Бақылау сұрақтары
1 Тізбектің уақыт тұрақтысын қалай анықтайды?
2 Ауыспалы үрдістерде қолданылатын коммутация заңдарының тұжырымдамасы.
3 Ауыспалы үрдістің ұзақтылығы қандай?
4. Қандай белгілер бойынша ауыспалы үрдістің аяқталғаны туралы біледі?
5 Активті кедергі мен конденсатордың аралас қосылған тізбегіндегі токтың мәжбүр құрамын және t=0 кезіндегі токтың мәнін анықтау ?
6 Эксперименталды кисық бойынша тізбектің уақыт тұрақтысы қандай әдіспен анықталады?
4 Зерханалық жұмыс
Кернеулер феррорезонансы
Жұмыс мақсаты: конденсатор мен ферромагнитті өзекшесі бар индуктивтіліктің тізбектей қосылған тізбегіндегі кернеулер феррорезонансын зерттеу.
4.1 Қысқаша теориялық мәліметтер
Айнымалы токтың сызықты электрлік тізбектерінде индуктивтілік пен сыйымдылықтың кедергілері өзара өтеледі және тізбектің баламалы реактивті кедергісі нөлге тең болады. Бұл жағдайда, реактивті кедергі болса да, ток пен кернеу фаза бойынша сәйкес келеді. Сызықты тізбектердегі бұл құбылысты резонанс деп атайды. R, L, C элементтерінің тізбектей қосылған тізбегінде кернеулер резонансы пайда болады. Кернеулер резонансының шарттары ; .
Болаттан жасалған өзекшесі бар индуктивтілік (сызықты емес индуктивтілік) пен конденсатордан тұратын сызықты емес тізбекті жоғары гармоникалардың болуынан және ток пен кернеудің әсерлік мәндері арасында сызықты емес тәуелділік болғандықтан резонанс құбылысын байқау қиын. Сызықты емес индуктивтілік пен конденсатордың тізбектей қосылуы кезінде кернеуді баяу өзгерткенде токтың негізгі гармоникасының фазасы мен амплитудасының секіріп өзгеруі байқалады. Кернеуді өзгерте отырып сызықты емес индуктивтілік пен конденсатордың волтьамперлік (ВАС) сипаттамалары қиылысқан кезде кернеулер феррорезонансының режимі пайда болады, яғни - тан дейін (4.2 сурет).
4.1 Сурет 4.2 Сурет
Егер, ораманың активті кедергісін және жоғары гармониканың шығындарын ескермесек, кернеу фероререзонансының шарты
теңдігімен өрнектеледі. Сызықты емес индуктивтілік пен конденсатордың белгілі ВАС бойынша токтары тең болғанда сәйкес келетін ВАС кернеуерін алып тастап, барлық тізбектің нәтижелік ВАС алуға болады (4.3 сурет).
- сызықты емес индуктивтіліктің ВАС;
- конденсатордың ВАС;
- Барлық тізбектің ВАС.
4.3 Сурет
4.3 суретіндегі а нүктесі индуктивтілік пен сыйымдылықтың реактивтілік кернеулерінің тең болуына сәйкес келеді және кернеулер феррорезонансының нүктесі болып табылады.
Тізбек тәжірибеде токтар көзінен қоректенсе (энергия көзінің ішкі кедергісі тұтынушының кедергісінен аса үлкен болады) тізбектің тогы I мен жұмсалған кернеу U арасында баяу тәуелділік көрінеді (4.4 сурет).
4.4 Сурет
Тізбек кернеу көзінен қоректенсе (энергия көзінің кедергісі тізбек кедергісінен аса кем болады) кейбір моменттерде фазаның «аударылуымен» жалғасатын токтың «секіруі» байқалады (4.5 сурет), («секіруге» дейін – ток кернеуден фаза бойынша қалып тұрса, «секіруден» кейін – ток кернеуден фаза бойынша өзып тұрады).
4.5 Сурет
Графикалық тәуелділікте (4.5 сурет) U кернеуінің өсуі кезінде I тогы b нүктесіне дейін баяу өзгереді, сол кезде ол U кернеуінен фаза бойынша қалып тұрады. b нүктесінде ток b′ нүктесіне сәйкес келетін шамаға дейін өзгереді. Бұл кезде фаза «аударылады» – ток фаза бойынша кернеуден озып тұрады. Кернеудің төмендеуі кезінде I тогы с нүктесіне дейін баяу өзгереді де, с′ нүктесіне сәйкес шамаға дейін секіріп өзгереді.
Сондықтан, тізбек кернеу көзінен қоректенгенде b-с бөлігі тізбек жұмысының тұрақты емес облысы болып саналады.
Достарыңызбен бөлісу: |