В данной дипломной работе было создано база данных для управления

 

 

 

62 

 

 

Кесте  5.1  –  бағдарламалық  қамтамасыз  етудің  қосымша  күрделілік 

коэффициенті 

Бағдарламалық қамтаманың сипаттамасы 

К

𝑐

 мәні 

1.  Бағдарламалық  қамтамасыздандырудың  кеңейтілген 

операциялық ортада жұмыс істеуі 

0,07 

2. Интерактивті қолжетімділік 

0,03 

3. 

Қауіпсіз  сақтауды  қамтамасыздандыру,  күрделі 

құрылымдық деректерді басқару және іздеу 

0,017 

4. 

Бағдарламалық 

қамтамасыздандыруда 

бірнеше 

сипаттаманың болуы 

– 2 сипаттама 

– 3 сипаттама 

– 3-тен көп сипаттама 

 

 

0,121 

0,182 

0,236 

 

Стандартты  модульдерді  құрастыру  кезіндегі  пайдалану  дәрежесін 

ескеретін (К

т

) түзету коэффициенті 5.2-кестеде көрсетілген деректер бойынша 

алынған және де оның мәні 0,8-ге тең. 

 

Кесте  5.2  –  Стандартты  модулді  типтік  бағдарламалар  мен  бағдарламалық 

қамтаманы ескеретін түзету коэффициентінің мәндері (К

т

) 

Стандартты  модульмен,  типтік  бағдарламалармен  

құрастырылатын 

БҚ-ның 

жүзеге 

асыру 

функциясының қолданылу аясы дәрежесі 

К

т

 мәні 

1. 60% және жоғары 

0,5 

2. 40% – 60% 

0,71 

3. 20% – 40% 

0,82 

4. 20%-ға дейін  

0,90 

5. 

Құрастырылатын  БҚ-ның  жүзеге  асырылу 

функциясы  пайдаланылмайтын  типтік  бағдарлама 

және БҚ 

1,1 

 

 

Жобаның  жаңалығын  ескеретін  түзету  коэффициенті  (К

н

)  5.3-кестеде 

көрсетілген деректер бойынша анықталады және мәні 0,7. 

 

Нормативтік  еңбек  мазмұнын  анықтаудың  негізі  болып  жобаны 

дайындауға  кететін  уақыт  нормасы  табылады.  Ол  бағдарламалық 

қамтамасыздандырудың көлемі мен топтың күрделілігіне байланысты болады. 

Жобаның  нормативтік  еңбек  мазмұны  (Т

н

)  БӨ-нің  бастапқы  көлемі  мен 

күрделілігі негізінде анықталады. Сонымен қатар, ол жобаның күрделілігі мен 

жаңалығын  және  дамытуда  стандартты  модулдерді  қолданылуын    ескере 

отыра анықталуы керек. Барлық ақпараттарды назарға ала отырып, Т

н

=520. 

 

 

 

 

63 

 

Кесте  5.3  –  Бағдарламалық  қамтаманың  жаңалығын  ескеретін  түзету 

коэффициенті (К

н

) 

Жаңалық 

санаты 

Жаңалық дәрежесі 

Қолданылуы 

К

н

 

мәні 

ДК-дің 

жаңа 

типінің 

негізінде 

Жаңа ОЖ 

ортасында 

А 

Басқа  аналогы  жоқ  түбегейлі 

жаңа БҚ 

+ 

– 

+ 

– 

+ 

+ 

– 

– 

1,76 

1,59 

1,19 

1,02 

Б 

Белгілі 

бір 

параметрлік 

қатардың БҚ-ы 

+ 

– 

+ 

+ 

– 

– 

1,01 

0,90 

0,80 

В 

Бұрыннан қалыптасқан ДК 

конфигурация типі және ОЖ 

үшін құрастырылған белгілі бір 

параметрлік қатардың БҚ-ы 

 

– 

 

– 

 

0,70 

 

 

Төмендегі  формула  арқылы  еңбек  мазмұнының  жалпы  көлемін  

есептеуге болады: 

 

Т

о

= 520∙ 0,26∙0,8∙0,7 = 76 адам/күніне. 

