Т. Я. Эрназаров 2010 ж

КЕЛІСІЛГЕН

___________ У.Х.Альмишев «____»____________2010г.

Мурзакулов Серік Валерьевич – Салалық экономика кафедрасының аға оқытушысы тәжірибелік сабақтарды жүргізеді. Ломов көшесі 64, 523 кабинет.т.673643.

«Орманшаруашылығын басқару» оқыту курсының негізіндегі пәндер: «Экономикалық теория негіздері».

Пәнді зерттеу нәтижесінде сіз білуге тиіссіздер:

• 
  ормандар мен жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемелердің басқару, рұқсат ету және бақылау қызметінің принциптерін, ережелері мен нормативтерін;
  
• 
  орман қорларының, орман және орман-парк шаруашылығының табиғи-экономикалық ерекшеліктерін;
  
• 
  өндіріс процестерінің орманшылық-экономикалық негіздерін, орман шаруашылық өндірісін ұйымдастырудың техникалық, технологиялық және ұйымдастыру-экономикалық тәсілдері мен әдістерін;
  
• 
  мемлекеттік мекемелердің шаруашылық қызметін талдауын, есепке алу мен есеп беруін ұйымдастыру негіздерін білуі керек;
  
• 
  орман шаруашылық саласындағы жоспарлау жүйесін;
  
• 
  орман шаруашылығында өндірістің негізгі жағдайлары мен орналастыру факторларын;
  
• 
  ормандар мен орманды пайдалану өнімділігін бағалау критериін;
  
• 
  орман шаруашылығында жұмыстар мен қызметтердің тиімділік есептеу көрсеткіштерін;
  
• 
  орман және орман-парк шаруышылығындағы капитал еңгізудің жалпы және салыстырмалы экономикалық тиімділігі көрсеткіштерін;
  
• 
  орман және орман-парк шаруашылығын қаржыландыру қайнар көздерін;
  
• 
  орман түсімі құрылымының көздерін, түбірдегі орманның өтем ақысы және бюджеттегі басқа да өтем түрлерін;
  
• 
  өндірістік бағдарламаларды құру және жоспарлау базасын;
  
• 
  орман шаруашылық өндірісі бойынша бизнес жопарларды құру мен тәсілдерін;
  
• 
  мемлекеттік мекемелердің экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының құрылымы мен мазмұнын;
  
• 
  өндірістің ұйымдастырушылық типтері мен олардың техникалық-экономикалық сипаттамасын;
  
• 
  мамандарға, қызметкерлерге және жұмысшыларға еңбек ақы төлеуде әртүрлі формалар мен жүйелерді қолдану жағдайларын.
  

• 
  орман технологиялық процестерді жедел басқаруды;
  
• 
  мамандарды дұрыс орындауына қоюды;
  
• 
  енбек, қаржы, техникалық ресурстарын тиімді қолдану керек;
  
• 
  орман шаруашылық шаралардың шараларыны көрсеткішретін есептеу;
  
• 
  орман және орман-парк шаруашылығын қаржыландыру қайнар көздеріні таңдауын іске асыру;
  
• 
  жұмыстардың механизациясы, еңбек пен өндіріс дегейінің көрсеткіштерін есептеу;
  
• 
  еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру бойынша шараларды әзірлеу;
  
• 
  еңбекті техникалық нормалауды және еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру сұрақтарын шешу;
  
• 
  негізгі орман шаруашылық калькуляция өзіндік кұныны бірліктері бойынша техника экономикалық есептеулерді орындау; орман шаруашылық шараларға шығындарды анықтау.
  

