Солтїстік Америка материгі бойынша



жүктеу 2,29 Mb.
бет2/2
Дата19.11.2018
өлшемі2,29 Mb.
#21355
1   2

Орта мектептің 7 - сыныбында оқытылатын «Солтүстік Америка географиясы» пәні бойынша жазылған бұл жұмыс дәптері жалпы білім беретін орта мектеп, гимназия, лицей оқушыларының географиядан алған білім, білік дағдыларын тексеруге және толықтыруға арналған.


Мектепте география пәні мұғалімдері үшін де көмекші әдістемелік құрал ретінде пайдалануға ұсынылады.

Осы жұмыс дәптері «Солтүстік Америка географиясы» бойынша жаңа тақырыпты меңгеру, пысықтау, қайталау бойынша білімдерін бекіту барысында өте тиімді құрал болып табылады.

Үш деңгейлік тестік тапсырмалар мен проблемалық және шығармашылық деңгейдегі тапсырмалар оқулықтағы барлық тақырыптарды, тарауларды, бөлімдерді қамтыған. Оқушылардың білімдерін байқау, бекіту мақсатында дәптерге түрлі кестелер, кескін карталар енгізілген. Олар сынып жұмысын, үй тапсырмасын орындауы мен оқушылардың өздігінен білімдерін тексеруіне мүмкіндік береді.

Еңбекте берілген материалдарды мазмұнына қарай 7- сынып оқушыларына пайдалануына маңызы зор.


Солтүстік Америка материгі бойынша
Нені білу керек:


  • Материктің физикалық-географиялық орнын, оның материк табиғатына әсерін;

  • Флорида түбегінің, Мексика және Гудзон шығанағының, Үлкен Антиль аралдарының, Кариб теңізінің, Канада Арктикалық архипелагының картадағы орнын;

  • Материктің жер бедерінің негізгі белгілерін, Кордильер және Аппалачи тау жүйелерінің, Ұлы жазықтың, Миссисипи ойпатының, Орисаба вулканының картадағы орнын;

  • Климатының ерекшеліктерін, оның қалыптасуында төсеніш бетінің рөлін;

  • Макензи, Миссисипи, Миссури өзендерінің, Виннипег, Үлкен тұзды, Ұлы көлдердің картадағы орнын;

  • Табиғат зоналарының орналасуының өзіндік ерекшеліктерін, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін, адамның табиғатты өзгерту мысалдарын;

  • Негізгі халыктарын, халықтың құрылымы мен аумақтар арасында таралуын;

  • Ірі елдердің картадағы орнын және маңызды табиғат обьектілерін;



Нені істей алу керек:


  • Оқу мақсатына байланысты қажетті мазмұндағы карталарды таңдап алуға және оларды талдау негізінде, басқада географиялық ақпараттар негізінде табиғат компоненттерімен табиғат кешендерінің басты белгілерін анықтай алуы;

  • Карта және басқа білім көздері бойынша жер бедерінің ерекшеліктерін анықтай алуы;

  • Материк аумағының бір климаттық белдеуде жатқан климатын салыстыра білуі, олардың себептерін түсіндіре алуы;

  • Әр түрлі мазымұндағы карталарды пайдаланып жекелеген елдердің сипаттамасын жасай алуы;

  • Бағдарламада аталған географиялық обьектілерді картадан көрсете алуы, сонымен қатар елдер мен олардың астаналарын көрсете алуы тиіс.