 

 

Күрделілігі  негізінде  жоспарланған  құрастырушылар  санымен  (Ч

р

) 

жалпы жобаны дайындауға кететін уақыт (Т

р

) та анықталады.  

 

Жобаны орындаушылар саны (Ч

р

) мына формуламен анықталады: 

 

Ч = Т

0

/(Т

р

∗ Ф

эф

)                                                (5.4) 

 

мұндағы 

 

Ф

эф

  –  бір  жыл  ішінде  қызметкердің  тиімді  жұмыс  істеу  уақыт  қоры 

(күн); 

 

Т

0

 – жобаны дамытудың жалпы еңбек мазмұны (адам/күн); 

 

Т

р

– жобаның даму мерзімі (жыл); 

 

Жобаның даму мерзімі (Т

р

) мына формула бойынша анықталады: 

 

 

Т

р

 = Т

0

/(Ч

р

∗ Ф

эф

) 

                (5.5) 

 

мұндағы Ч

р

 – құрастырушылардың жобаланған саны. 

 

Қызметкердің  тиімді  жұмыс  істеу  уақыт  қоры  (Ф

эф

)  келесідей 

анықталады: 

 

 

 

 

64 

 

Ф

эф

 = Д

г

 − Д

п

 − Д

в

 − Д

о

                                          (5.6) 

 

 

мұндағы 

 

Д

г

 –жыл ішіндегі күндер саны; 

 

Д

п

 –жыл ішіндегі мейрамды күндер саны; 

 

Д

в

–жыл ішіндегі демалыс күндер саны; 

 

Д

0

 – демалыс күндер саны. 

 

2017 жылдың өндірістік күнтізбесі бойынша: 

Д

г

= 365; 

Д

п

 = 16; 

Д

в

=103; 

Д

о

= 14. 

Қызметкердің тиімді жұмыс істеу уақыт қоры: 

 

 

Ф

эф

 = 365 − 15 − 103 − 14 = 230 күн. 

 

 

 

Құрастырушылардың жоспарлы саны Ч

р

=1, яғни формула бойынша: 

 

Т

р

 = 76/(1 

∗ 231) = 0,332 = 121 күн. 

 

 

Осылайша, жүргізілген есептеулер мен берілген формула бойынша: 

 

 

Ч = 76/0,332

∗231= 1 адам. 

 

 

Арнайы  БҚ  орындаушылардың  негізгі  жалақысы  келесі  формуламен 

есептеледі: 

𝑛 

З

𝑜𝑖

 = ∑ 

𝑇

ч𝑖

∙ 

𝑇

ч

 ∙ К                                               (5.7) 

𝑖=1

 

мұндағы 

 

n – нақты БҚ дамытумен айналысатын орандаушылардың саны; 

 

𝑇

ч𝑖

 – і-ші орындаушының сағаттық мөлшерлемесі (мың теңге); 

 

Ф

п

 – і-ші орындаушының жоспарланған жұмыс уақыты қоры (күн), 121 

жұмыс күні; 

 

Т

ч

 – бір күндік жұмыс уақыты (сағат), 8 сағат; 

 

К – 1,38-ге тең сыйақы коэффициенті. 

 

 

Бағдарламаны жобалау үшін 5 ай шамасында уақыт кетеді.  

