Өндірістік дірілді төмендету әдістері мен құралдары

Өндірістік дірілді төмендету әдістері мен құралдары

ГОСТ 24346 – 80 «Вибрация. Термины и определения» сәйкес діріл деп нүктенің немесе механикалык жүйенің қозғалысы, ол қозғалыс уақыт бойынша ең жоқ дегенде бір координатаның бойымен ұлғаюын және азаюын айтады.

Дірілді екіге бөліп қарастырады: жалпы және локальды. Жалпы діріл бүкіл ағзаға әсер етеді. Локальды діріл дененің жекеленген бөліктеріне әсер етеді.

Жалпы діріл ағзаға әсер еткенде ең бірінші кезекте опорно-қозғалыс аппараты әсерге ұшырайды, нерв жүйесі. Дірілі бар мамандықта жұмыс істейтіндерде бас айналу, қозғалыс координациясының бұзылуы, шайқалу белгілері пайда болады.. Жалпы төменгі жиіліктегі дірілдер ағзаның алмасу процесіне жағымсыз әсер етеді.

Локальды діріл йықтың жоғарғы жағында спазмалар тудырады конечностарды қанмен жабдықталуын бұзады. Сонымен қатар бір мезгілде сүйек,және ет ткандарына да әсер етеді, саусақтың суставтарында тұздардың жинақталуын қамтамасыз етеді.

Жалпы дірілге ұшырайтын мамандық иелері: көлік құралдарының жұмысшылары мен жүргізушілері, құйма цехының жұмысшылары.

Локальды дірілге ұшырайтын мамандық иелері: ұста-престеу құрал-жабдықтары, гальваникалық цехтың құралдары, метал кесетін станоктар, пневматикалық рубильді балғалар. шливтеу бұрғылау жұмыстарын істейтіндер жатады.

Абсолютті параметрге виброауысу (смещение), виброжылдамдық және виброудеу (ускорение) жатады.

Діріл абсолютті , сол сияқты салыстырмалы параметрлермен сипатталуы мүмкін.

Дірілдің салыстырмалы параметрінің негізі – виброжылдамдық деңгейі (дБ) :

L_v = 101lg 20lg

Мұндағы V –вибрация амплитудасы, м/с; V₀ =5х10 ^{– 8} – вибрацияның порогты мәні

Дірілдің нормаланатын параметрлері виброжылдамдықтың орташа квадратты мәні, олардың логарифмідік деңгейі, немесе дірілдің октавалық жолақтарындағы жиіліктердің виброудеуі (жалпы және локальды діріл үшін)

Діріл үш бағытта нораланады х, y, z (z - вертикальды, x , y - горизантальды осьтер)

Дірілден қорғайтын құралдар екіге бөлінеді: жеке және колликтивті

Жекке қорғау құралдары қолды қорғайтын – қолқаптар, прокладкалар, вкладыштар; аяқты қорғайтын – арнаулы аяқ-киім тізеге киетін (наколенники, подметки), денені қорғайтын – кеудешелер, белбеулер, арнаулы костюмдер.

Коллективті қорғау құралдары екіге бөлінеді: дірілді шығу көзінде төмендететін және таралу бағытын төмендететін құралдары

Дірілді шығу көзінде төмендету үшін діріл тудыратын көзддің элемнттерін конструктивті тұрғыдан өзгерту арқылы жүзеге асыруға болады.

Дірілді таралу жолында төмендету үшін машинаның конструкциясына қосымша құралдары (дірілді өшіретін, дірілді изоляциялайтын) пайданану арқылы төмендетеді.

Дірілді изоляциялау діріл шығаратын көздерге дірілизолятрларын қою арқылы, сонымен қатар иілгіш вставкалар, серпілмелі прокладкаларды қолдану арқылы жүзеге асырылады (механизмдердің бекітетін жерлерінде, ауа жүру жолдарында, механикалық қол инструменттерінде)

Дірілді төмендетудің вибродемпфирование тәсілі көздегі дірілдің механикалық тербеліс энергиясын жылу энергиясына айналдыру арқылы жүзеге асырылады.Материалдардың вибродемпфирующие қасиеттері жоғалу ( потерь) коэффициентімен анықталады және ол үлкен болған сайын тиімділігі жоғары болады. Сондықтан вибродемпфируюшие материалдарды жоғалу коэффициенті жоғары материалдардан дайындайды:

Cu-Ni , Ni-Co негізіндегі құймалар, пластмассалар, ағаштар, резеңкелер, капрондар;

Тербелетін объектілерге жоғалу коэффициенті жоғары материалдарды жабу (салу-нанесение).

Жапқышардың дефорамациясы нетижесінде діріл төмендеп, тербеліс энергиясы жылу энергиясына айналады.

Дірілді жұтатын төсеніштер (покрытия) серпілмелі қасиеттеріне байланысты қатты және жұмсақ болып бөлінеді.

Қатты төсеніштерге (cерпімділік модульы Е¹ = 10⁸… 10⁹) қатты пластмассалар, рубероидтар, фольгалар т.б. жатады.

Жұмсақ төсеніштерге (E < 10⁸) жұмсақ пластмассалар, резеңке тектес материалдар (пеноэласт, техникалық винипор) кейбір пластиктер мен пеноплассмассалар жатады.