Тәртіп зерттеуіне арналған «Туризмнің кәсіпкерлік қызметінің негіздері» студенттер келесі тәртіптерді меңгеру қажет:

«Орман шаруашылығын басқару» курсы бірін-бірі толықтыратын және белгілі бір пропорция бөліктерінен құралған орман шаруашылығы өндірісіні жүйесіні қарым-қатынастардың мен даму процестерін зерттеп қарастырады. Сондықтан «Орман шаруашылығын басқару» курсы «Орманшылық пен орман пирологиясы», «Орман таксациясы», «Орман шаруашылығын құру», «Орман экономикасы» сияқты пәндерді мегергеннен кейін оқытылады.
7 Постреквизиттер

Пәнді қабыдау үшін міндетті түрде білім, қолдан келу және дағды, келесі пәнді үйрену барысында табылған: «Орманды пайдалану».

«Орман шаруашылығын басқару» пәнінің мазмұны орман қорларын тиімді пайдалануды ұйымдастыру және «Орманды пайдалану» курсында оқытылатын ағаш сүрегінен басқа орман өнімдерін қарастыратын сауалдар мен тығыз байланысты.
8 Пәннің тақырыптық жоспары

«Оманшаруашылығын басқару» пәні бойынша 050807 «Орманшаруашылығының ісі» мамандығының арналған тақырыптық жоспары

Оқу түрі - күндізгі оқу формасы

Орман және орман-парк шаруашылығының дамуын жоспарлаудың ролі. Кеңес кезінде дамуды жоспарлаудың жүйесі мен оның орман шаруашылығы саласындағы ролі. Дамуды жоспарлау мен болжаудың қазіргі қатынасы. Индикациялық жоспарлау және оны нарықтық даму жағдайында орман және орман-парк шаруашылығын басқарудың жергілікті және төменгі буындарының негізгі түрлері мен олардың негізгі функциялары.

Өндірісті ұйымдастырудың негізгі формалары. Өндірістің негізгі жағдайлары мен орналастыру факторлары. Орман және орман-парк шаруашылығында өндірісті мамандыру, шоғырландыру, кооперациялау мен жинақтау, олардың кемшіліктері мен артықшылықтары.
Тақырып 2 Ормандардың өнімділігін жоғарлату

Орман өнімділігінің түсінігі мен көрсеткіштері. Орман қорларын қалпына келтірудің негізгі жолдары. Олардың қарапайым және кеңейтілген, экстенсивтік және интенсивті қалпына келтіру. Орманды аумақтарды экстерсивті жолдарымен жоғарылату қорлары (резервтері). Орман мен орманды жерлердің өнімділігін жоғарылату жолдары. Ормандар мен орманды пайдалану өнімділігін жоғарылату жолдары. Ормандар мен орманды пайдалану өнімділігін бағалау критериі.

Күтім кесулерінің жеке түрлерінің, орманды күзету мен қорғаудың, тұқымдарды дайындаудың, отырғызу материалдарын өсірудің, орманды қалпына келтіру мен өсірудің, әртүрлі мақсаттағы қорғаныш алқаағаштарының жалпы экологиялық және экономикалық тиімділігі.

Орман және орман-парк шаруашылығындағы жаңа техника мен технологияның ролі. Орман шаруашылығының қарқындылығын сипаттайтын көрсеткіштері.

Орман, орман-парк және ауыл шаруашылығында иннвестицияның қайнар көздері: мемлекеттік қаржылар мен банк несиелер.

Капитал еңгізудің жалпы және салыстырмалы экономикалық тиімділігі. Оны жоғарылату жолдары.

Орман және орман-парк шаруашылығын қаржыландыру қайнар көздері. Бюджеттік қаржыландырудың артықшылықтары мен кемшіліктері. Банк несиелерінің ролі мен түрлері.

Орман түсімі құрылымының көздері. Түбірдегі орманның өтем ақысы және бюджеттегі басқа да өтем түрлері. Меншікті құралдар, олардың мақсаты мен құрылу көздері.

Экономикалық және әлеуметтік даму жоспары – мемлекеттік мекеме қызметін жоспарлаудың және оның ұйым жобасымен, орман және орман-парк шаруашылығын дамыту мен байланысының басты пішіні. Жылдық жоспарлар мен операциялық-өндірістік жоспарлау.