Солтүстік Американың физикалық-географиялық орны.
1. Берілген жоспарды пайдаланып Солтүстік Американың физикалық-географиялық орнының сипаттамасын жаса:


Жоспар

Атқарылатын жұмыс







1. Материктің көлемі

А) Солтүстік Американың көлемі_________млн.км2

Ә) Солтүстік Америка көлемі бойынша басқа материктердің арасында нешінші орында?_______

Б) Қайсы материктердің көлемі Солтүстік Америка материгінен үлкен?_________________________________________________


2. Материктің экваторға, нөлінші меридианға, тропиктерге қатысты орны

А)Дүниежүзі картасынан қай бөлігінен экватор кесіп өтетінін анықта_______________________________________________

Ә) Қай жарты шарда, солтүстік немесе оңтүстік, материк аумағының көп бөлігі орналасқан?_______________________

Б) Қай бөлігін нөлінші меридиан кесіп өтеді?________________________________________________

В) Қайсы жарты шарда, батыс немесе шығыс, Солтүстік Америка материгінің көп бөлігі орналасқан?

Қорытынды:___________________________________________

______________________________________________________

Г) Солтүстік Американың тропик сызықтарына қарағанда орналасуы туралы қорытынды жаса__________________________________________________

______________________________________________________

Бұл географиялық орны материктің табиғат жағдайларына қалай әсер етеді?_________________________________________________

______________________________________________________




3. Материктің шеткі нүктелері. Олардың координаталары, солтүстіктен оңтүстікке және батыстан шығысқа қашықтықтары. Климаттық белдеулердегі орны.

А) Солтүстік Американың физикалық картасынан шеткі нүктелерін және олардың координаталарын анықта?

-солтүстік______________________________________________

- оңтүстік ______________________________________________

- батыс ______________________________________________

- шығыс ______________________________________________

Ә) Солтүстік Американың ұзындығын анықтаңдар:

Батыстан шығысқа (40о с.е бойымен)________________________________

Cолтүстіктен оңтүстікке (100о б.б бойымен)___________________________

Б) Солтүстік Американың аумағы қандай климаттық белдеулерде орналасқанын анықта:


4. Мұхиттар мен материктерге қарағандағы орны

А) Солтүстік Америка материгін қайсы мұхиттардың сулары шайып жатыр? _______________________________________________________

Ә) Солтүстік Америка жағалауларынан қандай ағыстар өтеді? _______________________________________________________

Б) Солтүстік Америкаға материктердің қайсысы ең жақын орналасқан?


5. Материктің физикалық географиялық орнына баға беру

А) Материктің табиғатын анықтайтын физикалық-географиялық орнының ерекшеліктері туралы қорытынды жасаңдар:








2. Материктің шеткі нүктелерін, мұхиттарды, теңіздерді, шығанақтарды, бұғаздарды, түбектер мен аралдарды кескін картаға белгіле.

3. Берілген тапсырма бойынша өлшеу жұмыстарын кескін картада жүргіз.



Материктің ашылу, зерттелу тарихы
1. Материктің Солтүстік Америка деп аталу себебі._______________________________________________________________

2. Х ғасырдың аяғында, Гренландия жағалауларына, онан кейін Лабрадор түбегіне алғаш жеткен халықтар.________________________________________


3. Кестені толтыр


Зерттелу кезеңдері

Зерттелген аймақтар

Саяхатшылардың есімдері

1________________


______________________

Джон Кабот

1_________________


______________________

Эрнан Кортес

3. XVIIғ



_______________________

4. 1741 ж

Солтүстік Батыс, Алеут аралы, Аляска жағалаулары


_______________________

5. ХХ ғ

Материктің солтүстік жағалауы

_______________________


Жер бедері мен пайдалы қазбалары


  1. Солтүстік Америка Жер бедерінің ерекшеліктерін анықта және материалды төмендеген схема түрінде көрсет.



Пайдалы қазбалары
2. Биік Кордильер тауы неге материктің батысында орналасқан? Себебін түсіндіріп жаз _______________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. 1-ші тапсырмадағы жер бедерінің формаларын, пайдалы қазбалары кескін картаға белгіле


Материктің климаты


  1. Кескін картаға материк аумағындағы метеорологиялық рекордтарды белгіле, себептерін түсіндір.

