ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР - Жаңа ұрпақтың қосымша білім беру бағдарламаларын әзірлеу бірқатар қағидаттарды есепке алуды көздейді:
- - ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды үйлесімді үйлестіруге мүмкіндік беретін кең гуманитарлық мазмұнға бағдарлану;
- - тәрбиеленушілерде бейбітшілікті тұтас және эмоциялық-бейнелі қабылдауды қалыптастыру;
- - қандай да бір жастағы балалар үшін жеке маңызды болып табылатын және негізгі білім беруде жеткіліксіз болып табылатын мәселелерге, тақырыптарға, білім беру салаларына жүгіну;
- - тәрбиеленушілердің негізгі құзыреттіліктерін дамыту;
- - негізгі білімнің мазмұнына міндетті сүйену, оның тарихи-мәдени компонентін пайдалану;
- - білім беру үдерісінің бірлігін жүзеге асыру.
Жаңа ұрпақтың қосымша білім беру бағдарламасының сапасына қажетті жағдай жасау үшін: - - балаларға қосымша білім беру мекемелерінде білім беру үдерісін ұйымдастырудың ғылыми негіздерін әзірлеу негізінде оның мазмұнын жаңарту;
- - Авторлық білім беру бағдарламаларының конкурстарын тұрақты өткізу;
- - бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз ету сараптамасы, жаңа буын бағдарламаларын әзірлеу және тәжірибелік тексеру;
- - орта және жоғары мектеп жасындағы балаларға арналған ұзақ мерзімді қосымша білім беру бағдарламаларын жандандыру;
«Білім беру» сөзінің заманауи түсінігі «оқыту», «тәрбие», «білім беру», «даму» деген терминдерді түсіндірумен байланысты. Сөздік мәндер «білім» терминін «білу» етістігінен «құру», «қалыптастыру» немесе «дамыту» мағынасында жаңа нәрсе ретінде қарастырады. - «Білім беру» сөзінің заманауи түсінігі «оқыту», «тәрбие», «білім беру», «даму» деген терминдерді түсіндірумен байланысты. Сөздік мәндер «білім» терминін «білу» етістігінен «құру», «қалыптастыру» немесе «дамыту» мағынасында жаңа нәрсе ретінде қарастырады.
- Жаңа білімді құру - бұл инновация.
Құзыреттілік (компетенция) - латын тілінен аударғанда «адам жақсы білетін, білімі мен тәжірибесі бар» сұрақтардың шеңберін білдіреді. - Құзыреттілік (компетенция) - латын тілінен аударғанда «адам жақсы білетін, білімі мен тәжірибесі бар» сұрақтардың шеңберін білдіреді.
- Белгілі бір салада Құзыретті адам осы салада тиімді әрекет етуге мүмкіндік беретін қабілеттерге ие.
- Құзыреттілік-құзыреттілік саласын меңгеру деңгейі.
- Құзырет құрылымы:
- Нақты шындық объектісі
- Білім алушылар үшін тұлғалық маңыздылығы
- Әлеуметтік маңыздылығы
- «Құзыреттілік тәсіл» ұғымының мағынасы - оқыту процесінің тұлғаның негізгі (базалық, негізгі) және пәндік құзыреттілігін қалыптастыруға және дамытуға бағытталуына байланысты болады. Бұл процестің нәтижесі адамның жалпы құзыреттілігін қалыптастыру болады, бұл басты құзыреттіліктердің жиынтығы, тұлғаның біріктірілген сипаттамасы болып табылады. Мұндай сипаттама оқыту процесінде қалыптасуға және білім, дағды, қарым-қатынас тәжірибесі, қызмет тәжірибесі болуға тиіс.
- Білім беру құзыреттілігі – жеке және әлеуметтік маңызы бар өнімді қызметті жүзеге асыру үшін қажетті нақты шындық нысандарының белгілі бір шеңберіне қатысты оқушының іс-әрекетінің мағыналық бағдарларының, дағды, икемдері мен тәжірибесінің жиынтығы.
Білім беру бағдарламаларын әзірлеуге қойылатын талаптар: - Білім беру бағдарламаларын әзірлеуге қойылатын талаптар:
- Жалпы талаптар:
- - Бірлік. Іске асырылатын барлық бағдарламалар үшін парадигмалдық айқындық, бірыңғай концептуалды-теориялық негіз және стратегиялық бағдарлар.
- - Тұтастық. Жиынтығында білім беру ортасын және білім беру процесінің құрылымын технологиялық қамтамасыз етудің тұтас кешенін құрайтын бағдарламалардың өзара шарттылығы мен өзара толықтыруы.
- - Толықтығы. Бағдарлама әзірлеушісі қойған мақсатты, ол қабылдаған парадигма мен тұжырымдаманы іске асыру үшін қажетті және жеткілікті балаларға білім беру мазмұнының барлық элементтерін енгізу қажеттілігі.
- - Нақтылығы. Нақты білім беру процесінде осы мазмұнды іске асыру тәсілін көрсететін мазмұнның барлық элементтерінің, олардың сипаттамалары мен байланыстарының негізделген сипаттамасы.
- - Процессуалдылық. Білім беру үдерісінде мазмұнын іске асыру қисынына сәйкес бағдарламаны құру; қойылған мақсатқа қозғалыс кезеңдерін дәйекті баяндау; әдіс-тәсілдерді, ұйымдастыру нысандарын, қызмет құралдарын және тәрбиеленушілермен өзара іс-қимыл жасау, бұл, сайып келгенде, бағдарламаны іске асыру процесін регламенттейді.
