Тізбектей жалғау
J = J1 = J2 = …..
U = U1 + U2 + ….
R = R1 + R2 + R3 + ….
.
Параллель жалғағанда қандай шама тұрақты. (U = U1 = U2 = ….)
Параллель жалғанғанда жалпы ток күші неге тең. (J = J1 + J2 + …..)
Тізбектің жалпы кедергісі неге тең. 1 1 1
= + + ....
Параллель жалғау
U = U1 = U2 = ….
J = J1 + J2 + …..
1 1 1
= + + ...
R R1 R2
R R1 R2
2.
Параллель жалғанудың қандай ерекшелігі бар.
Ток күші дегеніміз не? (Өткізгіштің көлденең қимасы арқылы қандай да бір уақыт аралығында тасымалданатын электр мөлшерінің сол уақыт аралығына қатынасын айтады) q
J =
t
11. Электр кернеуі деп нені атайды. (Тізбектің берілген нүктесінде заряд орын ауыстырғанда, электр өрісінің атқарған жұмысының осы зарядқа қатынасын айтады). А
U =
q
ІІІ. Жаңа сабақ.
«Мағынаны тану». Бұл кезеңде өткен материалды байланыстыра отырып, жаңа сабақты меңгерту жүзеге асырылады.
А
Электр кернеуі U = ; осы өрнектен жұмысты анықтайық. А = U · q
q
q
Ал зарядты анықтау үшін J = формуласын пайдаланамыз. q = J · t
t
Сонда жұмыс неге тең болады. А = U · J · t
Сонымен электр тогының жұмысы J, U, t тәуелді.
Жұмыс өлшем бірлігі: А - [ Дж ]
3
Тогы бар тізбектегі электр энергиясының энергияның басқа түрлеріне айналуының өлшеуіші ток жұмысының, яғни өрістегі зарядтар орын ауыстырғандағы электр күші атқаратын жұмыстың шамасы болып табылады.
.
A = q · u
А
U =
q
q = J · t
А = J · U · t
Дж
Тізбек бөлігіне арналған Ом заңына сәйкес жұмыстың өрнегін түрлендірейік.
U
Ом заңы J = U = J · R
R
U2
A = · t A = J2 · R · t
R
4
U
J = ; U = J · R
R
A = J2 · R t
U2
A = t
R
Токтың жұмысын өлшеуге арналған құрал электр санауыш деп атайды.
А = 1 кВт сағ бірлік қабылданған.
.
A
Механикада қуатты N деп белгіліп, N = деп анықтаймыз. Енді электр техникасында
t A J · U· t
қуат Р әрпімен белгіленеді. Оны былай анықтаумыз: Р = P = = J · U
t t
U2
P = ; P = J2 R
R
5
Электр техникасында қуат Р әрпімен белгіленеді.
U2
P =
R
A
Р = = J · U
t
P = J2 R
Токтың қуатын табу үшін өткізгіштегі ток күшін және кернеуді өлшеп, олардың көбейтіндісін табу керек.
Вт
Өлшейтін құрал ваттметр деп аталады
.
Тұрғын үйде қуат 220В болғанда тұтынатын ток күші 10А –ден аспауы тиіс.
Үйдегі тұтынушылардың бірмезгілде пайдалану қуатының шекті мәні
Р = 10· 220 = 2200Вт = 2,2 кВт
1кВт сағ электр энергиясының құны тариф деп аталады. Мысалы ауыл тұрғындары үшін тариф 1кВт сағ = 11 теңге 75 тиын.
Өткізгіш бойымен ток жүргенде өткізгіш қызады, яғни электр энергиясы ішкі энергияға айналады. Токтың жылулық әрекетін ағылшын ғалымы Джоуль мен орыс ғалымы Ленц зерттеді. Олар анықтаған заңды Джоуль – Ленц заңы деп атап былай өрнектейді.
Q = J2 R· t
ІV. Бекіту.
а) «Ойлан тап».
Токтың жұмысы
Ток қуаты
ә) Тест алу.
1. Өткізгіштің ұштарындағы кернеу 6В, кедергісі 2 Ом. Ток күші неге тең?
а) 12А. ә) 3А. б) 6А
2. Тізбек бөлігіне арналған Ом заңы.
U
a) J = ; ә) J = J1 = J2 ; б) J = J1 + J2
R
3. Өткізгіштің меншікті кедергі формуласы.
ℓ RS RS
а) R = ; ә) p = ; б) ℓ =
S ℓ p
4. Джоуль – Ленц заңы.
а) Q = J Rt ; ә) Q = JR2t ; б) Q = J2Rt
5. 1 минут ішінде 18 Кл заряд өткен амперметр көрсетуі неге тең.
а) 18А ; ә) 0,3 А ; б) 0,5 А
6. Кедергісі 200м, ток күші 5А қыл сымда 100 секундта қанша жылу мөлшері бөлінеді.
а) 50000Дж ; ә) 500Дж ; б) 2000Дж
Достарыңызбен бөлісу: |