Сабақтың тақырыбы: №2 Зертханалық жұмыс. Мұздың меншікті балқу жылуын анықтау. Сабақтың мақсаты: 1

1. Білімділік мақсаты: : мұздың еруінің меншікті жылуын тәжірибе жүзінде анықтауды үйрену барысында оқушылардың құралдармен жұмыс жасау, аспап шкаласының бөлік құнын анықтау.өлшеу қатгліктерін есептеу және қорытынды жасай білу дағдыпарын қалыптастыру.

2. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.

3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.

Сабақтың түрі: зертханалық,

Сабақтың әдіс-тәсілдері: кітаппен жұмыс, демонстрация, жаттығулар орындау

Сабақтың көрнекіліктері: таразы, термометр, калориметр, бір кесек мұз, сүзгі қағаз, шәугім (бүкіл сыныпқа біреу).

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

Сәлемдесу, отырғызу, түгендеу.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

a) Балқу дегеніміз не? Балқу кезінде заттың ішкі энергиясы қалай өзгереді?

b) Меншікті балқу жылуы дегеніміз не?

c) Затты балқыту үшін қажетті жылу мөлшері қалай есептеледі?

1. Таразымен калориметрдің ішкі ыдысының массасың өлшендер: m_к.

2. Оған су құйып және калориметрдің ыдысын суымен қоса өлшеңдер m_су судың массасын аныктаңдар: m_су = m – m_{к ;}

3. Ішкі ыдысты суымен сыртқы ыдыстың ішіне қойыңдар және судың t температурасын өлшеңдер;

4. Алдын ала оны сүзгі қағазбен кептіріп, мұзды суға салыңдар;

5. Суды термометрмен араластыра отырып, калориметрдегі ең төмен t температураны белгілеңдер;

6. Калориметрді қайта өлшеп жөне суға салынған мүздың m массасын анықтаңдар.

7. Өлшеу мен есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар.

mк, кг	mсу, кг	tсу=tк	t	mмұз

8. Жылу балансы тендеуінен мүздың еруінің меншікті жылуын анықтаңдар.

Q1+Q2=Q3+Q4 мүңдағы, Q1-калориметр стақанының берген жылуы, Q2-судың берген жылуы, Q3-мұздан алынған суды жылытуға кеткен жылу.

9. Қорытынды жасаңдар.

4. Жұмысты қорытындылау, жұмыс орнын тазалау.

VI. Үй тапсырмасын беру: § 14 мазмұндау.

Күні: 26.10.16 ж

Пән: физика

Сынып: 8 «Б»

Сабақтың тақырыбы: Будың пайда болуы. Булану және конденсация. Қаныққан және қанықпаған булар.

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік мақсаты: оқушыларға булану және конденсациялану құбылысы түсіндіру, қаныққан және қанықпаған бу ұғымдарын енгізу;

2. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.

3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

Зертханалық жұмыстың қорытындысы.

Сабақтағы негізгі ұғымдар.

1.Булану және конденсация.

2.Кебу, кебудің жылдамдығы

З.Қаныққан және қанықпаған бу.

Булану кұбылысы. Сұйыктың буға айналуының екі түрі: булану және қайнау.

Сұйыкгың буға айналу құбылысы булану деп аталады. Сұйыктың буға айналуын заттың молекулалық кұрылысы негізінде түсіндіру.

Сұйық бетінде жүретін булану кебу деп аталады. Кебудің жылдамдығы.

Әр түрлі сұйықтың кебу жылдамдығы әр түрлі. Бүл әр түрлі сұйықтардың молекулалары-ның арасындағы тартылу күштеріне байланысты.

Сұйыктың кебу жылдамдығы сұйық бетінің ауданына байланысты (мысалы, стакандағы суға қарағанда тарелкаға құйылған су жылдам кебеді)

Сұйықтың кебу жылдамдығы сұйық бетіндегі желге тәуелді (ыстык шайды үрлесек тез суыйды). Желдің эсерінен сұйыққа қайта оралатын молекулалардың санының азаюына байланысты.

Сұйықтың кебу жылдамдығы сұйық темперетурасына тәуелді. Сұйық температурасы жоғары болғанда жылдам кебеді.

Қатты денелердің кебуі (иодтың кебуі).

Сұйыктын булану кұбылысымен қатар конденсация қүбылысының жүруі. Конденсация - будың сұйыққа айналу құбылысы (қар, жанбыр, түман түсуі т.б.)

Жабық ыдыс ішінде сұйық пен сұйық буы арасындағы динамикалық тепе-теңдіктің орнауы. Өз сұйығымен динамикалык тепе-тендікте болатын бу қаныққан бу деп аталады. Ашық ыдыста булану салдарынан сүйық массасының азаюы.

Булану салдарынан сұйық ішінде калған молекулалардың орташа жылдамдыктарының азаюы. Сұйык ішінде қалған молекулалардың орташа кинетикалық энергиясының жэне сұйықтың ішкі энергиясынын азаюы.Сырттан жылу берілмеген жағдайда кебетін сұйықтың салқындауы.