- - Бақылау мүмкіндігінің болуы. Нәтижелердің айқындығы, оларды анықтау, белгілеу, өзгерту және әзірлеуші қабылдаған бағдарлама мен Тұжырымдама шеңберінде ұсыну технологиясының барабарлығы, қойылған мақсат, мазмұнның құрастырылған композициясы және бағыт ерекшелігін (қызмет бейінін, білім беру саласын) ескере отырып, оны игеру деңгейі.
- - Модульдік. Кез келген түрдегі бағдарламаның құрылымы жобаланады, бұл бір жағынан қосымша білім беру бағдарламаларына жеке және әлеуметтік тапсырыстың динамикасымен (сапаға қойылатын талаптармен) анықталады. Екінші жағынан, балалар мен олардың ата-аналарын білім беру мазмұнын, сипатын, көлемін, ырғағын және нәтижелерін еркін таңдау құқығы, сонымен қатар педагогтың авторлық құқығы.
Оның типі мен түріне тәуелсіз білім беру бағдарламасының құрылымын жобалаудың негізін келесі өзара байланысты инвариантты модульдер құрайды: - Оның типі мен түріне тәуелсіз білім беру бағдарламасының құрылымын жобалаудың негізін келесі өзара байланысты инвариантты модульдер құрайды:
- Мұқаба (бетпарақ)
- Түсіндірме жазба.
- Оқу-тақырыптық жоспары.
- Оқытылатын курстың мазмұны
- Бағдарламаны әдістемелік қамтамасыз ету.
- Әдебиеттер тізімі
- Бағдарламаның вариативті модульдерінің мазмұны мен санын педагог өзінің ойына сәйкес және тұжырымдалған қорытынды тапсырысты ескере отырып анықтайды.
1. ТИТУЛ ПАРАҒЫ - 1. ТИТУЛ ПАРАҒЫ
- Титул парағында көрсету ұсынылады:
- - білім беру мекемесінің атауы;
- - қосымша білім беру бағдарламасын қайда, қашан және кім бекітті;
- - қосымша білім беру бағдарламасының атауы;
- - - қосымша білім беру бағдарламасы есептелген балалардың жасы;
- - қосымша білім беру бағдарламасын жүзеге асыру мерзімі;
- - Қосымша білім беру бағдарламасы авторының (авторларының) т. а. Ә., лауазымы;
- - қосымша білім беру бағдарламасы іске асырылатын қаланың, елді мекеннің атауы;
- - қосымша білім беру бағдарламасын әзірлеу жылы.
- 2.ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБА
- Түсіндірме жазбаны бағдарламаны әзірлеуге негіз болған Нормативтік-құқықтық құжаттарды аударудан бастау ұсынылады. Содан кейін кіріспе. Пәннің қысқаша сипаттамасы, оның маңыздылығы және қосымша білім беру бағдарламасының педагогикалық негіздемесі. Кіріспе бөлімде осы қызмет түріне, өнерге, оның тарихына, таралу аймақтарына және т.б. қатысты қысқаша ақпаратты баяндауға болады. Қалыптасқан жағдайдың мәнін, балалардың әлеуметтік шынайылығы мен қажеттіліктеріне шығуды негіздеу керек.
Білім беру бағдарламасының бағыты - Білім беру бағдарламасының бағыты
- Бірлестіктердегі сабақтар әр түрлі бағыттағы қосымша жалпы білім беру бағдарламалары бойынша (техникалық, жаратылыстану, дене шынықтыру-спорттық, көркем, туристік-өлкетану, әлеуметтік-педагогикалық) өткізілуі мүмкін.
- Бағдарламаның өзектілігі - бұл қазіргі заман жағдайында балаларға осы бағдарламаның не үшін қажет екендігі туралы сұраққа жауап.
- Өзектілігі негізделуі мүмкін:
- әлеуметтік мәселелерді талдауда;
- ғылыми зерттеу материалдарында;
- педагогикалық тәжірибені талдауда;
- қосымша білім беру қызметтеріне бала немесе ата-ана сұранысын талдау;
- білім беру жүйесін жаңғыртудың заманауи талаптарына сай;
- білім беру мекемесінің әлеуетінде;
- білім берудің әлеуметтік тапсырысында және басқа да факторларда.
- Бағдарламаның жаңалығы мен бірегейлігі (осы бағыттағы басқа бағдарламалардың ерекшеліктері мен айырмашылықтарын негіздеу) :
- қосымша білім беру мәселелерін жаңа шешу;
- оқытудың жаңа әдістері;
- сабақ өткізудегі жаңа педагогикалық технологиялар;
- диагностика формасындағы жаңашылдықтар және бағдарламаны және т. б. іске асыру қорытындыларын шығару.
- Айырмашылық ерекшеліктері. Осы кіші бөлімде алдыңғы ұқсас қосымша білім беру бағдарламаларының болуын және осы бағдарламаның тәжірибесі пайдаланылған және жинақталған басқа авторлардың бағдарламаларынан айырмашылығы сипатталған жөн. Осы бағдарламада басым бағыттардың қандай таңдалғанын көрсету керек.
- Бағдарлама түрі (авторлық, модификацияланған, бейімделген).
- Педагогикалық мақсаттылық оқыту, дамыту, тәрбиелеу және оларды қамтамасыз ету процестерінің қалыптасқан жүйесінің өзара байланысының прагматикалық маңыздылығын атап көрсетеді. Түсіндірме жазбаның осы бөлігінде қосымша білім беру бағдарламасы аясындағы педагогикалық іс-әрекеттердің дәйектелген негіздемесін беру қажет, ал нақты білім беру қызметінің және білім беру үдерісін ұйымдастырудың таңдалған нысандары, әдістері мен құралдары мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес.
