Технологиялар

27 
 
білім  алушылардың  өз  бетінше  жұмыс  істеу,  іздену  дағдыларын 
қалыптастыру жатады. 
Жаңа  педагогикалық  технологиялар  төменде  келтірілген,  олар: 
ынтымақтастық  педагогика  технологиясы,  білім  беруді  ізгілендіру 
технологиясы,  мәселелі  оқыту  технологиясы,  тірек  сигналдары  арқылы 
оқыту  технологиясы,  түсіндіру,  басқарып оқыту технологиясы, деңгейлік 
саралап  оқыту  технологиясы,  міндетті  нәтижеге  негізделген  деңгейлеп 
саралап  оқыту  технологиясы,  модельдік  оқыту  технологиясы,  жобалап 
оқыту технологиясы. 
Ынтымақтастық  педагогика  технологиясының  негізгі  мақсаты  - 
талап ету педагогикасынан қарым - қатынас педагогикасына көшу, балаға 
ізгілік  тұрғысынан  қарау,  оқыту  мен  тәрбиелеудің  ажырамас  бірлігі. 
Ынтымақтастық  педагогикасының  ерекшелігі  –  оқытушы  -  білім  алушы, 
білім  алушы  -  оқытушы,  білім  алушы  -  білім  алушы,  білім  алушы  да 
субъект, оқытушы де субъект. 
Білім  беруді  ізгілендіру  технологиясының  негізін  қалаған 
Ш.А.Амонашвили.  Білім  беруді  ізгілендіру  технологиясының  мақсаты  - 
оқушыны  азамат  етіп  тәрбиелеу,  оқушының  танымдық  күшін 
қалыптастыру  және  дамыту,  оқушының  жаны  мен  жүрегіне  жылылық 
ұялату. 
Мәселелік  оқыту  технологиясының  негізгі  мақсаты  -  оқушыны  өз 
бетімен  ізденуге  үйрету,  олардың  танымдық  және  шығармашылық 
икемділіктерін  дамыту.  
Мәселелік  оқыту  технологиясының  ерекшелігі  де  оқушының 
белсенділігін 
арттыру 
және 
оқу 
материалдарын 
оқушыны 
қызықтыратындай  құпиясы  бар  мәнге  жеткізу  болып  табылады.  Себебі, 
оқушы  материалдарды  сезім  мүшелері  арқылы  қабылдап  қана  қоймайды, 
білімге  деген қажеттілігін  қанағаттандыру мақсатында меңгереді. 
Тірек  белгілері  арқылы  оқыту  технологиясының  негізін  қалаған 
В.Ф.Шаталов,  оның  мақсаты  -  білімді,  білікті,  дағдыны  қалыптастыру, 
оқытуды жеделдету. 
Тірек  сигналдары  арқылы  оқыту  технологиясының  ерекшеліктері  – 
оқу материалдарын үнемі қайталау, міндетті кезеңдік бақылау жүргізу, оқу 
үрдісінде  кездесетін  жоғары  деңгейдегі  қиыншылықтардың  болуы, 
берілетін  материалды  ірі  блокпен  оқыту,  оқыту  үрдісінде  тіректі қолдану, 
білім  алушыларға  жеке  бағдарлы  қарым  -  қатынас  ықпалының  болуы; 
білім  алушыларды еркімен оқыту. 
Түсіндіре  басқарып,  оза  отырып  оқыту  технологиясының  авторы 
жаңашыл  мұғалімдердің  бірі  С.Н.Лысенкова.  Бұл  технологияның  негізгі 
мақсаты  -  барлық  оқушыны  табысты  оқыту.  Ол  төмендегідей 
ерекшеліктерімен  сипатталады: 
- оқыту материалдарының бірізділігі, жүйелілігі; 
- саралау, әр оқушыға берілетін тапсырманың қолайлылығы; 

