Шығыс Қазақстан Облысы Катонқарағай ауданы Белқарағай ауылдық округінің 2018-2020 жылдарға арналған Кешенді даму жоспары

Белқарағай ауылдық округі /ары қарай-әкім аппараты/ 1943 жылы құрылды. Құрамына Белқарағай, Топқайың, Өрнек, Сөгір ауылдары кіреді. Ауылшаруашылығы мақсатындағы жер көлемі -40383 га .

Әкімшілік орталығы-Белқарағай ауылы. Халық саны 1505 адамды құрайды оның ішінде жұмысқа қабілетті -1002 адам. Округ аумағында Белқарағай және Топқайың ауылдарында екі орта мектеп орналасқан. Топқайың, Белқарағай, Сөгір, Өрнек ауылдарында төрт медициналық пункт жұмыс істейді. Белқарағай ауылында бір ауылдық клуб, бір кітапхана бар. Округте 184- шаруа қожалығы, 1-жауапкершілігі шектеулі серіктестік пен 7 дүкен жұмыс істейді. Округтің стратегиялық бағыты-экономикалық аграрлық сектордың тұрақты дамуы оның ішінде мал шаруашылығының өнімі /етті ірі қара, жылқы шаруашылығы, құс, марал шаруашылығы/

2. Сараптама

2.1.Аумақтық экономика және ауылшаруашылығы.

Округтің стратегиялық бағыты- ауылшаруашылық. Округте 184- шаруа қожалығы құрылған. Ауылшаруашылық жерлердің көлемі 15212 га, ішіндегі егістік жерлер-3219 га, жайылымдық-10394 га,шабындық-20213га. Округте ет-сүтті өнімдері -3447 тн сүт, 1364 тн-ет және қымыз өндіріледі. Ауылдық округтің ауылшаруашылығы жеткілікті түрде әртараптандырылған.

Негізгі ет-сүт өнімдерін «Өрнек», «Қайнар», «Қаратау», «Данияр», «Жанар», «Қуат», «Фархат», «Топқайың», «Мөлдір» шаруа қожалықтары өндіреді.Мал шаруашылығының өнімдерін шектейтін негізгі факторлар: мал өнімін сатып алу құнының төмендігі, жем-шөп азығының құынының жоғарылығы, өнімді өткізу орындарының қашықтығы. Округтегі ауылшаруашылығының ұлғаюына айтарлықтай мемлекеттік қолдау көрсетіліп, «Даму» және «Жол картасы-2020» бағдарламалары ойдағыдай жүзеге асырылып отыр.

1. 
   Белқарағай ауылдық округінің экономикалық дамуына шектейтін негізгі факторлар: Нарықтарда ет- сүт өнімдерінің сатып алу бағасының төмендігі.
   
2. 
   Ауылшаруашылығы саласында кадрлардың жетіспеушілігі, төленетін жалақы деңгейінің төмендігі және облыс орталығынан шалғай орналасуы.
   
3. 
   Фермерлер қауымдастығының болмауынан ауылшаруашылық өнімдерін өз беттерінше нарыққа шығара алмауы, кез-келген мәселелерді өз беттерінше шеше алмауы.
   
4. 
   Ет және сүт өнімдерін сақтауға арналған тоңазытқыштар мен үй-жайлардың болмауы.
   

1. 
   Сүт өнімін сатуды ұйымдастыру арқылы өнімді арттыру.
   
2. 
   Кірістілікті арттыру үшін ет өнімдерін қайта өңдеу бойынша өндірістерді жасау.
   
3. 
   Ауылдық округтің транзитті-көліктік жағдайы жоғары болғандықтан жол бойындағы сервистік қызметкөрсету.
   
4. 
   Ауылдық округтің мәртебесін көтеру үшін ауылшаруашылығына мамандарды тарту оның ішінде мектептерде, оқу орындарында кісіптік білім алуды ұйымдастыру.
   

SWOT-анализ

Белқарағай ауылдық округінің әлеуметтік инфраструктурасы қанағаттанарлық жағдайда. Ауылдық округте 1505 адам тұрады, оған төрт ауыл кіреді.