Жоспарларды өндеу және бекіту реті. Мемлекттік мекемелердің жоспарлық ұйымдастырудағы міндеттері.
Тақырып 8 Мемлекеттік мекемелердің экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының құрылымы мен мазмұны

Экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының құрылымы мен мазмұны. Экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының құрылымы. Техникалық даму мен капитал болу және капиталдық құрылыстың жоспары. Жобалық ізденіс және орман шаруашылығын құру жұмыстарын жоспарлау.

Еңбек пен кадрларды жоспарлау. Еңбек өндірістілігін жоспарлау. Еңбекақы қорын жоспарлау. Өндірістің өзіндік құнын, пайдасын, рентабельдігін жоспарлау. Мекеменің қаржы жоспары. Кіріс пен шығын балансы. Қаржыландыру қайнар көздерін жоспарлау, бюджетпен, жоғарғы органмен банкпен қарым-қатынасы.
Тақырып 9 Өндірістік процесс және оны ұйымдастырудың негізгі принциптері

Өндірістік процесс және оны ұйымдастырудың негізгі принциптері мен талаптары. Өндірістің ұйымдастырушылық типтері мен олардың техникалық-экономикалық сипаттамасы. Өндірістің технологиялық дайындауын ұйымдастыру. Орман шаруашылық жұмыстардың негізгі түрлеріне нормативті-технологиялық карталарды құру.

Шикізат пен материалдарды пайдалануды шектеу, олардың шығын көлемін есептеу.

Орман шаруашылық өндірісі құрамында өзара байланысты жұмыстар мен шаралардың блоктарына бөлу. Оны объектілер мен орындау мерзімдері бойынша жүзеге асыру жоспарын жасау.

Күтім кесуі бойынша ағаш дайындау, тасымалдауды, сүрек шикізаты мен қалдықтарын өңдеу және сақтауды, азықтық және сүректен басқа өнімдерді жинау және қосымша пайдалануды ұйымдастыру.

Питомниктерде, гүл өсіру мен басқа шаруашылықтарда декораиялық отырғызу материалын өсіруді және тұқым алуды ұйымдастыру. Алқа ағаштарды пайдалану және оларды күту бойынша жұмыстарды ұйымдастыру.

Орман және орман-парк шаруашылығы кәсіпорындарында өнім өндірісі мен жұмыстарын техникалық бақылауды ұйымдастыру.

Транспорт шаруашылығын ұйымдастыру. Жөндеу жұмыстарының шыруышылығын ұйымдастыру. Қойма шаруашылығы.

Еңбекті ұйымдастыру мәні және міндеттері. Еңбекті ұйымдастырудың әлеуметтік, психологиялық және физиологиялық негіздері. Орман шаруашылық кәсіпорындарында еңбек бөлу және еңбек кооперациясы. Еңбекті ұйымдастырудың бригадалық пішіні. Жалдау және жалгерлік мердігерлік. Жұмыс орындарының есебі, оны нормалау және аттестация жүргізу. Еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру бойынша шаралар.

Жұмыс уақытының және құрал-жабдықтарды пайдалану уақытының шығындарын жіктеу. Еңбек нормаларының түрлері мен нормалау тәсілдері. Бақылау арқылы жұмыс уақытының шығындарын зерттеу тәсілдері: жұмыс уақытының фотографиясы, хронометраж және фотохронометраж. Техникалық нормалаудың нормативтік базасы. Мамандар мен қызметкерлердің еңбегін нормалау тәсілдері. Қазіргі еңбек нормаларын еңгізу реті мен ұйымдастырылуы. Техникалық дәлелденген нормалар бойынша жұмыстарды ыңталандыру.

Орман және орман-парк шаруашылығындағы еңбек ақы. Еңбек ақы төлеуде әртүрлі формалар мен жүйелерді қолдану жағдайлары. Мамандарға, қызметкерлер мен жұмысшыларға еңбек ақыны төлеуді ұйымдастыру.