- Үйірмеге қабылдау шарттары. Педагог оқыту үшін білім беру бағдарламасы берілетін балалар тобын анықтайды: жынысы, жасы, алдын ала дайындық дәрежесі, білім деңгейі, осы пән саласына қызығушылықтың қалыптасу дәрежесі, қабілеттерінің болуы, физикалық денсаулығы және т.б., яғни оларды оқуға қабылдау кезінде ескерілетін балалардың ерекшеліктерін сипаттайды.
- Іске асыру мерзімі. Аптасына сабақтардың саны және олардың ұзақтығы, жылына оқу сағаттарының саны көрсетіледі.
- Оқу тобының толымдылығы. Бірлестіктегі Оқушылар саны, олардың жас санаттары, сондай-ақ бірлестіктегі оқу сабақтарының ұзақтығы қосымша жалпы білім беру бағдарламаларының бағыттылығына байланысты және білім беру қызметін жүзеге асыратын ұйымның жергілікті нормативтік актісімен анықталады.
- Білім беру үдерісін ұйымдастырудың ерекшеліктері - білім алушылар пәнді оқиды, өз дарындарын дамытады, оң қарым-қатынас дағдыларын игереді және әрбір бағдарламада бұл кезеңдер, деңгейлер, ерекше білім беру ортасы арқылы ерекше бағдармен жүзеге асырылады, бұл осы бөлімде тұтас жазу қажет.
- Білім беру үдерісін ұйымдастырудың формалары мен әдістері – бағдарламаның оқыту, дамыту және тәрбиелік міндеттерін шешу үшін пайдаланылатын жұмыс түрлерін атап көрсету. Сондай-ақ осы бөлімнің маңызды құрамдас бөлігі ата-аналармен жұмыс істеу нысандары болып табылады.
- Бағдарламаны іске асыру қорытындыларын шығару нысандары – білім алушыларды аттестаттау түрлерін көрсету: бастапқы, аралық, қорытынды, және нәтижелілікті бағалау нысандары.
- Мақсаты мен міндеттері. Мақсат - бұл мақсатқа жетуді қалайтын нәрсеге ұмтылатын нәрсе, бұл нақты, сапалық сипатталған, ал қай жерде, сандық, белгілі бір уақыт сәтіне қол жеткізуге болатын қалаған (күтілетін) нәтиженің бейнесі.
- Міндет – бұл орындалуды, шешуді, мақсатқа қол жеткізу қадамдарын талап етеді, бұл аралық және соңғы нәтижесі бар және жалпы мақсатқа қол жеткізуге қызмет ететін басқа да міндеттермен қатар жұмыстың шолатын және бағаланатын бөлігі.
- Күтілетін нәтиже-әрбір оқу жылы аяқталғаннан кейін бала алатын білімнің, түсініктің, шеберліктің және дағдылардың нақты сипаттамасы, баланы тәрбиелеу мен дамытудың нәтижелері.
- Нәтижелілікті анықтау тәсілдері
- Осы кіші бөлімде білім алушылардың бағдарламаның мазмұнын меңгеруінің табыстылығын қадағалау (диагностика) әдістерін көрсету қажет.
3. ОҚУ-ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ - 3. ОҚУ-ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ
- Оқу-тақырыптық жоспар білім алушының жылжуын кезең-кезеңмен сипаттайды. Бөлім әрбір тақырып бойынша сағат санын көрсете отырып, теориялық, практикалық және басқа да сабақ түрлеріне бөле отырып, оқыту кезеңдері бойынша бөлінген тақырыптар тізбесін қамтуы тиіс. Қосымша білім беруде балалардың сабақтардағы практикалық қызметі теориядан басым болуы тиіс (шамамен 70% - ға 30% - ға).
- 4. БАҒДАРЛАМАНЫҢ МАЗМҰНЫ
- Бұл бөлімде көрсетіледі:
- *бөлімнің, тақырыптың атауы (оқу-тақырыптық жоспардағы аталған бөлімдермен және тақырыптармен сәйкес келуі тиіс);
- *телеграф стилінде тақырыпты ашатын барлық сұрақтар (әдістемесіз), зерттелетін негізгі ұғымдар, фактілер, идеялар аталады;
- *теориялық және практикалық сабақтар көрсетіледі; бұл ретте теорияда негізгі теориялық түсініктер (Түсіндірмесіз), ал практикада білім алушылардың практикалық қызметі (экскурсияны жоспарлау кезінде экскурсияны өткізу тақырыбы мен орнын көрсету қажет) көрсетіледі.
5. ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ - 5. ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
- Бұл бөлімде көрсетіледі:
- бағдарламаны өнімнің әдістемелік түрлерімен қамтамасыз ету (ойындарды, әңгімелесулерді, экскурсияларды, конкурстарды, және т. б. әзірлеу);
- зертханалық және практикалық жұмыстарды жүргізу бойынша, эксперименттерді немесе тәжірибелерді және т. б. қою бойынша ұсыныстар;
- дидактикалық және дәрістік материалдар, зерттеу жұмысы бойынша әдістемелер, тәжірибе немесе зерттеу жұмысының тақырыптары және т. б.
- 6. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
- нормативтік-құқықтық актілер
- педагогқа арналған әдебиеттер тізімінде алдыңғы бес жылда жарияланған басылымдар тізімі болуы тиіс;
- білім алушыларға арналған әдебиеттер тізімі;
- ата-аналарға арналған әдебиеттер тізімі;
- интернет көздері.
- Білім беру бағдарламасына қосымшалар
- Бағдарламаға түрлі сипаттағы қосымшалар қосылуы мүмкін:
- сабақ тақырыбы бойынша иллюстративті материал;
- арнайы терминдердің түсіндірме сөздігі;
- бақылау сұрақтары мен тапсырмалар;
- Конспектілер, сабақ сипаттамасы;
- технологиялық карталар;
- дайын бұйымдар, үлгілер.