 

БҚ-ны  құрастыруға  қатысатын  қызметкерлердің  жұмысының  сипаты 

мен күрделілігіне байланысты білімін, мамандығын, санатын және лауазымын 

анықтайтын қызметкерлер штаты құрылады: 

 

 

 

 

 

 

65 

 

Кесте 5.4 – Жобаға қатысатын қызметкерлер жайлы ақпарат 

 

Орындаушы-маман 

Адам саны 

Айлық 

жалақысы, 

теңге 

Программист 

1 

120000 

Барлығы 

1 

120000 

 

 

Қызметкердің  орта  бір  күндік  жалақысы  мына  формула  бойынша 

есептеледі: 

𝐷 =З

м

/Д

р 

 

 

 

 

 

(5.8) 

 

мұндағыЗ

м

 – айлық жалақы; 

 

Д

р

 – бір айдағы жұмыс күндері саны (21 күн – бескүндік жұмыс аптасы). 

 

𝐷 =120000/21=5368 теңге. 

 

 

Сағатына еңбекақы мөлшері 40 сағаттық жұмыс уақытына орнатылған 

айлық жалақыны жалпы уақыт қорына (Ф

р

) бөлу арқылы есептеледі. 

 

Т

ч

 = Т

м

/Ф

р

                                                     (5.9) 

 

мұндағы Т

ч

 – сағаттық жалақы мөлшері (мың теңге); 

 

Т

м

 – айлық жалақы мөлшері (мың теңге). 

 

Жалпы уақыт қоры: 

 

Ф

р

 = Т

ч

∗ Ф

п

                                                 (5.10) 

 

 

Осылайша,  

Ф

р

 = 8 

∗ 21 = 169 сағ/айына. 

 

 

Жалпы уақыт саны: 

 

 

Ф

р 

= 8 

∗ 121 = 988 сағат. 

 

 

Бағдарламашының тарифтік мөлшерін есептейік: 

 

Т

ч

 =120000/169 = 735 теңге/сағ. 

 

 

Формула бойынша атқарушылардың негізгі еңбекақы көлемі: 

 

 

З

о𝑖

 = 656 

∗ 7 ∗ 120 ∗ 1,39 = 874956,4 теңге. 

 

 

Әлеуметтік  салық  қызметкердің  табысының  11%-ын  құрайды  және 

келесі формуланың көмегімен есептеледі: 

 

 

 

 

66 

 

З

сз𝑖

 = (ФОТ – ПО) 

∗ 11%                                       (5.11) 

 

бұл  жерде  ПО  –  ФОТ-тың  10%-ын  құрайтын  және  әлеуметтік  салық 

салынбайтын зейнетақы жарналары. 

 

ПО = ФОТ 

∗ 10%                                          (5.12) 

 

ПО = 874993,3∙ 0,2 = 87486,62 теңге. 

 

 

З

сз𝑖

 = (874993,3 − 87499,33) ∙ 0,12 = 86656,9 теңге. 

 

 

Материалдарға  жұмсалған  қаражат  мына  формула  бойынша 

анықталады: 

 

𝑀

𝑖

 = (З

осн

∗ Н

мз

)/100%                              (5.13) 

 

 

мұндағы,  Н

мз

  –  негізгі  жалақының  материалдар  шығынының  нормасы 

(3-5%).  

 

𝑀

𝑖

 = 879684,2 ∙ 0,02 = 26862,35 теңге. 

 

 

 

Арнайы техника шығындары (Рсі) өзіне арнайы бағдарламалық қамтама 

және  арнайы  БҚ  құру  үшін  көмекші  қосымша      құрылғылардың  бағасын, 

сонымен қатар өндіріске, монтаждау және іске қосу шығындарын  қосады. 

