11
ядросы, ал қазіргі есептегіш техникалардің барлық түрлері – оның
аппараттық қамсыздандыру негізі болып табылады.
Адам қызметінің барлық саласының ауқымды түрде
ақпараттануы жағдайында, информатика пәнін кез келген ғылыммен
байланыстыруға болады. Мысалы, философиямен байланысында
әлемнің жүйелік-ақпараттық бейнесін, филология мен тіл білімінде
(бағдарламалау жүйесі, мәтіндік редактор, мәтінді айырып тану
жүйесі, компьютерлік аударма құралдары, жасанды интеллект
жүйесі), метематика, физика, экономика бойынша (компьютерлік
модельдеу), бейнелеу және графика (графиктік редакторлар, дизайн,
мультимедиа жүйесі), т.с.с.
Информатиканың фундаментальды негізі мына бөліктерден
тұрады: теориялық информатика, ақпараттандыру құралдары,
ақпараттық технологиялар, әлеуметтік информатика.
Теориялық информатика – информатиканың философиялық
негізі, математикалық және ақпараттық модельдер мен алгоритмдер,
сондай-ақ ақпараттық жүйелер мен технологиялардың жобалау және
құру әдістерін қарастырады.
Ақпараттандыру құралдары бағдарламалық, техникалық болып
бөлінеді. Бағдарламалыққа жүйелік бағдарламалық құралдар
(операциялық жүйе, бағдарламалау жүйесі мен тілдері), әмбебаб,
мамандыққа бағытталған құралдар, техникалыққа – ДК, жұмыс
станциялары, ақпаратты енгізу-шығару құралдары, ЭЕМ-нің желілері,
компьютерлік (КТ) және телекоммуникациялық технологиялар (ТК)
жүйелері жатады.
Орта мектептің мәселелерін қамтитын информатика бөлігін
мектеп информатикасы деп атайды.
Кеңестік дәуір кезіндегі әдебиетке бұл термин алғаш рет 1979
жылы А.П. Ершовтың жетекшілігімен жарық көрген: «Мектеп
информатикасы – тұжырымдамалары, жағдайы және болашағы»
атты іргелі еңбегі арқылы енгізілді [9].
Онда мектеп информатикасы мектептегі оқу процесінде ЭЕМ-ді
қолдануды зерттейтін және бағдарламалық, техникалық, оқу-
әдістемелік және ұйымдастыру арқылы қамтамасыз ететін
информатиканың
бір
тармағы
ретінде
анықталды.
Қазіргі
информатика курсы дүниежүзілік педагогика ісінде теңдесі жоқ
құбылыс саналады.
12
1.2. Информатиканы оқыту әдістемесі педагогикалық
ғылым ретінде
Жалпы білім беретін орта мектепте «Информатика және
есептеуіш техника негіздері» курсының енгізілуімен қатар педагогика
ғылымының жаңа саласы – информатиканы оқыту әдістемесі
(ИОӘ) қалыптаса бастады. «Информатиканы оқыту әдістемесі»
пәнінің зерттейтін нысаны информатиканы оқыту болып табылады.
Ғылыми мамандықтардың ресми жіктелуі бойынша, қоғам
талабына сәйкес, қазіргі даму кезіндегі информатиканы оқу
заңдылықтарын
зерттейтін,
педагогиканың
бұл
бөлімі
«Информатиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі» деген жаңа
атауға ие болды. Әйтсе де қалыптасқан, «Информатиканы оқыту
әдістемесі» атауы оқулықтарда, нормативті құжаттарда әлі де
қоланылылуда.
Информатиканы оқыту әдістемесі жас ғылым болғанымен,
негізсіз қалыптаспаған. Жеке ғылыми пән бола тұра, қалыптасу
кезеңінде басқа ғылымдардан білім жинақтап, өз дамуында осы
білімдерден алынған нәтижелерге сүйенеді. Ол ғылымдар –
философия, педагогика, психология, жас ерекшелік физиологиясы,
информатика, сондай-ақ орта мектептің басқа да жалпы білім беру
пәндерінің жалпыланған практикалық тәжірибесін атауға болады [27].
Н.В.Софронова
1
[44,16-б.] айтқандай, «информатиканы қазіргі
деңгейде оқыту ғылыми білімнің алуан түрлі салаларының
мәліметтеріне сүйенеді:
-
биологияға (өздігінен басқарылатын биологиялық жүйелер,
мысалы, адам немесе басқа да тірі организм),
-
тарих пен қоғамтануға (қоғамдық әлеуметтік жүйелер),
-
орыс тіліне (грамматика, синтаксис, семантика және т.б.),
-
логикаға (ойлау қабілеті, формалды амалдар, ақиқат, жалған),
-
математикаға
(сандар,
айнымалылар,
функциялар,
жиындар, белгілер, әрекеттер),
-
психологияға (түйсікпен сезіну, ойлау қарым-қатынас)».
Адамзат әрекетінің барлық саласы ғаламдық жағынан
ақпараттандырылып, информатика ғылымы басқа ғылымдардың
барлық салаларына енген заманда, информатиканы оқыту әдістемесі
де кез келген ғылыммен байланысы бар екендігін ашық айтуға болады.
Қазіргі уақытта Э.И. Кузнецов, М.П. Лапчик, С.А. Жданов,
М.В. Швецкий, И.А. Румянцев, А.А. Малева және т.б. өткізген
1
Н.В.Софронова – профессор, т.ғ.д., Чуваш МПУ информатика кафедрасының меңгерушiсі,
көптеген оқулықтардың авторы.
13
зерттеулердің нәтижесінде педагогикалық жоғары оқу орындарында
болашақ мұғалімдерді кәсіптік дайындау құрылымы қалыптасты.
А.М.
Пискунов,
Н.В.
Кузьмина,
В.А.
Сластенина,
Н.Ф. Талызина және басқа да дидактиктер мен психологтардың
жұмыстарында мұғалімдерді дайындап жетілдірудің негіздері
көрсетілген. Бұдан информатика пәнінің мұғалімдерін әдістемелік
дайындау мазмұны мен құрылысын жетілдірудің негізгі бағыттарын
тұжырымдап шығаруға болады:
- әдістемелік, дайындықты күшейту бағытында информатика
мұғалімін кәсіпті дайындау;
- мектепте информатиканы оқытудың әдістемелік жүйесін
дамытуда қазіргі заман талаптарына сай келетін әдістемелік дайындау
бағдарламаларын құру;
- информатиканы оқыту әдістемесінде жеке тақырыптарының
мазмұнын, әдістемелік оқыту жүйесінің элементтерімен толықтыру
және дамыту.
Информатика мұғалімінің кәсіптік дайындалуының үлгісі
негізгі үш бөлімнен құрылады. Олар:
1. Мұғалімдердің
психологиялық-педагогикалық
және
әдістемелік дайындығын арттыру.
2. Жаңа
ақпараттық технологиялармен жұмыс жасауда
іскерлігін, бейімділігін, шеберлігін арттыру.
3. Информатика және есептеуіш техника саласында базалық
білімін және ғылыми дайындығын арттыру.
Оқытудың жалпы мақсаттарына сәйкес информатиканы оқыту
әдістемесі пәні өзінің алдына мына негізгі міндеттерді қояды [26]:
- информатиканы оқудың нақты мақсаттарын, оның орта
мектептегі оқу жоспарында жалпы білім беру пәні ретінде алатын
орнын анықтау;
- практик-мұғалімге қойылған мақсаттарға жетуге бағытталған
оқытудың ең тиімді ұйымдастыру формаларын және ұтымды әдістерді
ұсыну;
- информатика және есептеуіш техниканы оқытудың барлық
құралдарын
(оқу
құралдары,
бағдарламалық
құралдар,
мультимедиалық құралдар, компьютерлер, интерактивті тақталар,
т.с.с) қарастыру;
- мұғалімнің практикалық жұмысына оларды қолдануға
нұсқаулар беру;
ИОӘ пәнінің мазмұны екі негізгі бөлімді қамтиды:
Достарыңызбен бөлісу: |
