20
мен бағдарламалар құру, оларды ЭЕМ – де орындау оқушыдан
ойлануды және шыдамдылықты арттыруды, көңіл қоя білуді, көз
алдына елестете білуді талап етеді. Сонымен қатар, жеке адамның
табандылық, алдына мақсат қоя білу, шығармашылық, белсенділік
көрсете білу, жұмысына жаупкершілікпен қарау, сенімді, тәртіпті
болып, бар мүмкіншілікті қолдана білу сияқты қасиеттерін дамытады.
Алгоритмді жазуға дағдылану, жауапкершілікпен қарау, жаңа талап
қоюды керек етеді.
Сонымен, информатиканы оқытудағы тәрбиелік мақсат
оқушыны азаматтыққа, адамгершілік қасиетке және жоғары
саналылыққа баулуға бағытталған.
Информатиканы оқып үйренудің жоғарыда аталған мақсаттары
бір-бірімен өте тығыз байланысты, оларды бір-бірінен ажыратуға
болмайды. Оқушыларға негізгі жалпы білімді беріп болмай,
информатиканың тәрбиелік тиімділігін алуға болмайды.
Мектепте информатиканы оқытудың жалпы мақсаттары
нақты оқу процесіне байланысты нақты мақсаттарға, яғни нақты
тақырыптарды оқыту мақсатына айналады. Пәнді оқытудың нақты
мақсаттарын анықтау жалпы дидактикадан басталады. Қазіргі
қоғамның дамуына байланысты дидактиканың көптеген қағидалары
өзгеріске ұшырап отыр. Информатика жас ғылым болғандықтан, ол
даму үстінде. Оны мектепте оқыту мазмұны да әлі қалыптасуда.
Осындай жағдайда ғылыми тұрғыдан негізделген мақсат қана оқыту
мазмұнын дәл анықтауға мүмкіндік береді.
1.5.2. «Информатика және есептеуіш техника негіздері»
пәнінің бастапқы мақсаттары мен міндеттері
Мектепке «Информатика және есептеуіш техника негіздері»
пәнін енгізудің стратегиялық мақсаты мектепке енгізілген жаңа оқу
курсының
алғашқы
бағдарламаларында
жарияланғанындай,
«... жастардың есептеуіш техниканы жан-жақты және терең меңгеруі»
еліміздегі ғылыми-техникалық прогресті жеделдетудің маңызды
факторы ретінде қарастырылған [2, 32].
«Информатика және есептеуіш техника негіздері» пәнінің
негізгі мақсаты:
- есептерді шешуді ЭЕМ-де жүзеге асырудың негізгі ережелері
мен әдістерін және есеп шығару үшін компьютерді қолданудың
қарапайым шеберлігін қалыптастыру;
- оқушыларды ЭЕМ-нің қазіргі қоғамдық өндірістегі рөлімен
және есептеуіш техниканың даму болашығымен таныстыру.
21
Орта оқу орындарында информатиканы оқытудың нақты
мақсатының негізгі сипаттамасы ретінде «Информатика және
есептеуіш техника негіздері» пәнінің бірінші бағдарламасында
оқушылардың компьютерлік сауаттылығы ұғымы берілген.
Компьютерлік
сауаттылық
түсінігі,
компонеттері.
Компьютерлік сауаттылық ұғымы мектепке «Информатика және
есептеуіш техника негіздері» пәнін енгізумен бірге қалыптасып,
бірден мектеп дидактикасының жаңа ұғымдарының қатарына
қосылды. Оқушылардың компьютерлік сауаттылық талаптарын
қалыптастыру әрекеті бірінші бағдарламаның түсіндірме сөздігінде-ақ
жасалынды [2,32]. Жүйеленген мазмұндамаларда компьютерлік
сауаттылықтың компоненттері мектепке «Информатика және
есептеуіш техника негіздері» пәнін оқытудың алғашқы әдістемелік
басшылығының мұғалімдерге арналған нұсқасында жазылды [15,16].
Онда оқушылардың компьютерлік сауаттылығының мазмұнын
құрайтын компоненттер төмендегідей топтарға бөлінген:
• ЭЕМ-ге арналған алгоритмдерді сипаттаудың түрі ретінде
бағдарлама, алгоритм ұғымы, оның құрылымы, алгоритмді жазу
әдістері
мен
тәсілдері,
бағдарламалау
тілдерінің
бірінде
бағдарламалау негіздері;
• ЭЕМ-мен қарым-қатынас жасаудың практикалық дағдылары;
• ЭЕМ-нің құрылысы, оның негізгі әлементтерінің жұмыс істеу
принциптері;
• өндірісте және адамзат іс-әрекетінің басқа салаларындағы
компьютердің рөлі және қолданылуы.