Автор – шығармашылық еңбегімен шығарма, ғылыми зерттеу, оқу және әдістемелік материалдар жасалған жеке тұлға. - Автор – шығармашылық еңбегімен шығарма, ғылыми зерттеу, оқу және әдістемелік материалдар жасалған жеке тұлға.
- Авторлық ұжым - жиынтық автор ретінде әрекет ететін жеке тұлғалар тобы.
- Оқушылардың білімге деген түрлі сұраныстарына байланысты мұғалімдер оқу бағдарламаларын құрастыруға немесе типтік оқу бағдарламаларын өзгертуге ниет білдіреді. Оқу бағдарламасы – нормативтік құжат, сондықтан автордың жоғары білікті маман болуын талап етеді.
Педагогикалық бағдарламалардың негізгі екі бағыты болады. Олар білімділік және сауықтыру. - Педагогикалық бағдарламалардың негізгі екі бағыты болады. Олар білімділік және сауықтыру.
- Білімділік – негізгі қызмет түрі танымдық.
- Сауықтыру – негізгі қызмет түрі ойын, спорт.
- Білімділік бағдарламаларының негізгі типтері:
- типтік (үлгілі) бағдарлама;
- тәжірибе-сынақ (эксперименттік) бағдарламасы;
- авторлық бағдарлама.
Типтік (үлгілі) бағдарлама ол: - Типтік (үлгілі) бағдарлама ол:
- білім министрлігі бекітеді және қосымша білім беру басқармалары ұсынады (ғылыми орталықтар);
- Әр жеке пәнге байланысты білім, икем, дағды көрсетілген нормативтік құжат. Оқытылуға тиісті тақырып, әр тақырыпқа мерзім, жыл беріледі. Бағдарлама талабын толық меңгеру – оқу үрдісінің табыстылығы, тиімділігі межесі.
- Оқу пәніне сәйкес оқу курсының мазмұнды негізін, мақсатты талаптарын, оқыту технологиясын таңдау принципі, бақылау әдісін көрсететін құжат.
- Білім, тәрбие, дамыту мақсаттарын орындайтындай білім беру процесі құрамын анықтайтын қысқаша жүйелі баяндалған ақпарат.
-
- Тәжірибе-сынақ (эксперименттік) бағдарлама. Бұл бағдарлама типтік бағдарламасы негізінде жасалынады. Мазмұнына өзгеріс енгізіледі, толықтырылады. Мысалы: тақырыпты оқыту реті, сағат саны, оқыту түрі т.б.
Авторлық бағдарлама - педагог немесе педагогтер ұжымы толығымен дайындайды және оған (оларға) зияткерлік құқығы беріледі. Бұл – не алғаш рет еңгізілетін курсты, не автордың дәстүрлі тақырыпты өзіндік тәсілмен оқыту бағдарламасы. Мұндай бағдарлама мазмұны – жаңашылдығымен және өзектілігімен ерекшеленетін білім беру проблемаларын шешуге ұсынылған құралдар жиынтығы. Авторлық бағдарлама эксперименттік те болуы мүмкін, бірақ міндетті түрде жаңалығы мен авторлығы құжат бойынша дәлелді болуы қажет. - Авторлық бағдарлама - педагог немесе педагогтер ұжымы толығымен дайындайды және оған (оларға) зияткерлік құқығы беріледі. Бұл – не алғаш рет еңгізілетін курсты, не автордың дәстүрлі тақырыпты өзіндік тәсілмен оқыту бағдарламасы. Мұндай бағдарлама мазмұны – жаңашылдығымен және өзектілігімен ерекшеленетін білім беру проблемаларын шешуге ұсынылған құралдар жиынтығы. Авторлық бағдарлама эксперименттік те болуы мүмкін, бірақ міндетті түрде жаңалығы мен авторлығы құжат бойынша дәлелді болуы қажет.
Инновациялық потенциалы бойынша авторлық бағдарламалардың келесі үлгілері анықталады: - Инновациялық потенциалы бойынша авторлық бағдарламалардың келесі үлгілері анықталады:
- өнертапқыштық – қолданыстағы бағдарламаларды ішінара жетілдіру жолымен алынған бағдарлама;
- комбинаторлық – бірнеше бағдарламаны біріктіру жолымен алынған бағдарлама;
- толықтырылған – мазмұны бойынша мүлдем жаңа, қолданыстағы оқу бағдарламаларын толықтыратын бағдарлама;
- жаңашыл – парадигмалық негізі, ойы, ұсынылған оқыту технологиясының жаңашылдығымен ерекшеленетін бағдарлама.
- Авторлық бағдарламаны табысты жүзеге асыру технологиялық қамтамасыз етуді талап етеді, яғни болашақ педагогикалық іс-әрекет жобасының (оқу сабақтары жүйесін тақырыптық жоспарлау), әдістемелік түсініктемесімен қоса тірек сабақтары сценарийлерінің, білім беру стандарттарына бағдарланған тексеру тапсырмалары мен диагностикалық материалдар кешенінің болуы.
Авторлық бағдарламаны ұйымның білім беру үрдісіне енгізу келесі іс- әрекеттерді қамтиды: - Авторлық бағдарламаны ұйымның білім беру үрдісіне енгізу келесі іс- әрекеттерді қамтиды:
- Рецензия алу. Ішкі, сыртқы рецензия. Ішкі рецензия — әдістемелік кеңес, әдістемелік бірлестікте талқылау. Сыртқы рецензия – ғылыми — әдістемелік ұйымдар, мамандардан алу. Барлығы – 3 рецензия болуы тиіс.
