98
Мнемотаблицалар заттық,заттық –схемалық және схемалық болып бөлінеді. Егер
балалар заттық моделін меңгеріп алса, тапсырма күрделене түседі,онда заттық-схемалық
моделіне көшуге болады. Бұл мнемотаблица бейнелердің аздығын талап етеді. Кейіннен
ғана схемалық мнемотаблица беріледі.
Сәбилер және ортаңғы топтарында таблицалар түрлі-түсті болғаны жөн,себебі
олардың естерінде ерекше образдар қалыптасып отырады: балапан-сары, тышқан-сұр,
шырша-жасыл түсті [4, с37].
Тақпақтар мен өлеңдер
Мнемотехниканы өлең жаттаған кезде қолданған нәтижелі болады. Оның мәні
мыналардан тұрады: әр сөзге немесе кішкентай сөзқұрамына бейне ойланып табылады,
сөйтіп бүкіл өлең жолдарына сызба құралады. Кейіннен балалар графикалық сызбаны
қолдана отырып өлең жолдарын толығымен оқуға тырысады. Алдынғы кезде тәрбиеші
балаларға дайын сызбаны ұсынады, кейінінен сызбаны балалармен бірге дайындауға
болады.
Түсіндірмелі әңгіме
Бұл монологты сөйлеудің күрделі түрі. Суреттеу бүкіл психикалық міндеттерді
қамтамасыз етеді (қабылдау, зейін, ес, ойлау). Затты суреттеу үшін бала оны ұғынуы
керек, ұғыну –ол талдау. Бұл балаға күрделі болып келеді. Баланы алдымен заттың
нышанын анықтай алуы керек.
Мазмұндау
Мазмұндауда байланыстырып сөйлеуге ерекше орын болінеді.Бұл жерде сөйлеу
құрылысы, сөйлем құрау қабілеті жетіледі. Мазмұндау кезінде мнемотаблицаны қолдану
сөйлемді дұрыс құрауға бағыт береді.
Творчестволық әңгімелер
Балалар ертегі немесе әңгімені құрауды ұсынғанды қуанышпен қабылдайды. Бірақ
әңгімелер бір қалыпты болмас үшін, логикалық дұрыс құрауларына мнемотаблица көп
көмегін тигізеді [5, с196].
Қорытындылай келгенде, кез келген мнемотехникамен жұмыс баланың
қызығушылығын оятады. Бұл оқыту процесін түрлендіруге, тұрақты қызығушылыққа
жетуге, баланың потенциалды мүмкіндіктерін максималды іске асыруға мүмкіндік береді.
Мектепке дейінгі жастағы балалармен жұмыс істейтін мұғалімдерге мнемотехника
элементтерін сабақтарына қосқан пайдалы. Бұл:
-Балалардың тілі мен ойын дамытады, сөздерді есте сақтауды қамтамасыз етеді.
-Балалардың
психикалық процестерін дамытады. Есте сақтау зейіндік
қабілеттерін,қиялдарын жетілдіреді.
-Балаларды дыбыстарды дұрыс айтуға үйретеді.
-Мнемотаблицалардың шартты белгілері арқылы ой белсенділігін, байқағыштығын,
салыстыра білу қабілетін дамытады.
-Халықауыз әдебиетіне балалардың сүйіспеншілігін тәрбиелейді [5, с231].
Әдебиеттер:
1.
О.В.Горохова «Заманауй методикалар»Балаларға арналған мнемотехника С. –
Петербург 1999 жыл
2.
И.В.Бодрова Мнемотехника балаларға С.
–Петербург 1998 жыл
3.
