Денсаулыққа жағымды әсер ететін факторлар бірнеше топка бөлінеді

1. Бұлшықет қимылдарының белсенділігі. Адамның барлык тіршілік әрекеті түрлі кимыл-козғалыстар жиынтығынан түрады. «Қозғалыс – тіршілік тірегі» деген ұғымда зор мән бар. Қозғалыс белсенділігі жұмыс істеу қабілетін арттырады, түрлі ауруларға қарсы тұруына көмектеседі.

Тынысалу мүшелерінің жұмысын жақсартып, жүрек бұлшықеттерін шынықтырады, зат алмасудың қалыпты жүруін қамтамасыз етеді. Әсіресе спорт пен дене шынықтыру жаттығулары қозғалыс белсенділігін арттырады.

2. Еңбек пен демалысты дұрыс ұйымдастыру. Бұлардың денсаулық үшін маңызы зор. Адам өмірінде еңбек басты орын алады. Еңбек ету арқылы адам өзіне қажетті жағдайларды жасап алады. Шектен тыс еңбек ету ағзаның қажуына әкеп соқтырады. Сондықтан да еңбек ету мен демалысты дұрыс үйлестіре білу қажет. Бұл адам ағзасындағы барлық мүшелердің жұмысын жақсартады. Адамның ұзақ өмір сүруіне де септігін тигізеді.

3. Дұрыс тамақтана білу. Дұрыс тамақтанудың нөтижесінде асқорыту мүшелерінің жұмысы жақсарады. Адамның дұрыс өсіп дамуына, зат алмасу үдерістерінің қалыпты жүруіне жағдай жасайды жөне т. б. Адамның ұзақ өмір сүруінде дұрыс тамақтана білудің рөлі зор. Көбіне көкөніс, жеміс-жидектерді пайдалану, тамақтану ережелерін мұқият сақтау. Майлы етті тағамдарды шектеп пайдалануды естен шығармау қажет. Дұрыс тамақтану адамның дене салмағының біркалыпта болуына жағдай жасайды. Артық салмақ аурудың пайда болуына әсер етеді. «Артык салмақ – аурудың белгісі» деген ұғым соны аңғартады. Адам денсаулығына халықтың ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дәстүрлері де жағымды әсер етеді. Мысалы, ораза ұстау – адам ағзасын қажетсіз заттардан тазартады. Балаларды сундетке отырғызу – терінің таза болуына септігін тигізеді. Намаз оку – тазалықты сақтап, буын қозғалыстарының белсенділігін арттырады. Әрбір адам өз денсаулығына қамқорлық жасап, үнемі көңіл бөліп отыруы тиіс. Ұзақ өмір сүрудің негізгі шарты – денсаулықты сақтау мен нығайту екенін естен шығармауымыз керек.

Адам денсаулығының басты үш көрсеткіші бар. Олар: біріншіден – адам ағзасының орта жағдайларына бейімделуінің жоғары дәрежеде болуы. Ол ағзадағы барлық мүшелер жүйесінің бірімен-бірінің үйлесімді жұмыс аткаруы аркылы байқалады. Екіншіден – адамның психикалық көңіл күйінің калыпты дамуы арқылы айқындалады, ойлау, есте сактау, зейін, дарындылық және т. б. қабілеттіліктерді қоғамның қажетіне жұмсай білу. Үшіншіден – жеке тұлғаның қоғамдағы өз орнын білуімен, жауапкершілігін сезінумен айқындалады. Бұл адамдардың бірімен-бірінің қарым-қатынасы аркылы білінеді.

Дүниежүзілік денсаулық ұйымының шешімімен 7 сәуір «Бүкіләлемдік денсаулық сақтау күні» деп белгіленген. Біздің елімізде де адамдардың денсаулығын сақтауға ерекше көңіл бөлінуде. Қазақстан Республикасы Үкіметінің арнайы қаулысымен «Салауатты өмір салтын қалыптастырудың Ұлттық орталығы» ұйымдастырылды.

Қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторлардағы ұжымдық қорғаудың әдiстерi

Қауiптi өндiрiстiк факторларданғы қызметкерлердiң қауiпсiздiгiнiң қамтамасыз етулерi үшiн толық немесе жартылай қауiптi факторлар, жұмыс iстеген аймаққа және олар пайда болатын кеңiстiкке адам ену жағдайдағы олардың әсерi шығарады ену мүмкiндiгiн бермеген ұжым қорғану құралы қолданылады. 12.4.011-80-шi ГОСТпен сәйкес ұжымдық қорғану құралы келесiдей жiктеледi:

- бөлмелер және жұмыс орындарының әуе ортасының нормалаулары үшiн;

- өндiрiстiк бөлмелер және жұмыс орындарының жарығының нормалаулары үшiн;

- зиянды және қауiптi факторлардан қорғаулары үшiн.