а) материктегі ең суық жер Доусон қаласы маңы (63ос.е; 140об.б)

ә) Материктегі ең ылғалды жер, 6000 мм-ден жоғары.

б) Гренландиядағы ең суық жер, -70оС.

в) Материктегі ең ыстық жер, +57оС.

г) материктегі ең құрғақ жер, жылына 30,5мм.


Ішкі сулары


  1. Алаптар бойынша Солтүстік Америка өзендерін анықта, кескін картада атлант мұхиты алабын жасыл бояумен, Солтүстік мұзды мұхит алабын қызыл бояумен, Тынық мұхиты алабын көк бояумен боя.

  2. Картада ішкі судағы көрнекті нүктелерді белгіле.

  3. Қоректену режимін анықта.

А) Мұздықпен қоректенетін өзендер ____________________________________

Ә) Аралас қоректенетін өзендер ________________________________________

4. Солтүстік шығысындағы көлдер пайда болуы жөнінен қалай ерекшелінеді

____________________________________________________________________

5. Ұлы көлдердің орналасу ерекшеліктерін, шаруашылық әрекетінде қалай

тиімді пайдалануға болатыны туралы жаз ____________________________________________________________________

6. Ішкі судың молдығы жөнінен екінші орындағы материк бола тұра, ішкі судың жетіспеушілігін немен түсіндіруге болады ___________________________________________________________________

_________________________________________________

7. Жоспар бойынша Солтүстік Американың бір өзеніне сипаттама жаса. (таңдау бойынша)
а) Өзеннің материктегі орны, жататын алабы ____________________________________________________________________

ә) Өзен қайдан басталады, қайда құяды? ____________________________________________________________________

б) Өзеннің салалары ____________________________________________________________________

в) Өзеннің қоректену көздері ____________________________________________________________________

г) Өзеннің режимі, оның климатқа байланыстылығы

_________________________________________________

д) өзеннің шаруашылық маңызы ____________________________________________________________________

е) Өзеннің экологиялық жағдайы

_________________________________________________

8. Ниагара сарқырамасы Солтүстік Американың ___________ орналасқан, ол __________ мен ___________ көлінің арасындағы ___________өзенінде. Сарқыраманың биіктігі __________ метр. Оның атауы үндістер тілінде ________



деп аталады. Ол өте ___________ және ______________мен ___________ мемлекеттерінің арасында орналасқан.

Солтүстік Американың табиғат зоналары
Оқулықтың §33 мәтінін /134 бет/, атластағы «Топырақ картасы» және «Жер шарының табиғат зоналары» карталарын пайдаланып мына кестені толтыр:


Табиғат зоналарының атауы

Географиялық орны

Климаты tо қ, tо ш, жауын-шашын мөлшері, еркше аймақтар

Топырағы

флора

фауна




















































Материктің халқы мен елдері
1.Оқулық мәтінін (§34), атластағы карталарды пайдаланып кестені толтыр.


Нәсілдер

Негізгі белгілер

Қоныстану аймақтары

Халықтар














  1. Солтүстік Американың аумағын игеріп, шаруашылық әрекетін жүргізу барысында жергілікті халықтардың орналасуында қандай өзгерістер болды ____________________________________________________________________

  2. Жалпы Солтүстік Америка халқының қалыптасуында қандай күрделі өзгерістер болды ____________________________________________________________________

  3. АҚШ-тың және Канаданың мемлекеттік тіл ____________________________________________________________________

  4. Орталық Америкада орналасқан мемлекеттерді анықтап олардың астаналарын кескін картада белгіле.

  5. Орталық Америка елдерінің шаруашылық әрекетіндегі ерекшеліктерді анықта ____________________________________________________________________

  6. Ауыл шаруашылық өнімдерінің қай түрлерін аса көп өндіреді

____________________________________________________________________

  1. АҚШ-тың, Канаданың, Кубаның экспорттық мәні бар өнімдерін анықтап кескін картада белгіле.

