Шабдалымы жақсы көретіндер клубы

Маршрутизатор  пакеттерді  белгілі  мекен-жайға  жібере  алады, 

(көпірлер  тек  кажетсіз  пакеттерді  фильтрлейді  (сұзеді)  пакетгердін 

адресін  табуына  өте  жақсы  жол  жэне  басқа  да  әрекеттер  тақцайды. 

Жүйелер  күрдеяі,  эрі  көп  болса,  маршрутизаторды  қолданудың

пайдасы өте мол.

Көпірлік  марш рутизатор  (англ.*  Brouter)  —  бұл  копір  мен 

маршрутизатордың  гибриді.  Ол  мүмкін  болтан  жерде  алдымен 

маршрутты  орындауға  талпынады,  ал  содан  соң  сэтсіз  жағдай  бола 

қалса көпір тәртібіне (режиміне) көшеді.

Шлюз  (англ.*  GateWay),  Шалюздың  копірден  озгешелігі  — 

біріктірілетін  жүйелер  протоколдарының  эр  түрлілігінде. 

Бір 

шалюзден  түскен  хабарлама  екіншісіне  сол  жүйенің  талаптарына 

сәйкестендіріліп  озгереді.  Сойтіп,  шапюздер  жүйелерді  біріктіріп 

қана  коймай  бірінгай  жүйе  ретінде  жүмыс  істеуге  мүмкіндік 

туғызады.  Локальды  жүйелер  де  шалюздін  көмегімен  универсалды 

(жан-жақты)  куаты  күшті  компьютерлерге  -   мэйнфреймдерге 

қосьшады.  Сымсыз  жүйелер  кабель  өткізуге  қиынга  соғатын, 

пайдасыз  немесе  тіпті  мүмкін  болмаған  жағдайдағы  орындарда 

қолданылады.  Мысалы,  тарихи  ғимараттар,  металл  немесе  темір-

оетондарды  едені  bap  өнеркәсіп  үилерінде,  қызқа  мерзімге  жалға 

алынған офистар, қоймалар,  көрмелерде,  конференцияларда жэне т.б

“Барлығы-Бэрімен”  топологиясы.  Бұндай  жағдайда  жүйе  радио  -  

адаптерлер  көмегімен  жүзеге  асырылады.  Жан-жақты  бағытталған 

антенналармен 

жабдыкталған 

жүйелік 

радио-адаптерлер 

радиотолқындарды  акпарат  жеткізу  ортасы  ретінде  пайдаланады. 

Бүндай  жүйе  “Барлығы-бәрімен”  топологиясы  арқылы  жүзеге 

асырылады  жэне  50-200  м  қашықтықта  жүмыс  істеуге  қабілетті. 

Жүйенің  сымсыз  жэне  кабельді  бөліктерінің  арасындағы  байланыс 

үшін  арнайы  кіру  нүктесі  (немесе  радиокопір)  деп  аталатын 

қондыргы  пайдаланьшады.  Екі  жүйелік  -   сымсыз  жэне  кабельді 

адаптер орнатылган жэй (простой) компьютерді пайдаланга болады.

“Нүкте-нүкте”  топологиясы.  Сымсыз  жүйені  колданудың  басты, 

маңызды  аймагының  бірі-мэліметтерді  жіберу  инфраструктуралары 

(жалпыға 

бірдей 

кабельді 

жүйе, 

жоғары 

сапалы 

телефон 

байланысының  жолдары  жэне  т.б)  болмаған  жерлердегі  локальды

жүиелердщ 

шалғаи 

сегменттері 

арасындағы 

оаиланыстарды 

үйымдастыру  болып  табылады.  Бұл  біздің  мемлекетімізге  тэн. 

Шалғайдагы  екі  сегмент  арасына  сымсыз  көпір  енгізу  үшін 

багытталған типтегі антеннасы бар радиокөпір пайдаланылады.

19

“Жұлдыз”  тәрізді  топология.  Егер  жүйеге  бірнеше  сегмент 

біріктірілсе,  онда  “жүлдыз”  типті  топология  қолданылады.  Бұндай 

жағдайда  орталық  торапқа  жан-жаққа  бағытталган,  ал  шалгай 

тораптарға — бағытталған  антенналар  қондырылады.  Жұлдыз тәріздес 

топологияның  жұйелері  әр  алуан  конфигурациядағы  жүйелерді  құ- 

рауы  мүмкін.  Сымсыз  жүйелік  магистарль  баяу  модемдерді  пайда- 

ланудан бас тартуға жагдай (мүмкіндік) жасайды.

Дәріс №3,4

Такырыбы: 

Торпатардың багдарламаіық қамтаиасыз ету

Жүйеге  біріктірілген  компьютерлер  эрқашан  басқарудың  арнайы 

багдарламаларының  басшылығымен  жұмыс  істейді.  (екі 

жеке 

компьютерді  біріктіру  жагдайында  бұндай  багдарламаларды  жеке 

компьютерлердің  әзара  әрекеттерін  басқару  багдарламасы  деп  атау 

дәлірек).  Жүйелерді  басқарудың  эр  алуан  багдарламасы  — жүйелік 

бағдарламалар  бар. 

Байқауымызша, 

ең  кең  тараган  жүиелік 

багдарламалар  Novel  (Novell  Netware  багдарламасы),  Microsoft 

(Windows  NT-сервер,  Microsoft  жүйелері),  Lantastic  фирмаларының 

бағдарламалары.