- Апробация – эксперимент түрінде танысу. Апробация нәтижесінде бағдарламаны жетілдіру үшін ұсыныс жасауға болады. Апробация қыркүйектен наурызға дейін өткені дұрыс. Мұғалім түзету енгізуге мүмкіндік алады.
- Рецензия берілуі апробация жақсы нәтиже бергенде іске асады.
- Авторлық деп танылған бағдарламаны қолдануға әдістемелік кеңес ұсынып, білім беру ұйымының басшысы бекітеді. Авторлық деген мәртебені, ереже бойынша, білім беруді басқарудың жоғары органы тағайындайды.
АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМАНЫ ӘЗІРЛЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ - АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМАНЫ ӘЗІРЛЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
-
- Автордың оқу бағдарламасын құрастыруға толық дайындықпен келмеуі көптеген кемшіліктерге апарады. Олардың негізгілері:
- ұйымның мақсат,міндеттері есепке алынбайды;
- бағдарламаны құрастыру негіздемесі толық емес; мысалы: білім, икем, дағдыға қойылатын талаптар, курстың мақсат, міндеттері т.б
- ұсынылған бағдарламаны керекті оқу — әдістемелік кешенмен жабдықтау қарастырылмайды;
- білім аумағындағы өзге бағдарламалармен сабақтастық принципі сақталмайды;
Бағдарламаны әзірлемес бұрын қосымша білім беру педагогы бағдарлаудың типтік алгоритімін ескеріп, және білімділік бағдарламаның құрылымын білуі тиіс. - Бағдарламаны әзірлемес бұрын қосымша білім беру педагогы бағдарлаудың типтік алгоритімін ескеріп, және білімділік бағдарламаның құрылымын білуі тиіс.
- Қандай мақсатта бағдарлама жасалуда (типтік бағдарламаның жоқтығы, педагог өз әдістемесімен оқу процессін ұйымдастыруда т.б.)?
- Педагог бағдарламаны қай тұрғыдан жасауда (типтік-балаларға қосымша білім беру мекемелеріндегі, үлгілі-мекемесіндегі немесе үлгісі жоқ өз іс тәжірибесінен, әдістемесінен және өзіндік ерекшелігімен жасауы)?
- Бағдарламаның ерекшелігі мен жаңалығы неде?
- Бағыты ұқсас басқа да білімділік бағдарламаларға қарағанда күтілетін нәтижесі (жаңашылдығымен, өзгешелігімен) қандай болмақ?
- Бағдарламаны жүзеге асыруда қандай қиындықтар болуы мүмкін және оларды шешу жолдары?
- Қандай оқыту құралдары әдіс-тәсілдер оқытуды ұйымдастырудың негізгі формалары және қандай жаңа педагогикалық технология пайдаланады?
-
- АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМАНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
- Авторлық және жаңартылған бағдарлама келесi құрылымдық элементтердi қамтуы қажет:
| | - Оқу бағдарламасының құрылымы
| | | | | - 1.Білім беру мекемесінің толық атауы; 2. Бағдарламаны бекітуге жауапты қызметкердің аты-жөні, қызметі; 3. Бағдарламаны бекіту мерзімі; 4. Бағдарламаны жүзеге асыру мерзімі; 5. Бағдарламаның қай жас ерекшелігіне есептелінген; 6. Бағдарлама авторының аты-жөні, қызметі;7. Қала, аудан атауы, жасақталған жылы.
| | | | - Пәннің мәні, ерекшелігі; осы сатыдағы оқушыларды оқытудың білімділік мақсат,,міндеттерін орындауға үлесі. Мақсатқа жетудің әдістемелік жүйесі, құралы. Әр сатыға байланысты мақсаты. Бағдарламаның өзектілігі, курстың негізгі идеялары, концепциясы. Оқыту реті қандай логикаға негізделген. Оқу жоспарының тағы қай пәндерімен логикалық байланысы бар. Шартты белгілерді түсіндіру.
| | | - Оқыту пәнінің мақсат – міндеті
-
| - Білім, әрекет әдісі, тәжірибе. Осы бағдарламаны меңгергенде қандай жеке адам қабілеттері қалыптасады. Пән мақсаты дүниетанымдық, әдістемелік, теориялық, дамытушылық, тәрбиелеушілік, тәжірибелік/ практикалық/ болып берілуі де мүмкін.
| | | - Пәнді меңгеру деңгейіне қойылатын талаптар
| - Курсты аяқтағаннан кейін білім, компетенттілік деңгейі. Білім кешені, икем – дағды тізімі, оқушы шеше алатындай мәселелер тізімі.
| | | | - Курс тақырыбы, оқытылу реті, оқыту формасы, сағат саны./толық курс және жеке тақырып/ Кесте түрінде беруге де болады.
| | | - Оқу курсының тақырып мазмұны
| - Тақырып. Сағат. Негізгі сұрақтар. Тәжірибелік, сарамандық жұмыстар, экскурсия т.б. Пәнаралық байланысты көрсету. Бақылау түрі,сұрақтары.
| | | | - Икем, дағдыны бекіту. Тәжірибелік, сарамандық жұмыстар, экскурсия т.б.
| | | | - Қорытынды, жартыжылдық, тоқсандық, тақырыптық.. Бақылау жұмысы, тесті, сынақ, емтихан.
| | | - Мұғалімге ұсынылатын әдебиеттер тізімі
-
| - 1.Автор. Аты. – Баспа,жыл.-бет
- 2. –мақала: автор.Мақала аты.//Журнал.-жыл.-№. – бет..
| | | - Пәнді оқу — әдістемелік жағынан қамтамасыз ету (апробацияның 1 жылы өткеннен кейін, АБББ-нің ӘК сыртқы рецензия алу үшін бағдарламаға қоса тақырыптық -күнтізбелік жоспар мен қолданылған материалдар қоса жолданады )
| - Оқыту — теориялық : оқулық, лекция.