Механикаландырылған топырақты дайындау шаралар тиімділігін есептеу.

Топырақты дайындағанда ормашылықта жаңа техниканы еңгізу тиімділігін; жаңа еңбек құралдарды еңгізуге дейін және кейін көрсеткіштер мәнін есептеу.

1 га механикаландырылған тәсілмен дайындалған топырақ, 1 га құны үшін, өзіндік құнын; өндірістің кіріс (шығын), рентабельділіген есептеу.

2011 жылына орманшылық өндірістік бағдарламаларды құру.

Студенттердің өзіндік жұмысына кіреді:

• 
  дәріс сабақтарына дайындалуы;
  
• 
  тәжірибелік сабақтарға дайындалуы;
  
• 
  курстың жеке сұрақтарын өздігінен меңгеруі;
  
• 
  межелгі бақылауға дайындалуы және тапсыруы.
  

1. 
   тақырып Дамудың ұзақ мерзімдік және орташа мерзімдік бағдарламалары. «2030-Стратегиясының» ролі.
   
2. 
   тақырып Аймақтардың оптимальды ормандылығы.
   
3. 
   тақырып Жұмыстар мен қызметтердің тиімділігі туралы түсінік.
   
4. 
   тақырып Орман және орман-парк шаруашылығына капитал еңгізудің тиімді бағыттары: орманды қорғау, орманды қалпына келтіру, орманды өсіру және әлеуметтік инфрақұрылым.
   
5. 
   тақырып Ормандар мен жануарлар дүниесін қорғау қызметтерді тұтынушылармен, тауар берушілермен қаржы бойынша қарым-қатынастары.
   
6. 
   тақырып Орман түсімін көбейту мен оның мөлшерін орман және орман-саябақ шаруашылығы қызметкерлері мекемелерімен арттыру жолдары.
   
7. 
   тақырып Жоспарлау базасы: мемлекеттік тапсырыс, лимиттер мен экономикалық нормативтер, орман шаруашылығын құру материалдары, нормативті-техникалық карталар (НТК).
   
8. 
   тақырып Орман шаруашылық өндірісі бойынша, қосалқы шаруашылық бойынша, орманды өсіп тұрғанда пайдалану өнімдерінің өндірісі бойынша, табиғатты қорғау бойынша, орман-парк шаруашылығы бойынша бизнес жоспарларды құру реті мен тәсілдері.
   
9. 
   тақырып Орманды өсірудің өндірістік циклі. Орман және орман-парк шаруашылығында жобалық жұмыстардың міндеттері мен кезеңдері.
   
10. 
    тақырып Жұмыстардың механизациясы, еңбек пен өндіріс деңгейінің көрсеткіштері.
    
11. 
    тақырып Орман шаруашылық өндірісі – орман шаруашылығы құрамының негізі.
    
12. 
    тақырып Сүректен басқа өнімдерді жинау және қосымша пайдалануды ұйымдастыру.
    
13. 
    тақырып Орман-парк шаруашылығын ұйымдастыру.
    
14. 
    тақырып Орман және орман-парк шаруашылығында өнімдер, жұмыстар мен қызметтердің сапасын жоғарлату жолдары мен міндеттері.
    
15. 
    тақырып Өндірістің көмекші – күту қызметінің құрамы мен тағайындалуы.
    
16. 
    тақырып Жұмыскерлерді дайындауды және біліктілігін жоғарылатуды ұйымдастыру.
    
17. 
    тақырып Еңбекті нормалаудың мәні мен міндеттері.
    
18. 
    тақырып Еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруда мекеменің құқығы.
    

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және «Орманшаруашылығын басқару» пәні бойынша 050807 «Орманшаруашылығының ісі» мамандығы бойынша іштей оқу нысанындағы студенттерге арналған

Кафедра отырысында ұсынылған 2010 ж. 25.08. №1.

Үй тапсырмасы жазба түрінде орындайды да сабақтарды өткізу графигіне сәйкес тексеруге беріледі.