Бөлмелер және жұмыс орындарының әуе ортасының нормалауы үшiн құралдар. Оған әуе ортасының күйiн сигнализация зиянды факторлардың оқшау бөлiгi, жылыту және ауаның дезодорациясы, құралдың әр түрлi жүйелерi үшiн жергiлiктi, жалпы алмасу және желдетудi құйылу-тарту, тағы басқа құрылымның салқындатқыштар, шкафтары әр түрлi автоматты бақылауға жатады.

Өндiрiстiк бөлмелер және жұмыс құралдар орындарының жарықтың нормалауы үшiн. Оған шырақтарды, қабырғалар, төбелер және шатырлардың құрылым және жарық сүзгi жарықтан қорғайтын шыны ойықтары қыздыру лампасы және (натрий, ксенондi металл галоген люминесценттiк, сынап, доғалы) газ разряды шамдары, әр түрлi түрлердi жатады.

Зиянды өндірістік факторлардан қорғау

Зиянды өндiрiстiк факторлардан қорғау өндiрiстiң құралдарының тиiстi конструкциясы және ұжымдық қорғану құралдарының қолдануымен ең алдымен қамтамасыз етiледi. Бұл шаралар қашан мүмкiн параметрлерге дейiн зиянды өндiрiстiк факторларын деңгейлерін азайтуға мүмкiндiк бермейдi, жеке қорғаудың орталарын қолданылады. Зиянды химия заттарынан қорғау, шаң, газ әуе ортасының нормалауы үшiн құралдармен қамтамасыз етiледi.

Биiк температуралардың әсерiненгi қорғаулары үшiн робототехника, жарық сүзгiлер қалқандар, қалқа, қоршау, материал жылу өткiзбейтiн душ қабылдау құрылымдарын қолданылады. Мына барлық әдiстер жұмыс орындарында жабдықтың бетi және қоршауды температураларды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi, 45тен жоғары емес емес, болмашы артықшылықтармен жұмыс орынындағы ауаның температурасын 32ден жоғары емес баспанаға анық жылу болғанында және 33 - түбегейлi артықшылықтармен баспанаға (ауа ылғалдылықтың жанында 55%тен көбiрек емес) анық жылу.

Қауiптi факторлардан қорғанудың әдiстерi

Қорғайтын құрылымдар жиiрек машиналардың изоляция және қозғалатын тетiктер үшiн жұмысалатын материалдың бөлiгi және электр тогiмен ұтылумен қауiптi жиiрек жабдықтар, аймақтар және температуралар, шығаруларды адамға зиянды ықпалдың қауiп-қатерi соған ұқсас бөлiмшелер ұшып кететiн орындар қолданылады. Жөндеу тек қана уақытында түсетiн және қою немесе бөлшектi алу үшiн (бiлiктер, бұрандалар, шкивтердiң қоршауы үшiн, жалбақтаған) жұмыстың процесстерiнде мерзiмдi ашылған тұрақты жылжымайтын шарбақтар болады.

Сигналдық түстер және қауiпсiздiк белгiлерi

Төрт сигналдық түстер анықталған: қызыл, сары, жасыл, көгi. Олар 12.4.026-76-шы ГОСТта орнатылған.

Қызыл сигналдық түс тыюшы сияқты қолданылады, тiкелей қауiп-қатерлi және өрт сөндiру құралдары қолданады. . Ішкi жиiрек қаптардың түске бояу және соған ұқсас ашылған корпустар үшiн, ол өрт қауiпсiздiгi таңбаларындағы тыюшы жазулар және нышандардың таңбалары үшiн қолданылады.

Сары сигналдық түс болуы мүмкiн қауiп-қатердiң ескертуi үшiн қолданылады. Ол құрылыс құралымында, өндiрiстiк жабдық және сақтағыш құрылымның элементтерінде келтiрiледi.

Жасыл сигналдық түс қауiпсiздiкке көрсетiп iстеуi керек болатынын ұйғарып, iстеуi керек болатынын ұйғаратын таңбалар үшiн қолданылады.

Көк сигналдық түс мәлiмет және жөн-жоба үшiн қолданылады.

Бұл негiзде сигналдық түстер қауiпсiздiк белгiлерiнiң төрт тобы анықталған: тыюшы, ескертетiн, хаттаушы және нұсқаушысы.

Тыйым салу белгiлерi тиiстi әсердiң тыйымы үшiн арналған. Ортада ақ өрiсi бар қызыл түстiң шеңберiнiң түрлерiнде орындалады, қызыл түстiң көлбеген жолақ сызып тасталған iшкi ақ өрiсте қара түстiң суретiмен таңбаның бойынша ақ. Кейбiр таңбаларға қызыл түстiң жолағының орынына қара түстiң шрифтiмен орындалатын түсiнiк жазу iстелiнедi.