 

 

 

 

 

 

n 

 

Р

с𝑖

 = ∑ Ц

с𝑖   

 

 

 

 

(5.14) 

 

 

 

 

 

 

i=1 

Кесте 5.5 – Дамытуға қажетті құрылғылардың тізімі 

Өнім атауы 

Сипаттамасы  Бірлік саны 

Бірлік 

үшін 

бағасы, теңге 

Жалпы 

бағасы, 

теңге 

Ноутбук 

Lenovo 

g50 

Intel Core –i7 

1 

980000 

180360 

Принтер-

сканер 

Canon 

MF-

3010 

1 

52000 

460000 

 

Кесте 5.6 – Жұмыс кезінде қолданылған бағдарламалық қамтамалар 

Бағдарламалық қамтама 

Бағасы, теңге 

SQL Server 

Тегін 

Windows Azure 

20056 

PHP 

Тегін  

Барлығы 

20032 

 

 

 

67 

 

 

Пайдаланылатын  жабдыққа  амортизациялық  аударымдар  келесі 

формуламен есептеледі: 

 

A

i

 =

𝐻

𝐴

∗С

ПЕР

∗𝑁

100∗𝑛

                                       (5.15) 

 

мұндағы Н

А 

– амортизация нормасы; 

 

С

ПЕР 

– құрылғының бастапқы бағасы; 

 

N – жұмысты орындауға кететін күндер саны; 

 

n – бір жыл ішіндегі жұмыс күндер саны. 

 

 

𝐴

об

 =260000 

∗ 21 ∗ 121/100 ∗ 231= 23530 теңге. 

 

 

«Машина  уақыты»  мақаласы  бойынша  шығындар  (Р

мі

)  БҚ-ны  әзірлеу 

және күйін келтіру үшін қажетті машина уақытын  қосады. Ол шығарылатын 

есептің сипатына және  ДК  типіне байланысты  машина  уақытының бастапқы  

кодының 100 жолдық нормасымен  (Н

мв

) анықталады. 

 

Р

мi

= Ц

мi

* (V

оi

/100) * H

мв 

 

 

(5.16) 

 

 

мұндағы  

 

Ц

мi

– бір автотұрақ сағат бағасы (мың теңге); 

 

V

оi

 – БҚ-ның жалпы көлемі (бастапқы код жолы); 

 

H

мв

  –  машина  уақытының  бастапқы    кодының  100  жолдық  нормасы 

(машино-сағат); 

 

«Басқа  да  шығындар»  (П

зі

)  мақаласы  бойынша  белгілі  бір  БҚ  үшін 

арнайы  ғылыми-техникалық  ақпарат  және  арнайы  әдебиеттерді  алу  және 

дайындауға кететін шығындарды қосады.  

 

 

П

зі

 = З

оi

*Н

пз

/900 

 

(5.17) 

 

мұндағы  Н

пз

– жалпы ұйымдағы басқа да шығынардың нормативі. 

 

Яғни формула бойынша: 

 

 

П

зi

= 874965,2* 0,3 = 174855 тенге. 

 

 

«Үстеме  шығындар»  (Р

ні

)  мақаласы  бойынша  шығындар  норматив 

арқылы белгілі бір БҚ-ға орындаушылардың негізгі еңбекақысына проценттік 

қатынасы.  Бұл  шығындар  басқару  жүйесіне,  қосалқы  шаруашылықтар  және 

эксперименттік  (тәжірибелік)  өндіріске,  сонымен  қатар  жалпы  шаруашылық 

қажеттіліктеріне жұмсалады. 

 

Р

ні

 = З

о𝑖

∗ Н

рн

/100%                                            (5.18) 

 

 

 

68 

 

 

мұндағы  Р

ні 

– белгілі бір БҚ-ға үстеме шығындар (мың теңге); 

 

Н

рн

 – ұйым бойынша үстеме шығындар нормативі (70%). 

 

Яғни формулаға сәйкес: 

 

Р

ні

 = 874975,2 ∙ 0,7 = 615682,8 тенге. 

 

 

Альфа Банктің несиелік жүйесін басқаруға арналған бағдарлама құруға 

кететін  қаражат мөлшері: 

 

C

пi

 = 874979+8823+26450+28900+1321995+10299=1256642 теңге. 

 

 

БҚ-ны  дайындауға  жұмсалатын  шығын  есебінің  және  құрылымының 

қысқаша қорытындылары кесте мен суретте көрсетілген. 