Айтылған компоненттерді талдау компьютерлік сауаттылық
(КС) ұғымының пайда болуы, оқушылардың алгоритмдік мәдениеті
(АлгМ) ұғымына ЭЕМ-мен қарым-қатынас икемділігі, ЭЕМ-нің
құрылысы мен жұмыс істеу принциптерін білу, сонымен қатар, қазіргі
қоғамдағы ЭЕМ-нің рөлі сияқты «машиналық» компоненттерді қосу
арқылы кеңею нәтижесінде пайда болатындығын көрсетеді Бұл
компьютерлік
сауаттылық
ұғымының
алгоритмдік
мәдениет
ұғымымен байланысы жаңа курстың бағдарламасына берілген
түсініктемеде анық көрсетілді, ол курстың міндеттерінің бірі
«сегізжылдық мектептің алгебра курсының алгоритмдік бағытын
аяқтау және жүйелеу» [32,5-б] және ИЕТН курсының алғашқы
әдістемелік міндетінің сапасын анықтап берген мұғалімге арналған
әдістемелік нұсқауларда «оқушылардың алгоритмдік мәдениетінің
компоненттерін қалыптастыру компьютерлік сауаттылықты
қалы
птастырудың негізі ретінде қарастыру міндеті тұрды» [16,3-б].
22
Осы эволюциялық ауысуды көрнекілік үшін формуламен белгілейміз
[2]: АлгМ
КС.
Компьютерлік сауаттылықтың компоненттері:
1. Компъютермен «сұхбаттасу» икемділігі. Компьютермен
«пайдаланушы деңгейінде» қарым-қатынас жасау – бұл компьютерді
жұмысқа дайындау, оны іске қосу және сөндіру шеберлігі,
дисплеймен жұмыс істеу шеберлігі, яғни пернетақтамен жұмысты
меңгеру, сандар мен айнымалыларды енгізу, алу, енгізілген
мәліметтерді түзету, бағдарламаны енгізу, іске қосу және түзету
болып табылады. Бұған оқушылардың мәтіндік және графикалық
редакторлармен,
электрондық
кестелермен,
әртүрлі
ойын
бағдарламалары сияқты қарапайым сервистік бағдарламалармен
жұмыс істеу, сонымен қатар, компьютермен сұхбаттық режімде
жұмыс істеу сияқты дағдылары мен икемділіктері жатуы мүмкін. Бұл
бағытта білім, біліктілік және дағды – өз ерекшеліктеріне байланысты
төменгі сыныптарға, мектепке дейінгі жастағы балаларға да пайдалы
болуы мүмкін.
2. Компьютер үшін қарапайым бағдарламалар кұру. Жалпы
орта білім беретін мектептердің мақсаты бағдарламалаушылар
дайындау
болып
табылмайды,
сондықтан
ЭЕМ
үшін
бағдарламалаудың негізгі принциптерін түсіну жалпы білім беру
жүйесіне кіруі тиіс.
Бұл процестің жүзеге асырылуы бірте-бірте және ұзақ уақытқа
созылуы мүмкін. Дербес бағдарламалар жазудың, әсіресе тармақталу
мен циклдерді ұйымдастыруға енетін окушылардың алғашқы
икемділіктері, бағдарламалауға дейінгі қарапайым және көрнекілік
құралдардан тұратын алгоритмдік мәдениеттің компоненттеріне
негізделеді.
Білім берудің жоғары сатыларында пәнді тереңдетіп оқыту
мақсатында бірнеше бағдарламалау тілдерімен таныстыруға болады.
Бұл деңгейде, дегенмен, бағдарлама жазылатын тілді таңдаудың
қажеттілігіне
қарағанда
бағдарламалаудың
негізіне
жататын
алгоритмдерді құра білу үшін қажетті білім, біліктілік және
дағдылардың қажеттілігі басым болып келеді.
3. ЭЕМ-нің құрылысы мен жұмыс істеу принципі туралы
түсінік. Компьютерлік сауаттылықтың бұл компоненті екі негізгі
құраушы бөліктен тұрады:
а) компьютердің құрылысы және оның негізгі құрылғыларының
атқаратын қызметі;
ә) компьютердің негізгі әлементтерінің физикалық негіздері
және жұмыс істеу принциптері.
Достарыңызбен бөлісу: |
