байланысты зерттеу алдында қойылған физикалық және физика-химиялық мәселелердің шешімін табуда көмектесе алады.
Бұл пәнді оқытудың мақсаты аспап жасау мамандық студенттеріне арналған зерттеудің физикалық әдістерінің практикалық мүмкіншіліктері мен өте маңызды шектеулердің принциптік негізін түсіндіру, сонымен қатар тәжірибе өткізу шарттары мен олардың аппараттық жабдықтауымен таныстыру. Тәжірибе мәндерін соның ішінде ғылыми әдебиетте жарияланатын мәндерді сауатты бағалауға үйрету. Студент барлық мәндер жиынтығын салыстыра отырып және талдау негізінде нәтиже жасап, берілген мақсаттарды шешуге арналған үйлесімді әдістерді таңдауды үйреніп білуі қажет.
Берілген пәнді оқыту аспап жасау мамандық студенттерін дайындаушы университеттердегі аспап жасау мамандық студенттерінің оқу жұмыс жоспарына кіретін, барлық ертеректе өтілген пәндерде, оның ішінде, ең алдымен математика, физика, кванттық механика мен заттың құрылымы, органикалық органикалық емес және физикалық химияда негізделуі қажет.
Пәнде дифракциялық, спектроскопиялық, резонанстық және зат құрамы мен құрылысын зерттеудің электронды-оптикалық әдістері қысқаша қарастырылған.
1 Әдістердің жалпы классификациясы және сипаттамасы.
Спектроскопиялық, дифракциялық, резонанстық және оптикалық әдістер. Әртүрлі әдістердің энергетикалық мінездемелері. Әдістің сезгіштігі және қабілеті. Әдістің сипаттамалық уақыты. Әдістердің интеграциясы.
Өрістің өзара әсерлесу теориясына негізделген заттардың құрылысы мен молекулалардың физикалық қасиеттерін зерттеу, зерттеліп жатқан затпен бөлшектер ағыны немесе сәулеленулер, оның молекулалары мен заттың бойында әр түрлі басқа қасиеттері байқалатын, ғылымның ерекше бөлімін ұсынады.
Физикалық әдістің тура мақсаты – физикалық қасиеттер жиынтығына ие, өрістің немесе бөлшектер ағынының затпен әсерлесуінен кейінгі сәулелену өзгерісін анықтау.
Физикалық әдістің кері мақсаты – физикалық әдіспен алынған, яғни тәжірибе мәндерінің берілген өзгерістерінің негізінде заттың немесе молекула параметрлерінің физикалық қасиеттерін анықтау.
Бұл оқу-әдістемелік құралында дифракциялық, спектроскопиялық, резонанстық және оптикалық зерттеу әдістері зерттеліп қарастырылады.
Спектроскопиялық әдістер толқын ұзындығы немесе жиіліктен сәулеленудің шығарылуы немесе жұтылуы интенсивтілігінің тәуелділігін зерттейді. Өлшелінетін энергиялардың аралықтары  бар әдістер үшін көп ретте айырады (1-кесте).
1 кесте - Спектроскопиядағы толқын ұзындықтары мен жиіліктер диапазондарының мәндері
-
Спектрлар
|
Жиіліктер,
Гц
|
Толқын ұзындықтары
|
Өлшем
бірліктері
|
ЯГР
|
|
Достарыңызбен бөлісу: | 