- Оқыту – практикалық: жаттығулар мен тапсырмалар, бақылау жұмысы, тесті, жинағы, тәжірибелік, сарамандық жұмыстар жинағы.
- Оқыту — әдістемелік: курсты үйренуге әдістемелік ұсыныстар, бақылау жұмысын орындауға кеңес, реферат, зерттеу жұмысын суреттеу. Оқыту – анықтамалық: сөздік, анықтама. Оқыту – көрнекілік: альбом, атлас.
- Оқыту – библиографиялық.
-
| - АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМАНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
- Авторлық және жаңартылған бағдарлама келесi құрылымдық элементтердi қамтуы қажет:
Авторлық оқу бағдарламасы – педагогикалық құндылық пен жаңалықтардан хабардар ететін авторлық педагогикалық шығармашылықтың нәтижесі. Ол оқу пәнінің білім беру мазмұнын анықтайтын мемлекеттік білім беру стандартының негізінде жасалады. Авторлық бағдарламаның мазмұндық құрылымы мен тұжырымдамасы жалпы білім беру стандартына сай келуі тиіс. - Авторлық оқу бағдарламасы – педагогикалық құндылық пен жаңалықтардан хабардар ететін авторлық педагогикалық шығармашылықтың нәтижесі. Ол оқу пәнінің білім беру мазмұнын анықтайтын мемлекеттік білім беру стандартының негізінде жасалады. Авторлық бағдарламаның мазмұндық құрылымы мен тұжырымдамасы жалпы білім беру стандартына сай келуі тиіс.
- Авторлық әдістемелік жүйені құрастыру процесі ұзақ уақытты қамтиды және нәтижесі тұлғаны дамытуға бағытталған. Авторлық бағдарлама мазмұнының негізінде әдістемелік жүйені құрудағы мұғалімнің өзіндік тұлғалық тәжірибесі мен оның қызметінің даралық стилі жатыр. Авторлық бағдарламаны құрастыру технологиясын ұстаздың педагогикалық қызметінің белгілі алгоритмі, автордың өз теориялық әдіснамалық ұстанымын негіздеуі мен таңдауынан тұратын технологиялық тізбек деп түсінуге болады: Кез-келген бағдарламаның құрастырылуына қойылатын талаптар бар және кейбір міндетті атрибуттар болуы тиіс. Мектеп пәнінің кез-келгені бойынша авторлық бағдарлама жасауға болады.
Алғашқы міндетті шарт – бағдарлама құрылымы мен мазмұны жағынан орта білім беру саласындағы оқу бағдарламасымен сәйкес болуы тиіс. Сонымен қатар, авторлық бағдарлама келесі талаптарға жауап беруі керек. - Алғашқы міндетті шарт – бағдарлама құрылымы мен мазмұны жағынан орта білім беру саласындағы оқу бағдарламасымен сәйкес болуы тиіс. Сонымен қатар, авторлық бағдарлама келесі талаптарға жауап беруі керек.
- қазіргі ғылымның педагогикалық практикалық жағдайымен сәйкес келуі, жаңалығымен даралануы;
- оқушылардың жеке қабілетін дамытуға бағытталуы, оның интеллектуалды эмоционалды кеңістігіне, коммуникативті қабілеті мен әлеуметтік бейімделуіне;
- жүйелілік талаптарына сай болуы;
- психологиялық-педагогикалық негізі болуы;
- басты дидактикалық құралдар мен материалдармен, сондай-ақ оны жүзеге асырудағы әдістемелік ұсыныстармен қамтамасыз етілуі тиіс.
Курс бағдарламасының құрылымы: - Курс бағдарламасының құрылымы:
- 1.Титул парағы (лауазымдық парақ).
- 2. Маман пікірі.
- 3. Түсінік хат.
- 4. Оқу-әдістемелік жоспар.
- 5. Курс мазмұны.
- 6. Әдістемелік нұсқаулар.
- 7. Мұғалімдер мен оқушыларға ұсынылатын әдебиеттердің тізімі.
- 8. Оқушының оқу жетістіктерін бағалау жүйесі. Курсты бітіру есеп берумен: реферат жазып қорғау; баяндама оқу; жоба қорғау т.б аяқталды.
Оқушылардың білімін бағалау бағамдары (критериийлер) - Оқушылардың білімін бағалау бағамдары (критериийлер)
- 1. Оқушыларға берілетін жаңалық дәрежесі;
- 2. Оқушылардың курсқа деген қызығушылығын туғызатын түрткінің (мотив) бар болуы;
- 3. Дамытушылық потенциалының болуы (Оқушыны практикалық, шығармашылық және сезімдік тұрғыдан дамыта білуі);
- 4. Таңдап алған бағыттың жүйелілігі мен өзара байланыстылығы;
- 5. Оқытудың белсенділік тәсілдерінің таңдалып алынуы;
- 6. Оқыту нәтижелерін бақылау мүмкіндік дәрежесі қандай (төмен, орта, жоғары);
- 7. Бағдарламаны іс-жүзіне асырудың нақтылығы.
Сонымен бірге ұсынылып отырған курсты оқыту барысында жүзеге асырылатын пән аралық байланыстар сипаты және пайдаланатын әдебиеттер тізімі көрсетіледі. - Сонымен бірге ұсынылып отырған курсты оқыту барысында жүзеге асырылатын пән аралық байланыстар сипаты және пайдаланатын әдебиеттер тізімі көрсетіледі.