Т.В.Мешкова Мнемотехника балалар үшін С.–Петербург С.–Петербург 1999 жыл
4.Т.В.Большева « Мнемотехника арұылы ойлау қабілеттерін арттыру» С.–
Петербург 2005 жыл
5.М.М.Безруких «Сурет арқылы мазмұндауды үйренеміз»Москва 2004 жыл
99
«Мектепке дейінгі мекемедегі озат педагогикалықтәжірибе мен инновация»
Каирбаева Б.С.,«Павлодар қаласының №33 сәбилер бақшасы» МҚКК – ның
әдіскері
Мектепке дейінгі мекемеде педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау ісі күрделі
және шығармашылық мәселелердің бірі болып табылады. Педагогикалық тәжірибе -
оқыту, білім беру және тәрбие тәжірибесі, дәлірек айтсақ нәтижесі - баланың жеке
тұлғалық
сапаларынан
көрінетін,
белгілі
бір
мақсатпен
ұйымдастырылатын
педагогикалық процесс. Көпшілік педагог-тәрбиешілердің педагогикалық тәжірибесі –
бұл педагогика ғылымының жетістіктерін қолданып жұмыс істеп жатқан білім беру
ұйымдарының тәжірибесі.Озат педагогикалық тәжірибе сөзін түрліше түсінеміз. Кең
мағынада озат педагогикалық тәжірибе – тәрбиеші-мұғалімнің шеберлігінің жоғары
деңгейі, тұрақты педагогикалық нәтиже беретін оқыту және тәрбие тәжірибесі.Тәрбиеші-
мұғалімнің тәжірибесінде жаңалық болмауы мүмкін, бірақ ол ғылымда белгілі
принциптерді, әдістерді табысты түрде қолданып, басқа тәрбиешілерге үлгі болып, озат
тәжірибесі басқа балабақшада таратылады.Педагогикалық озат тәжірибенің тар мағынасы:
шығармашылық ізденіс, жаңалығы бар тәжірибе, жаңашылдардың тәжірибесі. Мұндай
педагогикалық тәжірибе өте құнды, себебі ол мектепке дейінгі мекеме тәжірибесіне
жаңалық енгізеді. Сондықтан, бірінші кезекте осы тәжірибені талдап, баға беріп, тарату
керек. Жай шеберлік пен жаңашылдық арасындағы айырмашылықты көру қиын, себебі
тәрбиеші ғылымда белгілі принциптер мен әдістерді қолданып, қол жеткен жетістіктермен
шектелмейді, жаңа әдістерді қолданып, немесе ескі әдіс-тәсілдерді тиімді етіп
үштастырып, бірте-бірте жаңашыл болады, олай болса кез келген жақсы тәжірибені
мектепке дейінгі мекеме тәжірибесіне енгізуге болады, бірақ жаңашыл тәрбиешілердің іс-
тәжірибесін жан-жақты талдап, қорытындылап, тарату керек.Озат педагогикалық
тәжірибенің белгілері, оған қойылатын талаптар. Бірінші белгісі – қоғам дамуының
бағытына, әлеуметтік сұранысқа сәйкестігі. Озат тәрбиешілер мен білім беру
ұйымдарының қызметкерлері өмір талаптарына сай жұмыс істеп, педагогикалық процесті
жетілдірудің тиімді жолдарын табады.
Озат тәжірибенің екінші белгісі – педагогикалық қызметтің тұрақты, жақсы
нәтижелері. Педагогикалық "өнім" - балалардың білім, іскерлік, дағдыларының, жалпы
дамуының, тәрбиелілігінің деңгейі.
Тәрбиешінің сабақтарын дұрыс бағалап, балалардың білім сапасын тексеріп, жауап
алынатын сұрақтар:
• балалардың бағдарламадағы оқу материалын меңгеруі;
• өз беттерімен білім ала білуі;
• білімдерін шығармашылықпен тәжірибеде қолдануы;
• балалардың жалпы дамуы.
Білім сапасы балалардың байқампаздығынан, талдау, жинақтау, абстракциялау
іскерлігінен, оқу материалымен жұмыс істеу жолдарын анықтаудан, іс-әрекеттің жүйесін
белгілеуден, өз іс-әрекетін бақылап, оған керек жағдайда түзетулер енгізуінен көрінеді.
Балалардың тәрбиелілігі олардың пікірлерінен, мінез-құлқынан, жүріс-тұрысынан
байқалады.
Озат тәжірибенің үшінші белгісі - оқыту, тәрбие, дамуда тұрақты, жақсы
нәтижелерге жету үшін тәрбиешілер мен балалардың өз күштері және құралдарын
орнымен жұмсауы. Балаларға шамадан тыс қосымша тапсырмалар беріп, басқа пәндерді
меңгеруге зиян келтіріп, білім сапасын көтеретін тәжірибе озат тәжірибе деп
есептелмейді.
Жаңалық – озат тәжірибенің төртінші белгісі.