Ауылдық округте 2 орта мектеп бар. Округ бойынша 183 оқушы , оның ішінде Белқарағай ауылында -91, Топқайың ауылында -92 оқушы білім алады. Мектептерде 59- мұғалім жұмыс істейді. Мектептерде асхана жұмыс істеп тұр. Жазғы уақыттарда жазғы сауықтандыру алаңы балалар үшін ұйымдастырылған. Өрнек және Согорное ауылдарынан мектеп оқушыларын тасымалдау ұйымдастырылған. Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған 41 орындық 2 шағын орталық жұмыс істеп тұр.Балаларды қабылдау үшін мектептер мен шағын орталықтар айтарлықтай мүмкіндік берілген. Қазіргі уақытта химия, математика пәнінің мұғалімдері жетіспейді. Осы саладағы негізгі мәселе: кадрлар сапасын арттыру мен жаңа типтегі кабинеттермен жабдықтау, жоғары интернет желісін орнату.Сонымен қатар, болашақта педагогикалық кадрлар сапасын арттыру мәселесі тұр.Халық санының азаюына байланысты оқушылар саны да азайса, класс комплектілерінің толық болмай бірігіп оқуы Өрнек және Согорное ауылдарындағы мектептердің жабылуына әкеліп соқты.

Ауылдық окргуте денсаулық сақтау мекемелері: Топқайың және Белқарағай ауылдарында фельдшерлік пункттері, ал Өрнек және Согорное ауылдарында медициналық пункттер. 6-медициналық қызмет атқарушы жұмыс істейді, қалған медициналық қызмет аудандық ауруханада Белқарағай ауылынан 25 шақырым жерде орналасқан Катон ауылында атқарылады. Согорное және Өрнек ауылдарындағы ФП-ларға жеке ғимарат қажет етіледі.

Спорт инфрақұрылымы орта мектептердің базасында спорттық нысандармен ұсынылған, оларға барлық ауылдарда тегін кіру мүмкіндігі бар.

Белқарағай ауылында ауылдық клуб жұмыс істейді. Барлық мерекелік ісшаралар, мемлекеттік айтулы мейрамдар осы жерде өткізіліп, тұрғындардың әртүрлі деңгейдегі топтары мәдени шараларға қатысады. Басқа бос уақытты өткізу орындары жоқ. Ауылдық клуб ішінде орналасқан 1-кітапхана, үйірмелер, әжелер тобы жұмыс істейді.

Негізгі мәселелер:Спорт инфрақұрылымының және материалдық- техникалық базаның төмен деңгейі, білікті кадрлардың жетіспеушілігі, мәдениет саласы қызметкерлерінің төмен жалақысы. Сонымен қатар шығармашылық ұжымның конкурстарға және концерттік бағдарламалармен басқа ауылдарға баруын ұйымдастыру үшін көліктің жоқтығы.

Әлеуметтік саладағы негізгі проблемалар:

Ауылдық округтегі тұрмыс жағдайы нашар, жұмыс тауып, лайықты жалақы алу қиындықтары ауыл тұрғындарына жастарды тартпайды.

2. Мәдени-спорт саласының ескірген материалдық-техникалық базасы бар.

3. Тұрғындардың тұрақты ауысуы әлеуметтік саланың әлеуетін төмендетіп, тәуекелін көтереді.

4. Демалу орындары жоқ.

5. Жұмыс орындарының тапшылығы, әсіресе әйелдер үшін.

6. Төмен жалақы.

Ауылдық әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту келешегі:

1. Мәдениет және спорт мекемелерінің материалдық-техникалық базасын жетілдіру.

1. 
   Ауылға жастарды тарту, әлеуметтік және тұрмыстық жағдай жасау.
   

Ауылдық округтің инженерлік инфрақұрылымы жоғары дәрежеде дамымаған, сипаты ауылдық жерлерге тән.

Сумен жабдықтау.

