141
Жалпы баршаңыз білетіндей музыканы кей ауытқулар мен аурулар кезінде емдік
шара ретінде қолданады. Атап айтсақ, ДАУН ауру кезінде балалардың тілін дұрыс дамыту
үшін ән айтқызып музыка тындауға кеңес беріледі, сондай ақ, кекештікке шалдыққан
балаларға логопед мамандар кей жағдайларда ән айтумен айналысып, барлық сөздерді
әндетіп айтуға кеңес береді.
Мектепке дейінгі мекемелерде балалардың үштілдік құзыреттілігін музыка
сабақтарында балалардың жас ерекшеліктеріне қарай тілді дамытуға әр түрлі әрекеттер
жасалады.
Ең алдымен сабақ бастау барысында жаттығу жасалады, осы жаттығу кезінде
балаларға музыкалық жұмбақтар жасыруға болады, жұмбақтардың жауаптары үш тілде
әндетіліп айтылады. Бұдан басқа сабақ барысында балаларға дидактикалық ойындар
ойнатылады. Олардың мақсаты ең алдымен баланың музыкалық білімін және
қабылеттіктерін шыңдау. Осы тұста дидактикалық ойындарды тілді меңгеру құралы
ретінде қарастыруға болады.
Мысалы: «Аспапты тап» ойыны. Жетекші балаларға музыкалық аспаптың атауын
үш тілде атап отырады,ал бала берілген карточкалардан аспаптың суретін тауып көрсету
керек.
Мысалы: фортепиано- фортепиано- piano,скрипка-скрипка-violin;
Немесе керісінше: музыкалық жетекші белгілі бір аспаптың суретін көрсетіп, ол
аспапта орындалатын әуенді қойып, тыңдатып, аспаптың атауын 3 тілде сұрайды.
Ойынның мақсаты: бала музыкалық аспаптардың атауларын меңгеріп, қайсысы
қандай аспап екенін жеңіл атап айтуы.
Бұл жерде, кіші топтарда жиі ойнатылатын «Музыкалық канон» ойынын атап өткен
жөн. Ойынның мақсаты баланы ырғақты сезінуге үйрету, түрлі ырғақтарға бейімдеу. Осы
тұста ырғақтарды үш тілде санап отыруға болады. Сол сияқты ырғақты сезіну мақсатына
кіші топтарда балалар би билеу кезінде әуен ырғағын дауыстап санап отыру керек. Осы
тұста, санды үш тілде қатар жүргізіп отырсақ бала ең алдымен қарапайым әуендердің
неше төрттікке бөлінетіндігін есінде сақтайды, және үш тілде санауды үйренеді. Мысалы:
Бір- екі- үш- төрт, Раз -два- три- четыре ; one- two- three- four.
Бұдан өзге музыка сабақтарында ән айту барысында- әнді бірнеше тілде орындауға
болады. Яғни бірнеше шумақты әндерді алып, әр шумағын үш тілде орындайды.
Ересек және даярлық топтарында балалар театрландырылған музыкалық
қойылымдары арқылы үштілдік құзыреттілік бағдарламасын іске асырады. Бұл жерде
тілді меңгеру қарапайым диалог құру арқылы іске асырылады. Яғни кейіпкерлер қойылым
барысында ағылшын тілінде диалог құрады:
«Шалқан» .
(Ата мен әже бірге орындықта отырады. Музыка сүйемелдеуімен автор ертегіні
бастайды.)
Автор: Баяғы бір заманда ата мен әже болыпты. Олардың бақшасы бар екен.
Әже: Grandfather
2
!
Ата: Ау!
Әже: I’m cooking!
Ата: Ok!
Ата: Grandmother
2
! Come to me , help me please!
Автор:Әжемізшалқандыкөріп, таңқалады.
Әже: Wow! It’s very big turnip!
Автор: Әже атадан, ата шалқаннан ұстап, ары тартады, бері тартады. Бірақ
орнынан қозғалта да алмайды. Әже көмекке немере қызын шақырады.
Әже: Granddoughter
2!
Come to me , help me please!
142
Автор: Немере қызы көмекке келеді. Немересі әжесінен,әже атадан , ата
шалқаннан ұстап, ары тартады, бері тартады. Тағы да суырып шығара алмайды.Сонда
Немере қызы көмекке итін шақырады.
Немереқыз: Dog
2
! Come to me , help me please!
Ит: Аф!Аф! Always ready!
Автор:Итқыздыңетегінен, немересіәжеден, әжесіатадан, аташалқаннанұстап,
арытартады,
берітартады.
Шалқандысуыраалмайды.
Ендіиткөмеккемысықтышақырады.
Ит: Аф! Аф! Cat
2
!
Автор: Мысық өз орнында демалып жатып, түк естімегендей болады.
Сонда ит тағы да үреді!
Ит: Аф! Аф! Cat
2
! Come to me, help me please!
Мысық: Миау-миау! I’m tired, I’m sleeping!
Автор: Ит ашуланып, одан сайын қатты үреді!
Ит: Аф! Аф! Cat
2
! Come to me, help me please!
Мысық: «Миау-миау! Ok!»
-деп, көмеккекеледі.
Мысық иттің құйрығынан, ит қыздың етегінен, немересі әжеден, әже атадан,
ата шалқаннан ұстап, ары жұлқиды, бері жұлқиды. Шалқан шықпайды.
Мысықболсатышқандышақырады. Тышқанкеліпмысықтыңқұйрығынан, мысықиттен,
итнемересініңетегінен,
қызкемпірден,
кемпіршалдан,
шалшалқаннанұстайды.
Арытартады, берітартады. Бірақшығараалмайды.Сондатышқанбылайдейді.
Тышқан: Достарым! Меніңойымша, бізгебірдеңежетпейтұр!
Немереқыз: Ән! Бізгешалқандысуырыпалуүшінәнжетпейтұр!
Мінеосылайертегімізаяқталды,
тыңдап,
көргендеріңемыңалғыс!
Келесі
кездескенше! Сау саламатты болыңыздар!
Модульдік оқыту технологиясы арқылы мектепке дейінгі балалардың
тілдерін дамыту.
Садыкова А.К., «Павлодар қаласының №33 сәбилер бақшасы» МҚКК – ның
тәрбиешісі
Мақсаты: Мектеп жасына дейінгі балалардың ауызша байланыстырып сөйлеу
дағдысын қалыптастыру. Балаларды біз үйретеміз: тіл байлықтарын молайтуға, сөйлеу
мәнеріне, сөйлеу тілдерін жетілдіруге. Сурет бойынша әңгімелей білуге. Жұмбақтарды
құрастырып оларды шешуге, тақпақтарды жаттауға. Балалардың байланыстыра сөйлеуде
интеллектуалдық дамуында модульдік оқыту әдісі үлкен орын алады. Себебі сәбилер
топ балалардың сөздік қоры аз, ата – аналармен балабақшадан тыс жерлерде өзге
тілдерде сөйлеседі, сондықтан сөздік қоры аз болғандықтан , өз беттерінше әңгіме
құрастыра алмайды, осы кезде «Модульдік оқыту» әдісі қолданылады.
Ғылыми тілде «Модульдік оқыту» деп айсаң, қарапайым тілде – тірек сызба,
пропп карта, пиктограмма, графикалық сызба. Ол нені дамытады? Модулдік оқыту тек
байланыстырып сөйлеуді ғана дамытпайды, оны төмендегі кесте бойынша тамашалап
көрейік.
Модульдік оқыту:
Байланыстырып сөйлеуді қалыптастырады;
Сөздік қорды байытады;