  2. Берілген жоспар бойынша материктің бір еліне сипаттама бер (таңдау боиынша)

а) Елдің материктегі орны ____________________________________________________________________

ә) Астанасы және мемлекеттік құрылымы

____________________________________________________________________

б) Табиғат жағдайы(жер бедері, климаты, табиғат зоналары)

____________________________________________________________________

в) Табиғат байлықтары және олардың шаруашылықта пайдаланылуы

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

г) Елдің дүниежүзілік шаруашылықта алатын орны, даму дәрежесі

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

д) Халқының ұлттық құрамы, тұрмыс-тіршілігі ___________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

е) Туристік мүмкіншіліктері, экологиялық жағдайы _______________________

____________________________________________________________________


Денгейлік тапсырмаларды орында
І

3 деңгей


Оқулық мәтінін пайдаланып /§33/, Солтүстік Американың жер бедері және материктің қазіргі жербедерінің қалыптасуындағы ежелгі мұздықтың рөлі туралы жаз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Солтүстік Американың қайсы аумақтары жиі жер сілкінулерге ұшырайды? Неге?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей


Кордильердің жағалық жоталары пайда болуы уақыты бойынша ең жасы, бірақ ең биік емес. Таудың жасы мен биіктігі арасындағы сәйкессіздік немене түсіндіріледі?

________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________
ІІ

3 деңгей

Солтүстік Америка қандай пайдалы қазбаларға бай?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Қазіргі уақытта магмалық пайдалы қазбалардың қалыптасуы қайда жүреді? Неге?

________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

1 деңгей

Аппалачи таулары биіктігі, құрылысы, пайда болу уақыты бойынша басқа материктердің қандай тауларына ұқсас? Таудың пайдалы қазбаларға бай болуы немен түсіндіріледі?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ІІІ
3 деңгей

Климаттың қалыптасуы қандай факторларға байланысты? Мысалдар келтір

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей


Материктің солтүстігінде температураның қаңтар айында -24о-тан оңтүстігінде +8о-қа таралуы қандай себептермен түсіндіріледі? Неге солтүстік Американың үлкен бөлігінде қыста (-) температура орнайды?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей

Материктің Солтүстігін Солтүстік мұзды мұхитының сулары шаяды, сондықтан мұхиттан ылғалды ауа келуі керек сияқты, бірақ онда Кордильердің ішкі үстірттермен салыстырғанда жауын-шашын аз жауады. Бұл неге байланысты?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ІV
3 деңгей

Материк қандай климаттық белдеулерде орналасқан?

Қоңыржай климаттық белдеулердегі ауа райының ерекшеліктерін ата?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Карта бойынша материктегі жауын-шашынның таралуын талда. Жауын –шашынның көп түсетін, аз түсетін аумақтарын ата. Анықталған деректерді түсіндір. Материктің қай бөлігінде жауын-шашын қар күйінде түседі?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей


Солтүстік Американың қайсы бөліктеріне пассаттар, ал қайсы бөліктеріне қоңыржай ендіктің батыс желдері әсер етеді? Бұл әсер қалай байқалады?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


V
3 деңгей

Материк бойынша қандай ірі өзендер ағып жатыр, олар суларын қайда апарады? Кескін картада Тынық, Солтүстік Мұзды және Атлант мұхиттарының өзен алаптарының суайрығын жүргіз. Ірі көлдерді белгіле.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Солтүстік Америка ішкі суларға бай, бірақ материктің көптеген аудандарында тұщы судың жетіспеушілігі байқалады. Бұл немен байланысты?

Түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей

Материктің ішкі сулары қалай пайдаланылады? Қандай экологиялық проблемалар туындайды?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


Кескін картада белгіле
Атауларды тексеру
І нұсқа

1.Сент-Чарльз

2.Флорида түбегі

3.Мексика шығанағы

4.Үлкен Антиль аралдары

5.Аппалач таулары

7.Колорадо өзені

8.Виннипег көлі

9.Орисоба жаңартауы.