Ауылдыауызсумен жабдықтау «Алтайкомхозсервис» мемлекеттік коммуналдық шаруашылығына жүктелген. Су құбырына ауылдық округтің 0,01 пайызы ғана үйлер мен мемлекеттік мекеме нысандары қосылған. Су құбыры «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша 2018 жылға Топқайың ауылында орталық сумен жабдықтау бойынша жобалық-сметалық құжаттама жасау жоспарланып отыр. Орталықтандырылған су шөгінділері жоқ.

Электрмен жабдықтауда ешқандай өткір проблемалар жоқ. Желіге қызмет көрсетуді «ВК РЭК» АҚ Катонқарағай аудандық торабы жүзеге асырады. Ауыл тұрғындары 100% электрмен жабдықталған. Аудандық электр желілері жаңа абоненттерді, соның ішінде өндірістік кешендерді қосу мүмкіндігіне ие.Барлық үш ауылда 8 көше шамдары 50 пайыз шамасында жарықтандырылған.

Ауылдық округте Белқарағай және Топқайың ауылдарында сандық телефон станция байланысы қойылған. 2018 жылға барлығы 255 абоненттік нөмір қосылып жұмыс істеп тұр. Барлық төрт ауылда да телефон байланысы бар. Соның ішінде Өрнек ауылында ұялы байланыс жүйесі қосылған. Бірақ интернет жылдамдығы өте төмен. Қалған ауылдарда ұялы байланыс қосылмаған.

Белқарағай ауылдық округі «Өскемен-Рахман қайнары» Республикалық маңызы бар жол бойында орналасу ауылдық округ тұрғындарына жол бойының бизнесімен шұғылдануға және облыс пен ауданға қатынасуға мүмкіндік береді. Ауылдарға автобус қатынасы жоқ. Ауылдық округте автобекет жоқтығынан тұрғындар алдын-ала билет алуға мүмкіндіктері жоқ. Ауылдық округ аумағымен жалпы ұзындығы 22 шақырым, оның 3,2 км асфальт-бетон болып табылатын жол өтеді. Қазіргі уақытта жол жағдайы нашар .

Ауылдық округтің экологиясы қауіпсіз, ластау көздері жоқ, экологиялық қауіпті өндірістер жоқ. Ауылдық округте Белқарағай және Топқайың ауылдарында мал қорымы бар. Белқарағай ауылындағы мал қорымы стандартқа сай емес. Қоршаған ортаға негізгі қауіпі - барлық ауылдарда қатты-тұрмыстық қалдықтарды көмуге арналған полигонының болмауы. Туризмнің дамуына инфраструктура дамымаған. Округте 2 / екі / шағын қонақ үйлер жаз мезгілінде туристерді қабылдайды.

Негізгі мәселелер:

1. Сумен жабдықтау желілерін қайта құру қажеттілігі.

2. Интернет желісіне кең жолақты байланыстың жеткіліксіз дамуы;

3. Жоғары жылдамдықты Интернетке қол жетімсіздігі.

4. Жолдардың қанағаттанарлықсыз техникалық жағдайы .

Дамудың перспективалы бағыттары:

1. Сумен жабдықтау инфрақұрылымын жаңғырту арқылы халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз етудің сенімділігін арттыру.

2. Қатты қалдықтарды кәдеге жарату үшін полигонды салу.

3.Автобекет салу

4.Жоғары жылдамдықты Интернетке қол жеткізу үшін ТОБЖ.

Белқарағай ауылдық округінің шаруашылық құрылымдары мен ЖШС Шығыс Қазақстан облысы бойынша негізгі экологиялық таза өнімді өндіруші орталықтың бірі. Шағын бизнес халықтың барлық негізгі қажеттіліктерін қамтамасыз етеді және кеңейту үшін жергілікті билік органдарының қолдауын алады. Жол бойындағы бизнесті дамыту мүмкіндігі бар. Білім беру, денсаулық сақтау және мәдениет мекемелері барлық қажетті жабдықтарға, мамандардың толық құрамына ие. Білім беру мен денсаулық сақтаудың сапасы талап етілетін стандарттарға сәйкес келеді. Клубтар халықтың барлық топтарын бос уақытын қамтитын барлық елді мекендерде жұмыс істейді, жақсы жабдықталған, жергілікті дәстүрлер мен мәдениетті сақтайды.