Мен келесі айып баллдарды орнатамын:

• 
  дәріс сабаққа дәлелді себептерсіз қатыспаған үшін осы сабақтың түріне есептейтін бәрі баллдар шешіледі. Егер студент сабаққа дєлелді себеппен келген жоқ, онда ол оқытушыға келмеген дәрістің конспектісін береді. Осы конспект үшін ол 1 баллды ала алады;
  
• 
  тәжірибелік сабағында дәлелдік себептерсіз болмау – осы сабақтың түріне есептейтін бәрі баллдар шешіледі. Егер студент сабаққа дәлелді себеппен келген жоқ, онда ол оқытушыға орындалған тәжірибелік сабақтын конспектісін береді. Осы конспект үшін ол 2 балл ала алады.
  
• 
  сабаққа кешеуілдеп келгені үшін 0,5 балл төмен бағаланады.
  

Аралық бақылау 100 балға тең. Аралық бақылауға ағымды үлгерім балдары болған студенттер жіберіледі.

(1,2) Рейтинг келесі формула бойынша есептеледі
(1,2) Р = (1,2)АҮ*0,7 + (1,2)АБ*0,3
Егер студент аралық бақылаудан 50 кем балл алса, рейтинг анықталмайды. Сонда декан АБ тапсыруының жеке мерзімін белгілейді.

Семестр бойынша Жіберу рейтинг (ЖР) бағасы осылай табылады

ЖР = (Р1 + Р2)/2

Қорытынды баға емтихан баллдаң, Жіберу рейтинг бағасынаң және оған сәйкес салмақтық дейгейгейден қосылады, келесі формуламен анықталады.

Қ = ЖР *0,6 + ЕҚ*0,4

где Қ – қорытынды баға,

ЖР – Жіберу рейтингі,

ЕҚ – емтихан қорытындысы,

ЖРСД - Жіберу рейтингтің салмақтық дейгейгейі (0,6),

ҚБСД – қорытынды баллдардың салмақтық дейгейгейі (0,4)

Емтихан тест арќылы өткізіледі. Емтиханда алынатын максималды балл - 100 балл. Емтихан тестері 50 сұрақтан тұрады. Әрбір дұрыс жауап 2 балмен бағаланады.

1. 
   Лесной Кодекс РК. – Алматы, 1993.
   
2. 
   Воронин И.В., Куликов М.А. Анализ хозяйственной деятельности лесохозов.
   
3. 
   Ливенцов В.П., Осьнаков Н.И. и др. Организация и планирование лесохозяйственного планирования. – М.: Лесная промышленность, 1980.
   
4. 
   Методические указание к составлению техпромфинплана предприятий лесного хозяйства. – М.:1978.
   
5. 
   Теодоронский В.С., Кожухов Н.И. Экономика, организация и планирование зеленого хозяйства и строительства. – М.: Стройиздат, 1978.
   
6. 
   Задачник по анализу хозяйственной деятельности лесозаготовительного предприятия, Москва, 1984.
   

7. 
   О.С. Виханский, А.И.Наумов. Менеджмент. – М.: Гардарини, 2000. – С. 11-20, 24-56.
   
8. 
   В.Р. Веснин. Менеджмент. – М.: Проспект, 2004. – С 4-5, 37-65.
   
9. 
   Герчикова. Менеджмент. – М.: ЮНИТИ. С. 9-31.
   
10. 
    Г.Г.Гоцкий. Менеджмент предприятия. – Минск, 2004. – С. 7-30.
    
11. 
    Дафт Л.Ричард. Менеджмент. С-П.: Питер, 2001. - С. 48-79.
    
12. 
    Кабушкин Н.И. Основы менеджмента. -М.: Финансы, учет. Аудит, 2000. - С. 3-14.
    
13. 
    Основы менеджмента / Под ред. А.А.Радугина. –М.: Центр, 2001. - С. 27-52.