Кездейсоқ шамалар туралы жалпы түсініктер

Кездейсоқ шамалар Х, У арқылы белгіленеді де оның мәндерін х₁, х₂, ..., х_n; у₁, у₂, ..., у_n арқылы белгілейді. Кездейсоқ шамалардың қабылдайтын мәндеріне қарап, оларды екі топқа бөледі: дискретті және үздіксіз кездейсоқ шамалар.

Х кездейсоқ шамасының қабылдайтын мәндері ақырлы бүтін сандар немесе тізбек түрінде жазылса, онда ондай кездейсоқ шаманы дискретті деп атайды.

Егер Х кездейсоқ шамасы шекті немесе шексіз интервалдың барлық мәндерін қабылдайтын болса, оны үздіксіз кездейсоқ шама деп атайды.

Дискретті кездейсоқ шаманы анықтау үшін әдетте кесте құрады. Оның біріші жолына кездейсоқ шаманың қабылдайтын мәндері, ал екінші жолына сол мәндерді қабылдау ықтималдықтары жазылады.

Бұл құрылған кестені Х кездейсоқ шамасының үлестірім кестесі (заңы) деп атайды. Үлестірім кестесінің екі қасиеті бар:

1) екінші жолда тұрған сандар теріс емес, яғни  p_i 0;

2) екінші жолда тұрған сандардың қосындысы бірге тең, яғни

Егер Х кездейсоқ шамасы х₁, х₂, ..., х_n,... мәндерін қабылдаса, онда оның үлестірім кестесі жоғарыдағы сияқты жасалады, бірақ i=1,2,...,n,... болып (77.1) теңдік орнына