28 
 
- бағдарламаның, кейбір тақырыптардың қиыншылығын жеңу, қиын 
тақырыптарды біртіндете оңайлату әдісін, яғни оза оқыту әдісін қолдану; 
-  сабақты  пысықтауға  әуелі  озаттар,  сосын  орташалар,  ең  соңында 
нашар оқушылар қатыстырылады; 
- бірте - бірте толық дербестілікке өту; 
-  сыныпта  қалыпты  жағдай  қалыптастыру;  түсінетін,  өзара  көмек, 
ынтымақтастық қарым - қатынас; 
- оқушының қателігін  ескерту, бірақ еш жазғырмау; 
-  үй  тапсырмасы  тек  әр  оқушының  мүмкіндігіне  қарай  (әркім  өзі 
орындай алатын жағдайда ғана) беріледі; 
- білім, білік,  дағдыны дамыта меңгеру; 
- түсіндіруді қабылдау. 
Деңгейлік  саралап  оқыту  технологиясының  негізіне  әр  оқушыны 
оның  қабілеті  мен  мүмкіндік  деңгейіне  қарап  оқыту  мен  оқытуды 
оқушылардың  әртүрлі  топтардың  ерекшелігіне  сәйкес бейімдеу, ыңғайлау 
жатады. 
Деңгейлік  саралап  оқыту  технологиясының  ерекшеліктерін  атап 
айтар  болсақ,  күштілер  өздерінің  қабілеті  мен  икемділігін  одан  әрі  бекіте 
түседі  де,  ал  әлсіздер  өзін  -  өзі  сынап  қарауға  мүмкіндік  алып,  өзіне 
сенімсіздіктен  арылады;  әлсіз  топтарда  оқуға  деген  ынта  артады;  білім 
дәрежесі деңгейлес оқу топтарында аздап жеңілдейді. 
Міндетті  нәтижелерге  негізделген  деңгейлік  саралап  оқыту 
технологиясы  мынадай  ерекшеліктерімен  сипатталады,  олар:  білімнің 
базалық  деңгейінің  барлық  оқушылар  үшін  міндеттілігі,  оқушыларға 
берілген  тапсырманың  саралануы,  тапсырма  оқушының  күші  жететіндей 
және  қолайлы  болуы,  білімнің  базалық  деңгейі  оқытудың  жаңа 
технологиясының  механизмі  ретінде  оқушының  дамуына  мүмкіншілік 
жасауы, оқушыға оқу деңгейін таңдауға ерік беруі, оқушы өз мүмкіндігіне 
орай тек міндетті деңгейден кем емес білім алуға еріктілігінің  болуы. 
Модульдік  технология  дамыта  оқыту  идеясына  негізделген,  оның 
мақсаты - оқушының өз бетінше жұмыс істей алу мүмкіндігін дамыту, оқу 
материалын өңдеудің жекелеген тәсілдері  арқылы жұмыс істеуге үйрету. 
Модульдік оқытудың өзегі - оқу моделі. Оқу моделі - ақпараттардың 
аяқталған  блогынан,  оқытушының  нұсқауларынан,  білім  алушы  іс-
әрекетінің  мақсатты бағдарламасынан тұрады. 
Модульдік оқыту - білім мазмұны, білімді  игеру қарқыны, өз бетінше 
жұмыс  істей  алу  мүмкіндігі,  оқудың  әдісі  мен  тәсілдері  бойынша 
оқытудың дербестігін қамтамасыз етеді. 
Қазіргі  таңдағы  педагогика  ғылымының  бір  ерекшелігі  –  білім 
алушының  тұлғалық  дамуына  бағытталған  жаңа  оқыту  технологияларын 
қолдануға ұмтылуы.  
Ал  жаңа  педагогикалық  технологиялар  білімнің  басымды 
мақсаттарымен  біріктірілген  пәндер  мен  әдістемелердің,  оқу  -  тәрбие 
үрдісін  ұйымдастырудың  өзара  ортақ  тұжырымдамасымен  байланысқан 

29 
 
міндеттерінің,  мазмұнының,  формалары  мен  әдістерінің  күрделі  және 
ашық жүйелер жиынтығын қорғайды. 
Оқыту  технологиясын  жетілдірудің  педагогикалық  бағыты  негізгі 
ой-тұжырымдарыды  пайдалана  отырып,  ақыл  -  ойды  дамытатын  оқуға 
көшу  және  білім  алушыға  орташа  деңгейде  білім  беретін  бағдарламадан 
жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына өту болып табылады. 
Жаңа  технологияның  қағидалары  -  оқытуды  ізгілендіру,  өздігінен 
дамитын,  дұрыс  шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп, тәрбиелеуші 
тұлғаны қалыптастыру болып табылады. 
Оқытушылардың  оқыту технологияларын меңгеруде педагогикалық 
кеңестер,  әдістемелік  бірлестіктер  арқылы  көмек  беріледі  және  олардың 
зерттеу жұмыстары мен шығармашылық іс-әрекеттері пайдаланылады. 
Оқытудың жаңа технологиялары оқытушының алдына төмендегідей 
міндеттерді қояды: 
- педагогикалық қызметтің өзекті мәселесін білу; 
- оқу бағдарламасының түрлендірген нұсқауларын кұрастыру;  
- оқу модулін құрастыру; 
-  оқу  жобаларының  мазмұнын  анықтау,  әр  білім  алушыға  арналған 
тапсырмалар құрастыру; 
-  білім  алушылардың  жаңа  материаларды  меңгеруі  бойынша 
деңгейленген жаттығулар жүйесін жасау; 
- оқу - әрекеттерінің материалдарьн іріктеп ала білу. 
Осы  аталған  оқыту  міндеттерін  оқытушы  меңгеруі  үшін,  ұстаздар 
қауымымен  төмендегідей  педагогикалық  жұмыстар  жүйесі  жүргізілуі 
керек: 
а) проблемалық - рөлдік ойын; 
б) рефлексивті - рөлдік ойын; 
в) панорамалық сабақтар; 
г) педагогикалық ринг; 
д) педагогикалық идеялар аукционы; 
е) ашық сабақтарға кіру, талдау және т.б. 
Қазіргі  білім  беру  саласындағы  оқытудың  жаңа  педагогикалық 
технологияларын  меңгермейінше  сауатты,  жан-жақты  білгір  маман  болу 
мүмкін емес.  
Жаңа  педагогикалық  технологияны  меңгеру  оқытушының  зейін  - 
зерделік, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген 
ұстаздық  келбетінің  қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді,  яғни  өзін  -  өзі 
дамытып, оқу-тәрбие үрдісін жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі.  
 
Өзін - өзі тексеру және бақылау сұрақтары 
 
1.  Инновацияның  мәні  неде  және  оның  қажеттілігі  қандай 
себептермен түсіндіріледі?