Жеке  компьютерлерді  қосу  тәсілі  және  жүйелерді  басқаруда 

қолданылган  багдарламалар  жүйенің  түрін,  пайдаланушыга  берілген 

мүмкіндіктер  мен  жүйедегі жүмыстың технологиясын анықтайды.

Бірнеше  компьютердің  біріктірілуі  пайдаланушыга  жүйедегі  бір 

компьютерден  екіншісіндегі  ресурстарга  кіру  мүмкіндігін  әрқашан 

беру  максатында  жасалады.  Бір  компыотердің  ресурсы  екіншісіне 

ашык  болады,  бұны  бөлінетін  немесе  жүйелік  ресурс  деп  атайды. 

Ресурстарын  пайдалануга  беретін  жүйе  компьютері  -   сервер  (хост), 

ал  пайдаланушы  —  клиент. 

Осыган 

сәйкес  жүйені 

басқару

багдарламасы екі бөліктен:

-  Серверде  қондырылган  және  оның  жұмысымен  барлық  жүйені

басқаратын жүиелі операциялық системадан;

- 

Клиент  компьютерде  орналасқан  және  сервермен  бірлескен 

эрекетті 

қамтамасыз 

ететін 

клиенттік 

бөліктен 

(клиент

багдарламасынан) тұрады.

Серверден  және  клиенттегі  багдарламалар  жүйенің  түріне

байланысты  бірдсй  дс  жэне  эр  алуан  болуы  да  мүмкін.  Нсгізінде

жеке-комгтъютер-клиентте  пайдаланушыга  эр  түрлі  мүмкіндіктср

тугызатын  бірнешс  түрлі  клиент-багдарламалар  орналасуы  мүмкін,

20

алайда  уақыттың  эр  кезещнде  олардың  тек  біреуі  ғана  жұмыс  істеуі

мүмкін.

Жүйемен  жүмыс  істеу  үшін  берілген  протоколға  сэйкес  мәлімет- 

тер  жіберуді  камтамасыз  ететін  арнайы  жүйелік  бағдарламаның  бо- 

луы  қажет.коммуникация  протоколдары  жіберілген  барлық  мәлімет- 

тердің  көмегін  белгіленген  мөлшердегі  пакеттер  мен  жеке  блоктарга 

бөлуді  бұйырады.  Соңынан  пакеттерді  дүрыс  реттеп  жинап  алу  үшін 

пакеттер номерленеді.

Пакеттің  бақылаушы  жиынтығыкателерді  бақылайтын  акпарат- 

тардан тұрады.  Бірінші рет ол қатені  компьютердің жіберуімен есепке 

алады.  Пакет  жеткізілген  (табыс  етілген)  соң  бакылаушы  жиынтык 

қабылдаушы  компьютер  арқылы  есепке  алады.  Мазмұны  сэйкес 

келмесе,  онда  жіберілген  пакеттегі  мәліметтер  жөнелткен  кезде 

закымданған  дегенді  білдіреді.  Бұндай  пакет  лактырылып  тасталады 

да  кайтадан  паектті  жіберуге  автоматты  түрде  сүраныс  жасалады. 

Қондырғылар  байланыс  орнату  кезінде  коммуникациялык  каналдар, 

протоколдармен  келісімге  келу  үшін  ескертпелермен  алмасады.  Бүл 

процесс  байланыстың  растығын  дәлелдегені.  (англ.  HandShake  — 

рукопожатие).

Интернет

  (англ.  Internet  —   жүйелер  арасы)  —   дүние  жүзіндегі 

ондаған  мын жүйелерді біріктірген элемдік алып компьютерлік жүйе. 

Оның  кызметі  —  тілек  білдірушіні  кез-келген  акпаратпен  үңемі 

қамтамасыз  ету.  Интернет  шексіз  ақпараттык  ресурстар  пайдалы 

мағлүмат,  оқу,  ойын  ұсынады  білетін  адамдармен  араласуға 

мүмкіндік туғызады,  кашыктықтағы  қызмет көрсетулерді,  файлдарды 

электронды  почта  жіберуді  жэне  де  баска  акпараттык  ресурстарды 

ұсынады.  Интернет  дүние  жүзіндегі  адамдарды  бір-бірімен  араласуы 

үшін жаңа, ешқайда баламасы жоқ тәсілдермен қамтамасыз етеді.

Жүйенін  арқасында  (тегін  немесе  орынды  ақы  төлеу  арқылы) 

орасан  көп  ақпараттар  алуға  болады.  Сонымен,  пайдаланушы  кез- 

келген  мемлекеттегі  өзінің  кызығушылығымен  бөлісетін  адаммен 

интернет  аркылы  байланыса  алады  немесе  электронды  кітапханадан 

қүнды  мэліметтер  ала  алады,  тіпті  егер  олар  элемнің  баска  шетінде 

болса да.

Қажетті  ақпарат  спутник,  мұхит  түбі,  таулар  мен  теңіздер, 

кабельдер  мен  радио  аркылы,  аралық  компьютердің  үзын  тізбек 

жолдарынанөтіп санаулы секундта оның компьютерінде болады.

Интернет 

өкіметтер, 

ғылыми 

және 

ағарту 

мекемелері, 

комерциялық  кұрылымдар  мен  әлемнің  барлық  бөлігіндегі  миллион-

21