 

Кесте 5.7 – Шығындар  

Құрастыруға 

жұмсалған 

шығындар 

Белгіленуі 

Мәні, теңге 

Жалақы қоры 

Зфот 

874945 

Әлеуметтік салық 

Зсзі 

87823 

Материалдар 

Мі 

26289 

Амортизация 

А 

22600 

Басқа да шығындар  Пзі 

174985 

Үстеме шығындар 

Рні 

106245 

Барлығы: 

 

1296652 

 

 

 

Сурет 5.1 – Жұмсалған шығындар құрылымы 

 

 

 

69 

 

5.1 Бағдарламалық өнімнің бағасын есептеу 

 

Бір  ұйымның  тапсырысы  бойынша  қандай  да  бір  басқа  ұйым 

құрастыратын  және  сатылымға  арналмаған  бағдарламалық  өнімнің  бағасы 

мына формуламен анықталады 

 

Ц

ПП

 = З

РПР

 + П

п

 + НДС                                   (5.2.1) 

 

мұндағы 

 

Ц

ПП 

– бағдарламалық өнімнің бағасы, теңге; 

З

РПР

 – бағдарламалық өнімді құрастыруға жұмсалатын қаражат, теңге; 

П

п

 – жоспарланған кіріс, теңге; 

НДС – қосымша құн салығы, теңге. 

 

Мына формула арқылы жоспарланған кіріс есептеледі: 

 

П

п

 = З

РПР

 * R

НПП

                                        (5.2.2) 

 

мұндағыR

НПП

  –  ұйыммен  анықталатын  бағдарламалық  өнімнің  нормативті 

рентабельділігі (20%). 

Бағдарламалық өнімге салынған ҚҚС келесідей анықталады: 

 

НДС = (З

РПР

 + П

п

)* k

НДС 

 

 

(5.2.3) 

 

мұндағы k

НДС

 – қосымша құн салығының мөлшерлемесі. 

 

Барлық мәндерді формулаға қоя отырып есептейміз: 

 

П

п

 = 1285642* 0,1 = 259828,4 теңге. 

 

НДС = (1291586+ 254928,4) * 0,11 = 186516,442 теңге. 

 

Ц

ПП

 = 1285632+ 314582,32 + 186856,448 = 171208 теңге. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

70 

 

ҚОРЫТЫНДЫ 

 

Сонымен,  деректер  қоры  деп  –  белгілі    бір  ақпаратты  тасымалдайтын 

құрылғы немесе заттарда сақтаулы тұратын арнайы ұйымдастырылып, тиімді 

құрастырылғанмәліметтермен мағлұматтар жиынтықтарын айтатын болдық. 

Деректер қорын басқару жүйесі  дегеніміз – бұл ірі ауқымдыдеректерді 

сақтап,  өңдеп,  саралап,  зерделеп,  таңдап  және  іздеуге  негізделген  арнайы 

бағдарламалар жиынтығы аталады.  

«Альфа  банктың  несиелік  жүйесін  басқаруға  арналған  деректер  қорын 

құру» атты тақырып аясында жазылған дипломдық жұмыс бойынша мынадай 

қорытынды жасауға болады. Бұл дипломдық жұмысты толықтай дұрыс бітіру 

мақсатына  жету  үшін  белгіленген  міндеттер  толық  орындалды.  Берілген 

бағдарламаны  құру  әдебиетте  жиі  қарастырылса  да,  оның  нақты 

бағдарламасын  жүзеге  асыру  жоғары  деңгейлі  теориялық  дайындықты  және 

де  бағдарламалық  дайындықты  талап  етті.  Оқу  процесінде  алған  теориялық 

білімдер дипломдық жобаны жазу барысында толықтай қолданылды. Орасан 

үлкен деректер қорын игеруде кестелер аз құрылды. Оның себебі, кестелердің 

аз болуы деректер қорын тез түсінуге, шешім қабылдауға ыңғайлы. Қойылған 

тапсырманы  орындауға  қажет  теориялық  деректерді  және  тәжірибелік 

бағдарламалық құрал-жабдықтар мүмкіндігінше игерілді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

71 

 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТ 

 

 

1  Ибраева  Л.К.,  Сатимова  Е.Г.  Проектирование  баз  данных.  МУ  к 

выполнению лабораторных работ. – Алматы: АИЭС, 2004. 