ІІ нұсқа

1.Марьято мүйісі

2.Лабрадор түбегі

3.Гудзон шығанағы

4.Канада-Арктика архипелагы

5.Орталық жазықтық

6.Кордильер таулары

7.Миссури өзені

8.Мичиган көлі

9.Мак-Кинли шыңы

Бұл не? Атаудың ұғымын анықтап жаз

І нұсқа


1.Абориген-

2.Йеллоустон-

3.Гавана-

4.Тундра-

5.Кайот-

6.Юкон-


7.Гурон-

8.Прерий-

9.Секвоя-
ІІ нұсқа

1.Эскимос-

2.Карибу-

3.Оттава-

4.Тайга-

5.Гризли-

6.Онтарио-

7.Миссури-

8.Плантация-

9.Кипарис-


І нұсқа
1. Солтүстік Американың үлкен бөлігі аралығында орналасқан...

А) Солтүстік тропикпен Солтүстік поляр шеңберінің

Б) Экватор мен солтүстік тропиктің

В) Солтүстік поляр шеңбері мен солтүстік полюстің

2. Солтүстік Американың батыс жағалауын ... мұхиты шаяды

А)Тынық Б)Атлант В)Солтүстік Мұзды

3. Солтүстік Американың үлкен бөлігін алып жатыр ...

А)таулы батыс Б) жазықты шығыс В)Аппалачидің ежелгі қатпарлары

4. Солтүстік Америка табиғатының алуан түрлілігі түсіндіріледі ..

А)Географиялық орнымен

Б) Жер қыртысының құрылысымен

В) Географиялық орны және жер қыртысының құрылысымен

5. Материктің солтүстігін...климаттық белдеуі алып жатыр

А)қоңыржай Б)субарктикалық В)арктикалық

6.Қоңыржай климаттық белдеуде жауын-шашынның көп мөлшері... мұхиттың жағалауында түседі

А)Тынық Б)Атлант В)Солтүстік Мұзды

7.Материктің ең үлкен өзені-...

А)Миссури Б)Макензи В)Миссисипи

8.Жаңбыр суымен қоректену басым болатын аралас қоректену ... өзендеріне тән

А)Миссури мен Макензи

Б)Макензи және Огайо

В)Огайо мен Миссури

9.материктің солтүстігінде табиғат зоналары орналасқан ...

А)зоналық заңдылықтарға сәйкес

Б)батыстан шығысқа созылып жатыр

В)Меридиан бағыты бойынша

10.Толықтыр: Солтүстік Америкада біршама құнарлы топырақ ... табиғат зонасына тән

11.Солтүстік Американың байырғы халқына жатады

А)үндістер Б)үндістер, эскимостар В)үндістер, эскимостар, негрлер

12.Эскиматсор қоныстанған...

А)Материктің солтүстігін

Б)материктің шығысын

В)Материктің солтүстік-батысын

13.Материктің ең ірі мемлекеті-...