Судан шыққанда дененің салқынды сезінуі.

Стакандағы буланып жатқан судың температурасының төмендемеуі оған қоршаған ортадан үнемі жылу беріліп отырады.

§15,16 сұрақтарын талдау.

Есептер шығарту

1. Білімділік мақсаты: жылу алмасу кезіндегі ыстық судың берген жылуы мен суық судың алған жылу мөлшерін салыстыру және алған нәтижені түсіндіру; оқушылардың теориялық білімдерін нығайту және практикалық дағдыларын қалыптастыру.

2. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.

3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.

Сәлемдесу, отырғызу, түгендеу.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

1. Зертханалық жұмыс жасауға дайындық. (әңгіме)

a) Жылу алмасу дегеніміз не?

b) Жылу мөлшері дегеніміз не?

c) Денені қыздыруға қажетті жылу мөлшері қалай есептеледі?

2. Техника қауіпсіздігі жөнінде нұсқау.

3. Зертханалық жұмысты оқулықтағы нұсқау бойынша орындау.
V. Жұмыс барысы:

1. массасы 100 г ыстық суды сыртқы ыдыстың ішіне қойылған калориметрдің ішкі ыдысына құйыңдар. Ыстық судың t₁ температурасын өлшеңдер;

2.стақанға дәл сондай суық су құйып, оның t₂ температурасын өлшеңдер;

3. ыстық суы бар ыдысқа абайлап суық су құйыңдар. Алынған қоспаны термометрмен араластырып, оның t температурасын өлшеңдер;

4. ыстық судың t температураға дейін суығанда берген жылу мөлшерін Q₁=cm(t₁- t) формуласымен және суық судың осы t температураға дейін жылығанда алған жылу мөлшерін Q₂=cm1(t – t₂) формуласымен есептеңдер.

Өлшеу мен есептеу нәтижелерін төмендегі кестеге жазыңдар:

5. ыстық судың берген жылу мөлшерін суық судың алған жылу мөлшерімен салыстырыңдар;

6. тәжірибенің салыстырмалы қателігін мына қатынаспен есептеңдер:

ε =⎹(Q₂-Q₁)/Q₂ ⎹ , мұндағы Q1 – ыстық судың берген жылу мөлшері, Q2 – суық судың алған жылу мөлшері;

7. қорытынды жасаңдар.

4. Жұмысты қорытындылау, жұмыс орнын тазалау.

1. Сәлемдесу;

2. Оқушыларды түгендеу;

3. Сынып болмесінің тазалығын тексеру;

4. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру (жұмыс орны, отырыстары, сыртқы түрлері);

5. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

1. 
   Заттың қанша күйі бар?
   
2. 
   Балқу температурасы дегеніміз не?
   
3. 
   Меншікті балқу жылуы дегеніміз не? Ол қандай әріппен белгіленеді?
   
4. 
   Затты балқытқандағы берілетін жылу мөлшері?
   

№1. Стақандағы (250см³) қайнаган су 140С-қа дейін суығанда қандай жылу мөлшері бөлінеді? с_су=4200Дж/(кг∙℃), ρ_с=103кг/м³

Берілгені: Шешуі:

V= 250 см³ =0.00025м³ Q = cm (t₂-t₁) m= 10³кг/м³∙0,00025м³=25 кг

t = 14⁰C m=ρ∙V Q= 4200Дж/кг∙⁰ С∙25 кг∙ (100-14)⁰C=

с_су=4200Дж/(кг∙℃), = 90.3 кДж.

ρ_с=10³ кг/м³
Т/К Q-?

№2. Егер массасы 10 г керосин жанған кезде бөлініп шығатын барлық жылу массасы 22 кг суды ысытуға жұмсалса, онда судың температурасы қаншаға артады? qк= 46 ∙ 106 Дж/кг , ссу=4200Дж/(кг∙℃).

Берілгені: Шешуі:

m=10 г= 0,01 кг Q = cm (t₂-t₁) Q= qm

m=22 кг t_

Т/К t-? Q= 46∙10⁶ Дж/кг∙0.01кг=0.46 Дж

t=_ = 4.9⁰C.

№3. 0℃ температурадағы 2 кг мұзды ерітіп, 20℃-қа дейін жылыту үшін қанша жылу мөлшері қажет? λ=340 ∙10³ Дж/кг, ссу=4200 Дж/кг∙℃.

Берілгені: Шешуі:

t=0⁰C Q = cm (t₂-t_бал) Q₁= 4200Дж/кг∙⁰С∙2 кг∙(20-0)⁰С= 168кДж

m=2 кг Q=λm Q₂= 340∙10³Дж/кг∙2 кг=680 кДж

t=20⁰С Q=Q₁₊Q₂ = 168кДж+680кДж =848кДж

Т/К Q-?

Қосымша есептер шығарту