3.2 Мақсаттары мен басымдықтары

3.2.1 Экономика және ауыл шаруашылығы

Стратегиялық мақсат 1: Белқарағай ауылдық округіндегі экономикалық дамудың одан әрі дамуы. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындары, өңдеу өнеркәсібі, шағын және орта бизнес сыртқы инвестицияларды тартуға және ішкі резервтерді жұмылдыруға арналған есеп.

1-стратегиялық мақсатқа ауыл шаруашылығының тиімділігін арттыру,ауыл шаруашылығын әртараптандыру, шағын және орта бизнестің үлесін арттыру, өсу халықтың жұмыспен қамтылуын арттыру, сондай-ақ туризмді дамыту арқылы халықтың әл-ауқатын арттыру.

Округтегі ауыл шаруашылығын дамытудың ағымдағы деңгейіне талдау нәтижесінде оның дамуына жеткілікті әлеуеті, әртүрлі диверсификация деңгейі бар. Алайда, оны дамытудың тиімділігі қажетті логистикалық схемалардың жоқтығынан азаяды, шикізат (жем, тыңайтқыш, машина және т.б.) және дайын өнімдерді сату, өндірістің тапшылығы бар жоғары қосылған құны бар өнімдер. Осыған байланысты, экономиканың өсуі үшін сүт өнімдерін салу жобалары әзірленеді шаруа қожалықтары, сондай-ақ мал шаруашылығы ғимараттарын қайта құру және салуды көздеп отыр.

Жол бойындағы бизнесті дамыту үшін шағын және орта бизнесті дамытуды қолдау сервис секторында жүзеге асырылатын болады. Мемлекет тарапынан қаржыландыруды алуға көмек көрсетуді, сондай-ақ жеке инвестициялар тартуға жергілікті әкімдік қамтамасыз етуге көмектеседі. Бизнестің негіздерін оқытуға, бухгалтерге және т.б. шағын және орта бизнестің дамуына қолдау көрсетудің маңызды бағыты болып табылады. Ауылдық округтегі экономиканы дамытудың жаңа бағыттары пайдаланылады. Жағдайды жақсарту үшін, туризм инфрақұрылымын дамыту және ауылдық туризмді дамыту бойынша жобалар жүзеге асырылды.

Міндеттері:

• Инвестициялық жобаларды іске асыру арқылы мал шаруашылығын дамыту малдың санын көбейту;

• машина-трактор паркін жаңғырту негізінде өсімдік шаруашылығын дамыту;

• 
  технологиялар мен топырақ құнарлылығын арттыру;
  

• 
  Агроөнеркәсіптік кешенге заманауи технологияларды енгізу арқылы жаңа озық технологияларды жабдықтар мен жоғары өнімді машиналар енгізу;
  
• 
  ветеринариялық және фитосанитариялық қауіпсіздік жүйесін дамыту.
  

• ауданда өндірілген сүт өнімдерінің нарықтағы үлесі-100 пайыз;

• Ауыл шаруашылығында өнімділіктің өсуі;

• округте ауыл шаруашылығы өнімдерінің өндірісін 30% -ға арттыру.

• 
  Ауылдық округте ет өнімін нарықтағы үлесі;
  
• 
  Ет өнімін арттыру-150 пайызға;
  

Міндеттері:

• кәсіпкерлердің бастамаларын ынталандыру және шағын бизнесті дамыту;

• әлеуетті пайдалану және қызметтердің әртүрлі түрлерін дамыту: қызмет көрсету, тамақтану,сауда;

• өнімдерді сатуға жәрдемдесу;

•жаңа және қолданыстағы кәсіпкерлерді оқыту.

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

•ауылдық жерлерде жол бойындағы қызмет көрсету объектілерінде қызмет көрсететін клиенттердің саны;

• ШОБ-тің өсуі және ондағы жұмыспен қамтылуы 10-15%.

Басымдылық аумағы 3. Туристік инфрақұрылымды дамыту

Міндеттері:

• туристік инфрақұрылымды дамыту;

• 
  Ауылдық округке туристерді тарту.
  