А)АҚШ Б)Мексика В)Канада

14.Әрбір логикалық қатардағы артығын сызып таста

А)орман,дала,топырақ,тундра

Б)Онтарио,Миссури,Юкон,Маккензи

В)табиғи газ,мұнай,торф,мазут

15.Кескін картаға материктің шеткі нүктелерімен бұғаздарды белгіле



ІІ нұсқа
1.Солтүстік Американы кесіп өтпейді…

А)солтүстік тропик Б)солтүстік поляр шеңбері В)экватор

2.Жылдың көп мезгілін мұз басқан және құрлыққа терең еніп жатқан шығанақ

А)Аляска Б)Калифорния В)Гудзон

3.Солтүстік Американың жағалауы қатты тілімденген…

А)оңтүстігінде Б)солтүстігінде В)батысында

4.Кордильер таулары материктің 1/3 бөлігін алып жатыр…

А)шығысында Б)батысында В)оңтүстігінде

5.Солтүстік Америка табиғатының алуан түрлілігі түсіндіріледі

А)Көлемінің үлкендігімен

Б)солтүстіктен оңтүстікке ұзаққа созылуымен

В)арктикалық және экваторлық ендіктердегі географиялық орнымен

6.Материктің үлкен бөлігі …белдеуде жатыр

А)тропиктік Б)субарктикалық В)қоңыржай

7.Жазда ауаның (+) температурасы қалыптасады…

А)барлық материкте Б)материктің үлкен бөлігінде В)қиыр оңтүстігінде

8.Материкке үлкен ылғал … Мұхитынан келеді

А)Тынық Б)Атлант В)Солтүстік Мұзды

9.Солтүстік Американың терең өзен аңғарлары деп аталады…

А)террасалар Б)үңгірлер В)каньондар

10.Қармен қоректену басым аралас қоректену өзендеріне тән

А)Колорадо және Юкон

Б)Юкон және Макензи

В)Макензи, Колорадо

11. Жүйенің жетіспейтін элементтерін толықтыр …, …, Мичиган, Эри, Онтарио

12. Субартикалық белдеудің ормансыз алқаптары аталады

А)шөл Б)тундра В)дала

13.Канаданың астанасы-… қаласы

А) Оттава Б)Вашингтон В)Нью-Йорк

14.Солтүстік Американың ең оңтүстегі мемлекеті

А) Коста-Рика Б)Никарагуа В)Панама

15. Кескін картаға жер бедерінің ірі формаларын белгіле (таулар, жазықтар, ойпаттар)



ІІІ нұсқа
1.Солтүстік Американың көлемі, млн. км2

А)17,5 Б)24,2 В)30,3

2.Солтүстік Американың солтүстік шеткі нүктесі …

А)Марьято мүйісі Б)Принц Уэльский В)Мерчисон мүйісі

3.Солтүстік Американың ең үлкен түбегі

А)Юкатан Б)Лабрадор В)Флорида

4.Аппалачи тауларының орташа биіктігі

А)2000м Б)5000м жоғары В)5000м

5. Жер бедері формаларының олардың мұхит деңгейінен биіктігі кему мөлшері бойынша орналастыр

А)Ұлы жазықтар 1)-

Б)Кордильер 2)-

В)Орталық жазықтар 3)-

6.Ұлы американдық көлдерді Атлант мұхитымен… өзені жалғастырады

А)Ниагара Б)Колумбия В)Әулие Лавретий

7.Ниагара сарқырамасы … көлдері арасындағы өзенде орналасқан

А)Жоғары және Мичиган

Б)Гурон және Эри

В)Эри және Онтарио

8.Арктикалық шөлдер мен орманды тундра арасындағы өтпелі зонаны… деп атайды

А)Тайга Б)Тундра В)Прерия

9.Материктің оңтүстігінде табиғат зоналары бірін-бірі … бағытында ауыстырады

А)Солтүстік-оңтүстік

Б)Батыс-шығыс

10.Толықтыр: Евразияда дала деп аталатын зона Америкада … деп аталады

11.Солтүстік Американың байырғы халқына жатады…

А)үндістер мен негірлер

Б)негірлер мен эскимостар

В)эскимостар мен үндістер

12.АҚШ астанасы-… қаласы

А)Нью-Йорк Б)Оттава В)Вашингтон

13.Өлім даласы … шөлінде орналасқан

А)Калифорния Б) Соноре В)Мохаве

14.Аляска халқы негізінен айналысады

А)жер өндеумен

Б)пайдалы қазбалар өңдірумен

В)автомабиль жасаумен



15.Кескін картаға солтүстік Американы ірі өзендері мен көлдерін белгіле




жүктеу 2,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау