Сабақтың тақырыбы Траектория және

15 минут

«Тақырыптық түйінді сөздер» әдісі арқылы оқушылардан үй

тапсырмасын сұраймын

Миға шабуыл» сұрақ жауап

Үй тапсырмасын сұрау Талқылау үшін сұрақтар беріледі

Әр топқа бағалау парағын таратамыз. Онда жалпы бағалау жүйесі мен ұпай көрсеткіштері көрсетілген.

Оқушылардан үй тапсырмасын тексеру:

Физикалық диктант

1)Ядролық күш дегеніміз не?

2)Ядролық күштердің қасиеттері қандай?

3) Ядролық физикада ұзындықтың бірлігіне қандай өлшем бірлік алынады?

4) Атомдық және ядролық физикада масса бірлігіне не алынады?

5) Масса ақауы дегеніміз не және оны қалай есептуге болады?

6)α – ыдыраудың өрнегі қалай жазылады.

7)Ядролар түрленгенде қандай заңдар орындалады?

Оқушылар «Табыс критерийіне» сүйене отырып бір бірін «Бас бармақ» арқылы бағалайды

Ақ парақ, маркер, сызғыш, карандаш

22 минут

1934ж. 24 He + 1327 Al= 1530P+ 01n

1224Mg+ 01n= 1124Na+ 11H.

3) 1935ж. Ф.Ж.Кюри Нобель сыйлығын алды.

4) Радиоактивті сәулелер – радиациялық сәулелердің биологиялық әсері, олардан қорғану.

5) Изотоптардың активтілігі – секундына ыдырайтын ядролар санын көрсетеді.

6) Сәулелену дозасы . D= E/m1 (жұтылған доза) жұтылған доза греймен (Гр) өлшенеді. Бір жылғы шекті доза – 0,05 Гр.

7) Радиацияны анықтау үшін – дозиметр құралы қолданылады.

Алынған изотоптар:

Изотоптардың атомдары шығаратын радиациялық сәулелері олардың қозғалатын ортасының жай-күйі туралы үнемі хабар беріп тұрады. Сондықтан радиактивті изотоптардың атомдарын таңбалы атомдар деп атайды.

Радиактивті сәулелер радиация немесе иондағыш сәулелер деп аталады.

Иондағыш сәулелердің өтімділік қасиеттері:

 - парақ қағаздан өте алмайды. Адам терісінде қалып қойса немесе ішкі органдарына тыныс жолымен, жеген тағамы арқылы өтіп кетсе, өте қауіпті.

β –бөлшектрдің өтімділік қабілеті үлкен. Олар адам ағзасына 1-2 см тереңдеп ене алады. Бірніше мм алюминий қаңылтыры оны толық жұтып алады.

γ – сәуленің өтімділік қабілеті аса күшті. Сондықтан одан қорғану үшін қоғасынның немес бетон плиталардың қалың қабаты пайдаланылады.

Изотоптардың активтілігі деп олардың бір секундта ыдыраған ядроларының санын айтады.

Активтіліктің өлшем бірлігіне беккерель (Бк) алынды.

Радиацияның организмге беретін энергия мөлшері сәулелену дозасы деп аталады.

Дененің бір кг-да жұтылған радиация энергиясының мөлшері жұтылған доза деп аталады.

;

Е-организмде жұтылған радиация энергиясы, яғни сәулелену дозасы,

m –дененің массасы.

Жұтылған дозаның өлшем бірлігіне грей алынады.

Айналадағы ортаны радиация қалдықтармен ластау – адамға да, табиғатқа да жасалған зиянкестік. Кері жағдайда табиғатта үздіксіз жүріп жататын зат алмасулары салдарынан радиактивті бөлшектер жер бетіндегі тіршілік атаулыны бірте-бірте жоятын болады. Сондықтан табиғи ортаның тазалығын сақтауда әр адамға жауапкершілік жүктеледі.

Өз құрылымы мен құрамы болмайтын бөлшекті элементар бөлшек дейді. Мысалы: электрон, протон, нейтрон, фотон, нейтрино, антибөлшектер (позитрон, антипротон).

Мысалы: