Ж А Л П Ы Б ІЛ ІМ Б Е Р У М Е К Е М Е Л Е Р ІН Д Е Г І Ә Л Е У М Е Т Т ІК -П Е Д А Г О Г И К А Л Ы Қ
Ж ҰМ Ы С Е Р Е К Ш Е Л ІГ І
Сидагалиева А.Ж., әлеуметтік педагог,
Бударин орта жалпы білім беретін мектеп -бапабақшасы, Батыс Қазақстан облысы
Қазіргі танда біздің елімізде тұлғаны тәрбиелеу мэселесіне ерекше
жагдайда көңіл
бөлінуде. Яғни, мектеп оқушыларының бойында шығармашылық қабілетін, бағыт - бағдарын,
өмірлік
ұстанымын,
өзіндік
сенімін,
қызығушылығын,
танымдық
процестері
мен
психологиялық қасиеттерін дамытатын мүмкіндіктерді жасауды қажет етіп отыр.
Ж алпы білім беру мекемелерінде психолог пен әлеуметтік педагог бірлесіп атқарар
істерінің ауқымы мол, атқарар ролі де ерекше. Атап айтқанда, оқушылардың бос уақытын
ұйымдастыруда, отбасындағы қолайсыз жағдайлар, өмір сүру қабілетінің жоқтығы немесе өз
қатарларымен дұрыс қарым - қатынас жасай алуы, отбасы мен мектептің байланысы, ата -
ананың баласының жеке түлға ретінде қалыптасуына тиімді бағыт - бағдар беруіне ықпал етуге
ұйымдасқан жұмыс қажеттілігін дәлелдеп келеді.
М ектептегі
әлеум еттік
-
педагогикалық
ж үмысының
негізгі
б ағы ты -
оқуш ылардың арасынан бейім сіздендірілгендер категориясы на ж ататын, элеум еттік
ауытқуш ылықтары бас жеке адамдарды немесе топтарды анықтау және олармен
әрекеттестікті үйы мдасты ру болып табылады. Педагог - психолог пен
әлеуметтік
педагогтың бірлескен іс - әрекет жүмыстарын жоспарлағанда келесідей бағыттар ескерілді:
• жасөспірімдермен жұмыста оның дамуына теріс ықпал ететін жолдардың алдын алу
багыты, яғни оқушылардың бойындағы жағымсыз қылықтарды анықтап, оны болдырмау;
• бала тәрбиелеу сапасының аз да болса, жоғарылауына педагогикалық тұрғыдан ықпал
ету;
• психологиялық алдын алу жэне түзету жұмыстарын жүзеге асыру;
• отбасымен жұмыс, тәуекел топ балаларымен жұмыс жүргізу.
Міндеттері:
-тиімді эдіс - тэсілдерді қолдана отырып, оқушылардың психологиялық саулыгына ықпал
ету,
жеке
тұлға
қызығушылығын
арттыру
және
оның
дамуындагы
эртүрлі
қиыншылықтарды түзету;
-оқушының өзін-өзі тану, жоспарлау және мақсатқа жету жолындағы дағдылар мен
біліктілік құралдарымен қамтамасыз ету;
-тұлғалық өсу, өзіндік даму мотивтерін қалыптастыру;
-оқушының өзін - өзі көрсету, өз ойын айтудың түрлі формалары мен жолдарын тандауға
дағдыландыру;
-сынып ұжымы деңгейінде түлғааралық қарым - қатынас жасау қабілетін дамыту;
Күтілетін нәтиже:
-оқушының шынайы өмірде өздерін анықтай алуы, кэсіби бағыты мен қоғамдағы өз
орнын белгілеу, өзін-өзі таба білу мүмкіндіктерін қалыптастыру;
-жеке тұлғаның белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыру.
1.
Психологиялық диагностика. «Ерекше назардағы» оқушыларды зерттеу барысында
келесі аспектілерге көңіл бөлу керек:
1. Оку іс - әрекеті: ұнайтын жэне ұнамайтын пәндері; мектептегі табыстарының және
сэтсіздіктерінін себептері; окытушылармен қарым - қатынасы; қоғамдық жұмыска қатынасуы;
тәртіп бұзган жагдайлары;
2. Окуды жалгастыруга, мамандық таңдауға, болатын қиындыісгармен санасу қабілеті
мен өзінің мүмкіндіктерін нақты бағалауға байланысты болашақка жоспарлары.
