Модемдер орналасуларына карай сыртқы жэне ішкі болып екіге
бөлінеді. Ішкі модемдер арзанырақ болады, оларды сатып алу кезінде
провайдерлермен ақылдасқан жөн.
ю к я м т
Алыстан қатынас программасының терезесі
Электрондық пошта
Компьютерлік желі көмегімен тек бір кала аумағында ғана емес,
дүние жүзі деңгейінде акпарттарды таратуға болады. Ақпараттар-
дың: хат, есеп, қүжат, баяндама, электрондық кесте және т.б. түрінде
берілуі мүмкін. Хабарлар алмасудың мүндай жүйесі элктрондық
пошта
(E-mail)
деп аталады.
Электрондық пошта (E-mail) - бүл компьютер желісінде
электронды хаттар алмасу жүйесі. Электрондық пошта көп жағынан
әдеттегі пошта кызметіне ұқсас. Сіз абоненттерге хатты олардың
мекен-жайына жібересіз, ал олар өз кезегінде сіздің мекен-жайға
жазады.
Электрондық поштаны эдеттегі поштамен салыстырғанда бір-
катар маңызды артықшылығы бар:
1. Хабарларды жіберу жылдамдығы.
ьгер эдеттеп поштамен жюершген хат оірнеше күнде, аптада
жетсе, электронды пошта арқылы жіберілген хат тарату жылдам-
дығын бірнеше секундқа немесе кем дегенде бірнеше сағатқа қыс-
қартады.
2. Электрондық
хат тек мәтіндік хабарлардан ғана түрмайды,
сонымен бірге оған бірнеше файлдар салыну мүмкіндігі де бар.
Бірақ хатты жылдам жеткізуге кедергі келтірмес үшін өте үлкен
файлдарды жіберуге болмайды. Мүндай кедергілерден алдын-ала
сақтану үшін кейбір пошталык серверлерде жіберілетін хабарла-
малардың өлшеміне шектеулер енгізіледі.
69
3. Электрондық хатты бірден бірнеше абонентке жіберуге болады,
мысалы, кездееуге шақыру.
Пошталық қызметтің негізгі объектісі хат. Электрондык хат
(хабарлама), эдеттегі хаттағыдай қабылдаушының мекен-жайынан
(электрондық адрес), хат тексінен жэне жалғастырылған файлдардан
тұруы мүмкін. Бұл файлдарда эртүрлі форматтағы ақпарат (мәтін,
графика, дыбыс немесе программа) болуы мүмкін. Электронды хат
құрылымында хат тақырыбы мен
мазмұны ерекшеленеді.
Тақырыпта хат кімге жазылғандығы, кімнен жіберілгендігі жэне не
жөнінде екендігі жазылады. «кімге», жэне «кімнен»
деген
өрістерінде хатты қабылдаушы мен жіберушінің сәйкес электрондық
пошта мекен-жайы көрсетіледі.
Жіберілетін хабар пайдаланушы өзінің жұмыс орнында немесе
пошта
жіберу
программасымен
немесе
эдеттегі
мәтіндік
редакторларда дайындалады.
Одан кейін пайдаланушы поштаны
жіберу жіберушінің пошталық серверіне хабарды жіберетін поштаны
жіберу программасын шақыруы керек. Ол өз кезегінде
оны
адресаттың пошталық серверіне жібереді, онда арнайы программа
поштаны
сұрыптаумен
жэне
ақырғы
пайдаланушылардың
жәшіктеріне жіберумен айналысады. Поштаны алу программасы іске
косылғаннан кейін
адресат өз пошталық сервермен косылуды
орнатып, өз атына келген
хабарлардың бэрін қайта жіберуді
ұйымдастырады. Пошталық серверлер Желіге тұрақты қосылып
тұратынын атап өтеміз, ал хат
алмасуға қатысушылар олармен
қосылуды қажеттілігіне қарай орнатады. Сонымен қатар, Интернеттің
эр түрлі серверлері арқылы да поштаны алып, жіберуге болады.
Электрондық пошта адресі
Желі абоненті
өзімен байланыстағы тораптың пошталық
серверінде тіркеледі де, одан өзінің пошталық жэшігін алады, яғни
оған пошталық серверде ішкі жадтың бір бөлігі бөлінеді. Эр пошта
жэшігіне жеке ат беріледі, ол электронды адрес деп аталады.
Абонентке жіберілген хаттар мен пошта осы жәшікке түседі.
Электронды адресті білетін желінің кез келген абоненті пошта
жэшігіне хат жолдай алады. Бірақ пошта жәшігінен хабарды тек иесі
ғана ала - алады. Өйткені, жэшік құпия сөзбен (паролмен) қоргалған,
оны өз иесі ғана біледі.
Электрондық пошта адресі екі бөліктен тұратын анықталған
түрде жазылады:
Пайдаланушының аты @сервер_ аты
70
Пайдаланушының атын - серверді пайдаланушы пошталык
жәшіііне озі ат береді және оның өзінің ерсжелері бар Сервер аты -
пошталык жэшік орналасқан сервер аты, оны пошталық қызмет
корсету компаниялары анықтайды.
Мысалы, осы жүмысты жасаушы орталыктың адресі мынандай:
cio@abai.uni.sci.kz.
Электрондык поштаны программалык қамтамасыз
ету
Электрондык
поштамен
жүмыс
істеу
үшін
пошталық
программалар кажет. Ол программалардың ең коп тарағаны Outlook
Exspress.
Пайдаланушыга қатысы бар барлық пошталык хабарлар
торт:
Входящие,
Исходящие,
Отправленные,
Удаленные
қапшықтарында сақталады.
Входящие
қапшығында барлык алынған хабарлар болады жэне
олар ошірілгенше немесе басқа қапшыкка ауыстырғанша сақталады.
Удаленные
қапшығында барлык ошірілген хабарлар болады. Бұл
қапшыққа хабарлар орналастырумен бірге, сондай-ак оларды ашуга
да болады.
Исходящие
қапшығында жіберілуге дайын барлык хабарлар
болады.
Отправленные
капшыгында
эелктронды
пошта
бойынша
жонелтілген хабарлардын көшірмесі болады.
Серверден поштаны ашканнан кейін кейін Входящие
қапшығына
келіп түседі. Хат окылғаннан кейін
оқылды беп белгіленіп сол
қапшықта қалады.
Удаленные
қапшығында
пайдаланушы өшірген хабарлар
сақталады.
Оны тазалап тұру керек. Исходящие
капшығында
пайдаланушы
жіберуге дайындаған хабарлар болады. Сервермен
қосшіған хат Отправленные
қапшығына барып түседі.
Егер
байланыс дұрыс орнатылмаса, онда хабар Исходящие
қапшығында
қалады.
Электрондык пошта күралдары аркылы файл жіберу
Файлдарды жіберуде олардың олшемін ескерген жон. Егер
файлдың колемі оте үлкен болса, ол файлды жіберу алдында архивтеу
керек. Сонда файлды тасымалдау процесі жылдам жүреді.
71
