45
Реляционды ДҚБЖ-да деректер, өзара байланысқан кестелер жиынтығы
түрінде ұйымдастырылады. Кестелер арасындағы байланыс басқа кестелер
деректеріне сілтемелер түрінде іске асырылады. Кестені екі өлшемді массив
ретінде қабылдауға болады, онда әрбір элементтің орналасуы белгілі бір
бағанның және жолдардың мәндерімен сипатталады. Реляциялық деректер
қорының үлгісі 13 суретте бейнеленген.
9 сурет - Реляциялық деректер қорының үлгісі
(9 суретте) көрсетілгендей, әрбір кесте жолдан (жазба) және бағандар
(өрістер) тұрады. Әрбір өріске бірегей атау беріледі (осы кесте ішінде).
Сызықпен белгіленген Customer және orders кестелер арасындағы байланыс,
клиенттің басқа да деректемелерін және артық сақтауды болдырмауға
мүмкіндік береді. Бейнеленген деректер базасында тағы да бір байланыс бар -
orders және products кестелер арасында. Бұл байланыс prod_id өрісінде
белгіленеді, онда клиент деректерімен тапсырыс берілген товардың
идертификациясы
сақталады
(custjd
өрісімен
анықталатын).
Осы
байланыстардың болуы клиенттің толық деректеріне және товарға жай
индетификармен сілтеме жасауға мүмкіндік береді. Дұрыс ұйымдастырылған
деректер базасы, минималды артықтықмен деректерді тиімді сақтауды және
ұйымдастыру құралына айналады.
Сонымен, реляциялық деректер базасы операциялары қалай орындалады?
Бұл үшін SQL-де арнайы жалпы командалары жинағы бар, олар SELECT,
INSERT,
UPDATE
және
DELETE.
Мысалы,
егер
сізге
2001cu
идентификаторымен клинттін электронды пошта мекенжайын алуға болады,
клиенттің сәйкестендіргіші бар келесі SQL командасын орындаған жеткілікті:
SELECT cust_email FROM customers WHERE custjd = '2001cu'
Команда жалпылама түрде мынадай болып көрінеді:
SELECT атауы_ FROM өрісі _ таблица_атауы [WHERE шарты]
46
Квадратты жақша аяқтайтын команда бөлімі міндетті емес екендігін
білдіреді. Мысалы, customers кестенен барлық клиенттердің электронды пошта
мекенжайларын алу үшін келесі сұранысты орындау жеткілікті:
SELECT cust_email FROM customers
Айталық, пайдаланушы products кестесіне жаңа жазбаны қосу қалайды.
Кірістіру командасының ең оңай әдісі былай көрінеді:
INSERT into products VALUES('1009pr', 'Red Tomatoes', '1.43');
Егер кейінірек осы деректерді жою керек болса келесі команда
пайдаланылады:
DELETE FROM produc WHERE prod_id = 1009r';
РНР деректер базасын қолдау. РНР-дегі іске асырылған ауқымды қолдау
іс жүзінде барлық қолданыстағы дерекқор сервері, оның ішінде:
РНР да база деректерін қолдау. РНР да барлық қолданыста бар база
деректер серверлерін кеңауқымды қолдау жүзеге асырылған, соның ішнде:
- Adabas D;
- Informix;
- PostgreSQL;
- Dbase;
- Ingres;
- Solid;
- Direct MS-SQL;
- InterBase;
- Sybase;
- Empress;
- mSQL;
- UNIX dbm;
- File-Pro(read-only);
- MySQL;
- Velods;
- FrontBase;
- ODBC;
- IBM DB2;
- Oracle(OCI7 и OC18).
Бұл тізім көрсеткендей, РНР-де деректер базасын қолдау бәріне белгілі
(мысалы, Oracle) деректер базаларымен үйлесімділігінен жайылады, көпшілік
естімеген базаларменен де. Егер Web арқылы таратылатын ақпаратты сақтауда
елеулі ДҚБЖ -ні қолданушы пайдаланатын болса, онда бұл база РНР-де
қолданысқа ие. РНР-да деректер базасын қолдауы ұсынылған стандартты
функцияларды жиынтығын базамен, сұраныстарды өңдеу және алшақтықты
байланысты қосу үшін ұсынылған.