• үйде тұру орындарына қызмет көрсететін қонақтардың санын көбейту

• ауылдық жерлерде туристер санының артуы.

3.2.2 Әлеуметтік инфрақұрылым және қызметтер

Стратегиялық мақсаты 2. Ауылдық округтің әлеуметтік саласын дамыту, оның негізін қанағаттандыру халықтың әлеуметтік қажеттіліктері;

2-стратегиялық мақсатқа білім беру секторын (мектеп және мектепке дейінгі мекеме), денсаулық сақтаудың сапасы мен қолжетімділігін арттыру мәдениет, спорт, бос уақытты дамыту, көрсетілетін әлеуметтік қызметтердің сапасын арттыру. Ауылдық округтің әлеуметтік саласының дамуының ағымдағы жағдайын талдау көрсетті, негізгі проблемалар халық өміріне қолайсыз өмір сүру жағдайына шоғырланған, халықтың ағыны, мәдениет пен спорттың материалдық-техникалық базасының төмендігі, сондай-ақ қызметкерлердің жетіспеушілігі. Осыған байланысты әлеуметтік саланы дамыту жөніндегі күш-жігер сапаны жақсартуға бағытталатын болады. Ауылдық округте тұрып, халықтың әлеуетін іске асыру үшін мүмкіндіктер туғызады.

Білім беру саласында өткір проблемалар жоқтығына қарамастан, күш салу қажет қолданыстағы стандарттарға сай білім беру жүйесін сақтау және дамыту үшін материалдық-техникалық базаны жаңарту, жас мамандарды тарту. Бұл үшін мектеп ғимаратын жөндеуге және жаңартуға бағытталған жобалар,жаңа техникалар, жас мамандарды тарту болады.

Денсаулық сақтау саласына материалдық-техникалық базаны жетілдіруге қаржыландыруды жақсартуды қолдау. Ауылда бос уақытты өткізу үшін мәдениет, спортты қолдауға бағытталатын болады.

Әлеуметтік қызметтерді қолдаудың негізгі бағыты ұйымға қызмет көрсетуді ұйымдастыру болып табылады. Осал топтардың (жастар, әйелдер мен зейнеткерлер) демалысы. Халықтың шекаралас аумақтан кетуін болдырмау үшін мемлекет тарапынан кешенді қолдау. Шекара ауданының тұрғындарына экономикалық қолдау шараларын қолдану. Олар мыналар: балалардың туылуына жәрдемақы беру, өнімді емес өзін-өзі жұмыспен қамтыған халық үшін қамтамасыз етілмеген микрокредиттер беру. Кедей-мұқтаждарға мақсатты әлеуметтік көмек көрсету.

Басым бағыт 1. Ауылдық округтік білім беру жүйесін одан әрі дамыту

Мектепке дейінгі және мектепке дейінгі білім беру қызметтерінің сапасын жақсарту арқылы.

Міндеттері:

• заманауи талаптарға сай келетін білім беру жүйесін сақтау және дамыту;

• білім беру мекемелерінің материалдық-техникалық базасын нығайту;

• мамандардың толық құрамын қамтамасыз ету;

• сапалы білімге қол жеткізуді жақсарту.

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

•оқу жағдайына қанағаттану 50% -ға өсіру;

•білім беру сапасын сақтау және бәсекеге қабілетті түлектерді дайындау.

Басым бағыт 2. Қоғамдық денсаулықты сақтау және нығайту, жағдай жасау және

салауатты өмір салтын насихаттау

Міндеттері:

• халықты сапалы медициналық көмекпен қамтамасыз ету;

• салауатты өмір салтын қалыптастыру;

• қолайсыз экологиялық факторлардың әсер ету қаупін төмендету;

• медициналық қызметкерлердің біліктілігін арттыру;

• амбулаториялық жағдайда ауыл тұрғындары үшін дәрілік заттармен қамтамасыз етуді жетілдіру;

• алдын алу шараларын жүргізу;

• міндетті медициналық сақтандыруды ұйымдастыру.