3. Құрдастарымен қарым - қатынасы:
-жакын досын немесе достарын бағалауы;
-жолдастарының арасындагы жағдайы («көңілді», «басқаға тэуелсіз», «жалғыз» т .б .);
-достарды таңдау критерийлері (кейбір жеке сапаларына, ортақ қызыгушылыққа
байланысты, бос уақытты бірге өткізу үшін т.б.)
4. Қазіргі және бұрынгы қызығушылыктары:
-кызыгушылыкты кімнің ықпалымен таңдады;
-кандай жетістіктерге жетгі;
-неге белгілі бір қызыгушылығын тастап кетті т.б.
5. Ата - анасымен, ішкі отбасылық қарым - қатынасы, отбасының құрамы:
-кімді бірінші атады;
-кім туралы айтуды ұмытып кетгі;
-оның тэрбнесімен кім айналысты;
-отбасында оган кім өте жақын;
-огбасында кіммен дау - жанжалды қарым - қатынасы бар және отбасының басқа
мүшелерімен жагымсыз қарым - қатынасының себептері, оларға жасөспірімнің қарым -
катынасы.
6. Мінез - құлқындағы ауытқушылықтар (бұрынғы):
-сабақка катыспауы;
-кішігірім бүзыктықгары;
-темекі шегуі мен ішімдік ішуі;
-әр түрлі есін аударатын құралдармен таныс болуы;
-үйден қашуы;
-милиция ұстап алган немесе тіркеуге алған жағдайлар болды ма (егер болса қашан жэне
не үшін).
7. Бүрын болган ауыр оқигалар және оларға көзқарасы. Бұрын өзіне қол салу жайлы
онлары болды ма?
8. Ауырган аурулары: олар оқуына жэне құрдастарымен қарым - қатынас
жағдайына
калай эсер етті?
2. Ата — ана, педагогтармен кеңестік жұмыс. Педагогтармен жұмыс көбіне балалармен
жұмыс істеу дагдылары мен
біліктІліктеріне
арналган іскерлік ойындар, семинар -
практикумдар түінде өтеді.Егер балалардьщ бірі темен нэтиже берсе, қиындықтар сезілсе, онда
ата - аналармен жеке түрде кеңес беру, немесе бала тәрбиесі мен қарым - қатынасты жақсарту
жайында ата - аналар үшін үсыныстар дайындалады.
3. Әдістемелік жұмыс. Әдістемелік жұмысты педагог психолог пен элеумеггік педагог
әкімшілікпен бірлесе отырып жасайды.«Ерекше назардагы» балалармен
жұмыс істеуге
нүскаулар дайындалады.
4. Профилаетикалық жұмыс. Психологгің профилактикалық жұмысы қолдауды қажет
ететін балаларға бағытталады .Тренинг түрінде бүл жұмыс өз нэтижесін береді.
5. Түзету — дамытушылық жұмыс. «Ерекше назардағы» балалардың проблемалык
жагдайдайлары бар, қиындық көріп жүрген оқушылармен жүргізіледі.Бұл жұмыс жеке немесе
топпен жүргізіледі.
6. Қорытынды жұмыс. Қорытынды жұмыс жүргізілген психологиялық жұмыстың
маңызына багытгалу қажет. Жүмыстың нэтижелі багасы жэне түзету жұмыстары жоспарлы
жүреді.
Пайдаланылган әдебиеттер т һш і:
1. ӘдиевЖ.. Бабаев С., Кудиярова А. Педагогика. -Алматы, 2004.
2. Мудрик А. Социальная педагогика. - М., 1999.
3. Хуторской А.В. Определение общепредметного содержания ключевых компетенций
к а к
х а р а к т е р и с т и к а
нового подхода к конструированию образовательных стандартов//w
ww.
eiudos.ru/news/compet-dis. htm/