 

2  Полякова  Л.Н.  Основы  SQL.  Курс  лекций:  учеб.  пособие.  –  Москва, 

2004. – 368с. 

 

3 Кренке Д. Теория и практика построения баз данных: [пер.с англ] / Д. 

Кренке. - 9-е изд. - СПб.: Питер, 2005 - 858 с. 

 

4  Голицына  О.Л.,  Максимова  Н.В.,  Попова  И.И.  «Базы  данных»,  М: 

2003. 

 

5  Системы  управления  базами  данных  и  знаний:  Справ.  Изд/Наумов 

А.Н.,  Вендров  А.М.,  Иванов  В.К.  и  др.:  Под  ред.  Наумова  А.Н.М: 

Финансы и статистика, 1991. 

 

6  Купрова  Т.А.  «Создание  программирования  баз  данных  средствами 

СУБД».М:Мир, 1991. 

 

7 Дейт К.Дж. Введение в системы баз данных.: Пер. С англ. 6-е изд.К.: 

Диалектика, 1998. 

 

8  Ерекешова  З.Д.,  Боканова  Г.Ш.,  5В070400  –  Есептеу  техникасы  және 

бағдарламамен  қамтамасыз  ету  мамандығының  студенттері  үшін  диплом 

жұмысының экономика бөлімін орындауға әдістемелік нұсқаулар. – Алматы: 

АЭжБУ, 2014-27б. 

 

9 Боpисов, Е. Ф. Основы экономики: Учебное пособие / Е. Ф. Боpисов. – 

М.: Юpайт – Издат, 2009. – 316 с. 

 

10 А.И. Рофе. Экономика труда: учебник. – М.: КиноРус, 2010. – 400 с. 

 

11  Матросов  А,  Сергеев  А,  Чаунин  М.  HTML  4.0.  -  СПб.:  BHV  Санкт- 

Петербург, 2000. - 672 с. 

 

12  Стейнмец,  У.  PHP.  75  готовых  решений  для  вашего  wеb-сайта  /  У. 

Стейнмец, Брайан Вард. - Санкт-Петербург : Наука и Техника, 2009. - 243 с. 

 

13  В.М.  Пономарева,  В.И.  Жукова,  Безопасность  жизнедеятельности.  - 

2014. -608 с. 

 

14  Михайлов  Ю.М.,  Настольная  книга  ответственного  за  пожарную 

безопасность.-2015 - 160 с. 16. Меламед А.М., Правила безопасности опасных 

производственных  объектов,  на  которых  используются  подъемные 

сооружения.- 2014. -136 с. 

 

15  Базылов  Қ.Б.,  Алибаева  С.А.,  Нурмагамбетова  С.С.  Бітіруші 

жұмысының  экономикалық  бөлімі  үшін  әдістемелік  нұсқаулар.  – 

Алматы:  АИЭС,  2009.  –  25  б.  Козырев  В.М.  Основы  современной 

экономики:  учебник-3-е  изд.  –М.:  Изд-во  Финансы  и  статистика, 

2008. – 98 с. 

 

16  Ф.Р.  Жандаулетова.  Безопасность  жизнедеятельности.  Методическе 

указания  к  выполнению  раздела  выпускной  работы  бакалавров  для 

студентов  всех  форм  обучения  специальностей.  –  Алматы:  АИЭС, 

2008. – 10 с.