-
- Әдебиеттер тізімі — бағдарламаның қорытынды бөлімі. Әдебиеттерді библиографиялық стандартпен жазуға болады. Әдебиеттер тізімін құрудың бірнеше ережесі:
- • автордың фамилиясы мен кітаптың аты алфавит бойынша келтіріледі;
- • автор инициалы фамилиядан кейін орналасады;
- • автордың аты-жөні, кітаптың атауынан басқа баспаның орны, басылымның жылы жазылады;
- • бағдарламаның ерекшеліктеріне қарай әдебиеттер тізімін педагогтар, оқушылар, ата-аналар үшін бірнеше бөлікке бөлуге болады.
Әр бөлім мен пункттердің тақырыбы айқын, азат жол міндетті түрде болу керек. Негізгі мазмұндағы тақырыптық жоспарды кесте түрінде орындаған дұрыс. Мәтінді оқуға ыңғайлы болу үшін түйін сөздерді қалың қәріппен не курсивпен жазу керек. Одан соң авторлық бағдарламаны бекіту, оны білім берудегі оқу-тәрбиелік процесіне енгізуге жағдай жасау жұмыстары жүргізіледі. Авторлық бағдарлама ішіндегі қолданылатын педагогикалық технология мен оқыту әдістері апробация мен экспертизадан өткізілуді қажет етеді. Экспертизаға ұсынылған авторлық оқыту бағдарламасына осы сала бойынша жетік білетін мамандар мен ұйымдардың рецензиясы қоса беріледі. - Әр бөлім мен пункттердің тақырыбы айқын, азат жол міндетті түрде болу керек. Негізгі мазмұндағы тақырыптық жоспарды кесте түрінде орындаған дұрыс. Мәтінді оқуға ыңғайлы болу үшін түйін сөздерді қалың қәріппен не курсивпен жазу керек. Одан соң авторлық бағдарламаны бекіту, оны білім берудегі оқу-тәрбиелік процесіне енгізуге жағдай жасау жұмыстары жүргізіледі. Авторлық бағдарлама ішіндегі қолданылатын педагогикалық технология мен оқыту әдістері апробация мен экспертизадан өткізілуді қажет етеді. Экспертизаға ұсынылған авторлық оқыту бағдарламасына осы сала бойынша жетік білетін мамандар мен ұйымдардың рецензиясы қоса беріледі.
- Білім басқару ұйымдары апробация мен экспертиза өткізу барысында авторлық бағдарламаның талаптарға сай келу-келмеуін, оның оқу процесіне жіберілу мүмкіндігі турасында шешім қабылдайды. Білім беру мекемесін авторлық оқу бағдарламасын құрастырудан шектеу немесе айыру білім беру басқармасының құзырына енбейді. Бағдарламалардың оқушыларға жаңалық ретінде танылу дәрежесі базалық білім беру бағдарламасында берілмеген, оқушыларға таныс емес білім мазмұнының қамтылуымен сипатталады.
- 1. Бағдарламаның игерілу, нәтиже беру дәрежесі оқушылардың қызығушылығын тудыратын және жеке тұлғаның дамуына, қоғамдағы өзіндік орнын анықтау арқылы келешек өмірдегі орнын табуға, өзіне-өзі баға беруіне ықпал ететін білім мазмұнының қамтылуымен анықталады.
- 2. Мазмұнының қомақтылығы оқытуда алға қойылған барлық мақсаттарды орындауға бағытталған білім мазмұнының анықталуы мен қамтамасыз етіледі.
- 3. Бағдарламаның ғылымилығы прогресивтік ғылыми біліммен өмір сүру тәжірибесінің ең бағалы жақтарының енгізілуімен сипатталады.
- 4. Курстың практикалық бағыты оқушы қабілетін дамытуға және алған білімін іс жүзінде әртүрлі тапсырмаларды орындауда қолдануға мүмкіндік беретін материалдардың қамтылуымен анықталады.
- 5. Оқу материалдарының байланыстылығы мен жүйелілігі ілгерідегі тақырыпта кейінгі мазмұнының ашуға, олардың өзара ортақ байланысын жүзеге асыруға негізделіп анықталуымен сипатталады.
- 6. Бағдарламаның оқыту мақсаты мен оқу материалдарындағы тапсырмалар мазмұнын ашық көрсету тәсілдерінің сәйкестігі оқу тапсырмалары мазмұны теориялық материалдардың қолданбалы сипатын ашатындай болуымен анықталады.
- 7. Оқыту әдістерін таңдауда олардың оқу тапсырмаларының бағдарламада қамтылған оқу материалдары қолданбалы сипатын ашуы, мақсатқа сәйкес барынша ыңғайлы, әсерлі (орындалуы оқушы белсенділігін талап етуі) болуы ескерілуі тиіс.
- 8. Бақылау дәрежесі өткізілуге тиісті бақылау жұмыстары әр тарауды немесе бағдарламаны толық меңгергендігін нақты анықтауға мүмкіндік беретіндігімен анықталады.
- 9. Мерзімді нақты мүмкіндік тұрғысынан қарау. Оқу материалдарын оқушылардың сапалы игеруіне жеткілікті және жоспарланған нәтижеге жетуге мүмкіндік беретін уақыт бөлінуі тиіс.
БАҒДАРЛАМАНЫ РӘСІМДЕУГЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР - БАҒДАРЛАМАНЫ РӘСІМДЕУГЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
- Бағдарлама – педагогтың еңбек ақысын төлеуге негіз болатын, оның кәсіби деңгейінің сапасын мінездейтін, тәрбиеленушілерге білім беру мен дамытудағы педагогтың теориясы болып табылады. Функцияны орындайтын құжат болғандықтан оның рәсімделуіде талаптарға сәйкес орындалуы тиіс.