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

• Мақсаттық топтар арасында жылына 5% ауруға шалдығуды төмендету және ауруханаға жатқызудың төмендеуі

• Өткен жылмен салыстырғанда өлім-жітімнің азаюы және созылмалы аурулардың өсуі;

• Кардиографқа 100% халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыру.

Басымдылық аумағы 3. Мәдениет пен спортты дамыту

Міндеттері:

• бос уақытты ұйымдастыру және ауыл тұрғындарын қызметтермен қамтамасыз ету үшін жағдай жасау мәдениет жұмысын жандандыру;

• Халыққа арналған кітапхана қызметін жетілдіру;

• 
  Ауылдық округте дене шынықтыру мен спортты дамыту үшін жағдай жасау;
  

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

• ауылдық мәдениет секторының МТБ жақсарту 20%;

• 
  Кітапхана қорын 50% -ға жаңғырту;
  

4-басымдық. Әлеуметтік қызметтерді дамыту

Міндеттері:

•Ауылдағы қызметтер сапасын жақсарту үшін қолданыстағы қуаттарды пайдалану осал топтар үшін бос уақытты ұйымдастыру қызметін қалыптастыру.

4- басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

• жастарға, әйелдерге және зейнеткерлерге бос уақытты қамту қызметтері 60% кем емес.

3.2.3 Инженерлік және көлік инфрақұрылымы

Стратегиялық мақсат 3. Жақсартуға жағдай жасау міндеттері:

• сумен жабдықтау желілерін жөндеу және қайта құру;

• Ағынды суларды тазартуды ұйымдастыру.

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

•өткен жылмен салыстырғанда қызметтер сапасын жақсарту және жазатайым оқиғаларды азайту;

•экологиялық және инфекциялық тәуекелдерді азайту.

Басымдылық бағыты 2. Халықтың энергия үнемдеу сенімділігін арттыру

Міндеттері:

• 
  Ауылдық округтағы трансформаторлық қуаттардың тозу деңгейін төмендету;
  

• Электр желілеріне және трансформаторларға жүктемені кемінде 5% төмендету.

Міндеттері:

• телефон байланысын жаңғырту және қайта құру;

• Интернетке кеңжолақты қатынауды енгізу;

•цифрлық сауаттылықты оқытуды ұйымдастыру.

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері 3: ауылдық округтердегі интернет пайдаланушылардың тығыздығын арттыру.

Міндеттері:

•ішкі жолдарды жөндеу;

• тасымалдаушылар үшін қолайлы еңбек жағдайларын жасау.

4 басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

•жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының үлесі жақсы және қанағаттанарлық күйде%;

• қалааралық сапарларға қызмет көрсетілетін жолаушылар деңгейін жоғарылату және жайлылық пен қауіпсіздікті арттыру.

Басым бағыт 5. Қатты қалдықтарды жинау және кәдеге жарату жүйесін жетілдіру

Міндеттері:

•қатты қалдықтарды жинау және кәдеге жарату жүйесін енгізу;

• Полигондарды салу.

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

•ауылдық жерлердегі экологиялық жағдайды жақсарту;

Міндеттері:

• объектілерді құру, ұстау, жөндеу, жақсарту үшін жұмыстарды орындау;

•округ тұрғындарының жергілікті аумақтың жағдайына жауапкершілігін арттыру;

• Көшелердің, үй нөмірлерінің, пәтерлердің атауын белгілеу;

• аумақты көгалдандыру;

•ауылдық округтің көшелерін кем дегенде 80%-ын жарықтандыру жабдығы бойынша жұмыстар жүргізу.

• аумақты тазалау бойынша сенбіліктер өткізу.

Басым бағытқа қол жеткізу көрсеткіштері:

• ауылдық жерлердегі жарықтандырылған көшелердің үлесі;

•Ауылдық жерлерде жасыл көшелердің үлесі.

Басым бағыт 7. Экология және туризм.

Міндеттері:

•экологиялық мәдениетті жақсарту, энергия және ресурстарды үнемдеу үшін халықпен жұмыс жүргізу, суды қайта пайдалану.

7 басым бағыты бойынша көрсеткіштер: