Енді оның тарихына қысқаша тоқталайык.
DARPA атты американ мекемесі
1966 жылы телекомму-
иикациялық желілердін жобасын ұсынды. Онда компыотерлерді бір-
бірімен өте үлкен кашыктыктар арқылы біріктіріп, орналастырылды.
Жүздеген мамандардың жұмыстарының нэтижесінде 1969 жылы
алғашқы аймақтык ARPANet комиьютерлік желісі пайда болды.
Ол әскери мақсатта пайдаланылды жэне оыда кашыктыкта
орналасқан компьютерлерге түрлі программаларды жіберу, электрон-
дық хабарламаларды жіберу және жүйеге ену қүқықтарын қолда-
нушы жүзеге асыра алады.
Ал, 70-жылдары ARPANet принципі баска аймактарда орналас-
қан компьютерлік
желіліер енгізілді. Бұның жалғасы, яғни 80 -
жылдары Интернеттің пайда болуына әкеліп соқты. Онда жұмыстын
жалпы протоколдары қамтамасыз етілді.
Бүкіләлемдік желінід даму тарихын 4 кезеңге бөлеміз:
I кезең (1969-1983 жж.)
Бұл кезеңде ARPAIntemet желісі пайда
болды. Ол әскери жэне ғылыми салаларға пайдаланылды. Бірак онын
деренктерді жіберу каналының дамуы өте әлсіз болды. Сондықтан
жоғары бағалы компьютерлермен жұмыс жасау киындык келтірді.
I I кезең (1983-1989 жж.)
Мүнда ARPANet 185 компыотердің
орталығына айналды. Ол орталыктар АҚШ-да, Англияда және
Норвегияда орналасқан. Желілір
бойынша деректерді жіберу
телефондық каналдар немесе байланысты спутниктік каналдары
арқылы жүзеге асты. Сонымен, бүл кезеңде жұмыс протоколдары
жетілдірілді.
I I I кезең (1989-1994 жж.)
Бүл кезең WWW кызметінің пайда
болуымен байланысты. Деректерді жіберу мен карым-катынас баска
кезеңдермен салыстырғанда анагүрлым ықшамдала бастады. Ал 1986
жылы бүкіләлемдік компьютерлік желі Интернеттін пайда болуы деп
жарияланды. Аталған жаңалыкка байланысты 1991 жылы ARPANet
біртүтас желі ретінде колданылмайтын болмайды. 90 жылдардың
орта шенінде видеоконференция пайда болды. Ақпаратгарды дыбыс
арқылы жеткізуде оның мүмкіндігін пайдалануға болады. Бүл кезең
WWW интерактивтік қызметі арқылы қарым-катынастар тиімді
болды және Интернетке косылған қолданушылар саны тез өсті.
IV кезең (1994-1996 жж)
Бүл кезең қолданушылар арасындагы
қарым-катынас тәсілін арттырумен сипатталады. Мүнда көпөлшемді
интерактивтік модель VRML пайда болды.
12
Үшінші жэне төртінші кезеңдер аралығында Ресейде Интернет
желісі қолданыла бастады. Ресейде 1990 жылы «Совам Телепорт»
компаниясы
электрондык
хабарларды
жеткізу
(off
line)
мүмкіндігімен шектелген бүкілэлемдік желіге ену кезең басталды. Ал
1994 жылы хабарларды өңдеу, жіберу жэне қабылдап алу процестерін
қамтамасыз ететін on line режимі пайда болды.
Интернет желісін сипаттау үшін оны телефон жүйесімен
салыстыру калыптасқан. Жалғыз телефон компаниясы болмайтыны
сияқты Интернет компаниясы да тек біреу емес. Дүниежүзілік немесе
мемлекеттік телефон жүйесінің иесі кім? Ешкім де емес. Әрине, оның
бөліктерін біреулер иеленеді, бірақ жүйеге толық ешкім ие емес, бүл
жүйе
өзара
келісімарқылы
ортақ
пайдалануға
арналаған.
Дүниежүзіндегі ірі телефон компаниялары бірігіп, «телефон жүйесі»
қалай пайдаланатыны жонінде келісіп отырады, яғни әр елдің кодын,
төлейтін ақшасын, мүхитаралык кабел кұнын - кімдер, калай бөлісіп
көтеретінін жэне де эр елдің телефон жүйесінің қосылу техникалық
мэселелерін бірігіп анықтап отырады. Интернет желісі де дэл осы
телефон жүйесі тәрізді басқарылады.
Интернетті пайдаланудың нақты себептері өте көп. Мысалы:
сіздің Бурабайға барып дем алғьщыз келіп отыр, сол жердегі
аквалагпен жүзуге ыңғайлы орын туралы білгіңіз келеді дейік. Олай
болса, «scuba» (акваланг) жаналықтар тобын қарап шығу керек,
мүмкін сонда демалған біреу мәлімет берген болар, әйтпесе
сүрағыңызды сонда енгізіп күтініз. Біреу сізге жауап беріп қалар
(үлкен ыктималдыкпен жауап алатыныңызға сенгіміз келеді).
Интернеттің бар мүмкіндігін, онда жиналған мәліметтерді де түгел
айтып беру киын. Оның үстіне күнбе-күн оған жаңа мәліметтер келіп
түсіп жатады.
1990 жылдан бері интернет өз көлемін жыл сайын екі есе
аргғгырып отыр. Қазіргі кезде желлер коммерциялық негізде жүмыс
істейді, бірақ оны хапыкаралық ISOC (Internet Society) қоғамдык
ұйымы
бақылайды.
Интернет
қүрамына
кіретін
эр
түрлі
компьютерлердің бір - бірімен үйлесімді түрде байланысып, өзара
мәлімет апмасуы TCP/IP хаттамалары көмегімен жүргізіледі.
(Интернеттің шығу тарихын айту кажет)
Интернет
жүйесі
аппараттык
жэне
бағдарламалық
жабдықтамалардың
көмегімен
электрондык
пошта
жүмысын
ұйымдастырып, электрондык хабарландырулар, жарнамалар беру,
3
телеконференциялар өткізу тэрізді эр түрлі ақпараттық қызмет
түрлерін көрсетеді.
Интернеттен басқада ауқымды желілер бар:
1
Fidonet I эксперименталь желі, қолданушы - энтузиасттар
кұрған;
• Үлкен компаниялардың корпаративті желісі, мысалға SCN
(Siemens Corporate Network).
Интернетпен байланыста физикалық принципі.
Тікелей ауқымды желімен байланыс өте қымбат, сондықтан
компьютерлер Интернетпен
интернет - провайдер арқылы
байланысады.
Интернет — провайдер
— бұл компьютерлік торап (узел),
клиент компьютерлерді эр түрлі байланыс тізбегін колданып
Интерентпен қосуға мүмкіншілік жасайды.
Сондықтан клиент компьютерде Интернетпен жұмыс істеу үшін
байланыс тізбегімен қосатын жабдық болса болғаны.
Кез келген компьютерді Интернетке қосып,
электронды
поштаның, бүкіләлемдік өрмектордың немесе баска да желі қызмет
түрлерінің тұтынушысы болып тіркеуді желі
қызметін ұйымдастырушылар - провайдерлер орындайды. Олар
ірі қалаларда, жердің жасанды серігі көмегімен байланыс және желілі
байланыс тораптарында орналасқан. Қазір Қазақстанда 20 - дан астам
операторлар интернет провайдер қызметін орындауда. Олардың
ірілеріне «Нұрсат», «Қазақтелеком», «Алтел» жэне «СА телеком»
жатады.
Провайдермен қосу үшін төмендегідей байланыс түрлері болады:
Модем арқылы байланыс.
Модемдер жай телефон арналары арқылы Интернетке қосылып,
онымен мәлімет алмасу мүмкіндігін береді. «Модем» деген сөз осы
құрылғының
қызметіне
байланысты
шыққан,
ол
«модулятор/демодулятор» сөздерінің қысқаша түрі. Модем дербес
компьютерден шыққан цифрлық сигналдарды жалпы телефон
арналары
арқылы
тасымалданатын
аналогтық
сигналдарға
түрлендіреді. Ал екінші модем қабылданған сигналдарды қайтадан
цифрлық формага ауыстырады.
Модеммен жабдықталған кез келген компьютер иесі телефон
арқылы провайдермен байланысып, интернет жүйесі қызмстін
пайдалана алады.
4
Достарыңызбен бөлісу: |