- Мұқаба және басқада бағдарламаның парақтарында шет жол сақталуы тиіс.
- Бағдарлама компьютерде Times New Roman шрифтісімен 1,5 интервал аралығында 14 кегельмен жазылғаны дұрыс.
- Бағдарламаға мөр басылып, мекеме басшысының қолымен бекітілгеннен кейін бағдарлама бойынша жұмыс жасауға рұқсат етіледі.
- Бағдарлама мәтінін нөмірлеу екінші (немесе 3-4), бетінен бастауға болады. Тек мәтіні сол бетінен басталуы тиіс. Парақ беттерінің нөмірі жоғары жақтың ортасына қойылады.
- Титул парағында :
- Білім беру мекемесінің толық атауы;
- Бағдарламаны бекітуге жауапты қызметкердің аты—жөні, қызметі;
- Бағдарламаны бекіту мерзімі;
- Бағдарламаны жүзеге асыру мерзімі;
- Бағдарламаның қай жас ерекшелігіне есептелінген;
- Бағдарлама авторының аты-жөні, қызметі;
- Қала, аудан атауы, жасақталған жылы.
-
ТҮСІНІК ХАТ - ТҮСІНІК ХАТ
- Пәннің мәні, ерекшелігі; осы сатыдағы оқушыларды оқытудың білімділік мақсат, міндеттерін орындауға үлесі. Мақсатқа жетудің әдістемелік жүйесі, құралы. Әр сатыға байланысты мақсаты. Бағдарламаның өзектілігі, курстың негізгі идеялары, концепциясы. Оқыту реті қандай логикаға негізделген. Оқу жоспарының тағы қай пәндерімен логикалық байланысы бар. Шартты белгілерді түсіндіру
- Мақсаты:
- Білім, әрекет әдісі, тәжірибе. Осы бағдарламаны меңгергенде қандай жеке адам қабілеттері қалыптасады. Пән мақсаты дүниетанымдық, әдістемелік, теориялық, дамытушылық, тәрбиелеушілік, тәжірибелік/ практикалық/ болып берілуі де мүмкін
-
- Міндеттері:
- Біліктілік:
- Дамытушылық :
- Тәрбиелік:
-
- Күтілінетін нәтиже:
- Пән аралық байланыс:
- Ақпараттық анықтама:
- Бағдарламаның жузеге асыру мерзімі (жыл)
- Оқыту мерзімі
- Жас ерекшіліктері
- Оқушы саны
- Апта жүктемесі
- Жылдық сағат саны
Қолданбалы және таңдау курстарына қойылатын негізгі талаптар - Қолданбалы және таңдау курстарына қойылатын негізгі талаптар
- Қолданбалы курстар дегеніміз бағдарлы пәндер бойынша оқушылардың білімін тереңдетуге, кеңейтуге, олардың қандай-да қолданылуы жайлы оқушыларда білім қалыптастыруға арналған курстар және оқушының қатысуға міндетті және таңдауға құқылы пәндер.
- Таңдау курстары оқушылардың талап-тілегін, қызуғышылығын қанағаттандыруға арналған. Олар таңдалған сыныптың бағыты мен бағдарына байланысты болуы да, болмауы да мүмкін.
- Жалпы білім беру мекемелерінің базистік оқу жоспарының мектеп компоненті мен оқушы компонентін жүзеге асыруды көздейтін бағдарлы оқу процесінде маңызды орын алатын қолданбалы және таңдау курстарын ұйымдастырудың әдістемелік ерекшеліктеріне соңғы уақытта үлкен мән берілуде. Аталған курстар бағдарлы оқытуды жүзеге асырудың басты құралы ретінде қарастырылады. Қолданбалы курстар бағдарлы пән бойынша берілетін теориялық білімнің қолданбалы сипатын ашып көрсетуге бағытталғандықтан, оларға барлық оқушылардың қатысуы міндетті. Таңдау курстары оқыту бағдар аясында тыс жүзеге асыратылатындықтан, оларға бір сынып оқушыларының барлығы қатысуы міндетті емес. Қолданбалы курстар жарнамалық сипатты және олардың мазмұны «пән тұрғысынан емес, оның практикалық пайдалығы тұрғысынан» құралады.
- Жалпы бұл курстар бағдарлы пәндерді оқытуда пәнаралық байланысты жүзеге асыруды қамтамасыз ету үшін де оқытылуы мүмкін. Алайда оларға бөлінген уақыт оқу бағдарламасы бойынша меңгертіп үлгермеген материалды оқуға жұмсалуы тиіс. Сондықтан қолданбалы курстарға қажетті материалдарды таңдауға бағдарлы пәндерден сабақ беретін мұғалімдер өздерінің бағдарламаларын құру жұмыстарын «Оқушыға қолданбалы курс несімен пайдалы және оны оқып-үйренуге қалай қызықтыруға болады?» деген сұраққа жауап бере алатындай етіп жүргізуі қажет.
- Бағдарлы оқу пәні бойынша жасалатын қолданбалы курс бағдарламасы бағдарлы оқытуды жүзеге асырудың басты құралы. 10-11 сыныптарда берілетін білім сапасы осы қолданбалы курс бағдарламасының мазмұнына тәуелді және оны тек бағдарлы пәнінен сабақ беретін мұғалім өзі жасайды. Соған байланысты бағдарлы оқыту мақсаты мен міндеттерінен туындайтын қолданбалы немесе таңдау курстары бағдарламасын жасауда басшылыққа алатын негізгі талаптарды тұжырымдайық.
Достарыңызбен бөлісу: |