MySQL. SQL - MySQL базасында сенімді МББЖ (http://www.mysql.com/) Т. с. Х
DataKonsultAB (Стокгольм, Швеция) алып жүретін фирмасымен әзірленген.
1995 жылдан бастап, ДҚБЖ-і әлемдегі ең көп таралғанның бірі MySQL болды,
47
бұл оның жылдамдығымен, сенімділігі және икемді лицензиялық саясатымен
ішінара байланысты [24].
РНР-де деректер қорымен жұмыс жасау үшін MySQL, өте қарапайым
пайдаланылатын,
стандартты
интерфейстік
функциялардың
жақсы
сипаттамаларын және ауқымды қабылдауының арқасында, ең танымал құралы
бола алды.
GNU(GPL, GNU Public License) жалпы лицензиясының шарты бойынша
MySQL таратылады. Ағымдағы MySQL-дің лицензиялық саясатының толық
сипаттамасы MySQL сайтында келтірілген (http://www.mysql.com/).
ODBC. Нақты ДҚБЖ типімен мамандандырылған функциялар жұмыс
жасау үшін өте жарамды. Егер пайдаланушыға MySQL, Microsoft SQL Server
және IBM DB2-ге оның үстіне бір-қосымшасына қосылуға керек болса, не істеу
керек? Мұндай ұқсас мәселе, қосымшаларды әзірлеген кезде, ДҚБЖ дан
байланысты болмауы керек; мұндай қосымшалар клиенттік деректер базасын
инфрақұрылымының үстінен жұмыс жасайды. ODBC ("Open Database
Connectivity" қысқартылған, яғни " деректер базасының ашық архитектура "),
әртүрлі типті база деректерімен жұмыс жасауға, жалпы абстракті функциялар
жинағын қолдануға мүмкіндік беретін қолданбалы бағдарламалар интерфейсін
(API) көрсетеді. Мұндай көзқарастың артылықшылығы анық — сізге бір
фрагмент кодын әртүрлі типті база деректерінің біріңғай операцияларды қайта
көшіруді қажет етпейді.
ODBC арқылы деректер серверімен жұмыс жасау, егер осы сервер ODBC
пен үйлесімді болған жағдайда ғана мүмкін болады. Басқа сөздермен айтқанда,
ол үшін ODBC драйверлері керек болды. Microsoft компаниясымен әзірленген
ODBC стандарты, ашық стандарт бола алды, ол негізінде Windows
платформасында ДҚБЖ-мен жұмыс істеу үшін пайдаланылады; дегенмен,
ODBC драйверлері, сондай-ақ Linux платформасында бар.
ODBC драйверлері мақсаттармен, платформалар және тағайындаумен
ерекшеленеді.
РНР-де ODBC қолдау. РНР-дегі ODBC функциялары, әдетте, ODBC ортақ
функциялары ғана деп аталатын, ODBC-ті типтік қамтамасыз етіп қоймай, және
де ДҚБЖ -нің кейбіреулерімен жұмыс жасауын, старндартты ODBC API
арқылы меншікті API арқылы жұмысын қолдау. келесі ДҚБЖ соңғы
нәтижелердің қатарына жатады:
Adabas D;
IODBC;
IBM DB2;
Solid;
Sybase SQL Anywhere.
ODBC стандартты механизмі аталған ДҚБЖ-мен жұмыс жасау шын
мәнінде пайдаланылмайды. РНР-дегі ODBC-нің жалпы функциялары дерекқор
базасымен өзара байланысында қолданылады. Бұл ДҚБЖ мен біріккен ODBCке
өту кезінде барлық сценарилер бірқалыпты жұмыс жасайды. (немес ДҚБЖ-нің
жоғарыда көрсетілген тізімінен).
