Сабақтың мақсаты: Электр тоғы,электр тогының пайда болу шарттары,ток көздері, электр қозғаушы күші

• Сабақтың тақырыбы:

• Электр тогы.
• Ток көздері.
• Ток күші. Амперметр.

• Сабақтың мақсаты:

• Электр тоғы,электр тогының пайда болу шарттары,ток көздері, электр қозғаушы күші,
• ток күші туралы ұғым енгізу, математикалық өрнектелуі, ток күшінің өлшем бірлігі ,ток күшін өлшейтін құрал
• туралы түсінік.

• Электр тогы дегеніміз зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы.

• Электр тогы пайда болу үшін және ұзақ сақталуы
• үшін қажетті шарттар:

• Өткізгіште зарядталған денелерге белгілі бір күшпен әрекет ететін тұрақты электр өрісі болу керек

• Еркін электр зарядын тасымалдаушылар

• Электр өрісін тудыратын құрылғы,ток көзі керек

• Ток
• әсерлері

• Жылулық

• Химиялық

• Магниттік

• Физиологиялық

Токтың жылулық әрекеті. Өткізгіш бойымен ток өтсе,онда ол қызады. Электр қыздырғыш аспаптарда:электрплита,үтіктер, қайнатқыштарда,дәнекерлегіштерде қолданылады.

• А)
• Б)

Токтың химиялық әрекеті Химиялық ерітінділерге батырылған металл өткізгіш бойымен ток өткенде,ерітіндінің құрамына енетін заттар бөлінеді. Осы тәсілмен таза күмісті алуға,металл бұйымдардың беттерін күміспен жалатуға болады.

• А)
• Б)

Токтың магниттік әрекеті Өткізгіш бойымен ток жүргенде ,онда магниттік қасиеттер туындайды.Қарапайым магнит сияқты ол өзіне ұсақ темір денелерді тартады.

• А)
• Б)

Токтың физиологиялық әсері

• Жануарлар денесімен ток өтетін болса,
• онда ток бұлшық еттердің жиырылуын тудырады..
• Адам денесінен өткен ток ауыр әсер қалдырады.

• физиологиялық

• Ток көздері

• Алғашқы ток көзі 1800ж. Вольт бағанасы

• Химиялық энергия

• Жарық энергиясы

• Механикалық энергия

• Ішкі энергия

• Электр энергиясы

• Фотоэлемент

• Генератор

• Термоэлемент

• Гальваникалық элемент

Гальваний элементтері

Ток көздері

• Александро Вольта

• Итальян физигі

• Электрофор,
• электрометр,
• электроскоп,
• конденсатор
• құралдарын
• ойлап тапқан.

• Алғашқы ток көзі 1800ж. Вольт бағанасы

Ток көзін алу үшін зарядтарды бөлгенде электрлік емес күштерді қолданады. Оларды бөгде күштер деп атайды.

• Бөгде күштердің әрекетін сипаттау
• үшін  әрпімен белгіленетін
• электр қозғаушы
• күші ұғымын енгіземіз.(ЭҚК)

Электр қозғаушы күші

• Ток көзінің
• энергетикалық
• сипаттамасы

• Бөгде күштер
• жұмысының
• орын ауыстыратын
• электр зарядына
• қатынасына тең.

• =A б/q

• 1В=1Дж/Кл

Ток көзінің шартты белгісі

• Гальвани элементі мен аккумулятордың
• оң полюсі –ұзын сызықпен, теріс полюсі
• қысқа сызықпен кескінделеді.

• Генераторлардың полюстерінде
• “+”, “-” таңбалары қойылады.

• Ток күші

• Өткізгіштің көлденең
• қимасы арқылы қандай да
• бір уақыт аралығында
• тасымалданатын
• электр мөлшерінің
• сол уақыт аралығына
• қатынасы

• I= q/t

• 1А=1Кл/с

• I –ток күші
• q – электр заряд
• t - уақыт

• 1 Ампер =1 Кулон/1 секунд

Андре Мари Ампер- тәжірибе жүзінде тогы бар,екі паралель өткізгіштің өзара әәрекеттесу күштері бойынша анықтаған

• 1 Ампер- вакуумде бір-бірінен 1 м қашықтықта
• орналасқан көлденең қимасының ауданы өте аз,
• шексіз ұзын түзу екі өткізгіштің бойымен өтетін
• тұрақты ток күші

Әлсіз және күшті токтарды өлшеу үшін ток күшінің үлестік және еселік бірліктерін қолданады: 1мА=10-3 А , 1мкА =10-6 А, 1кА= 103 А

• Біздің үйімізді
• жарықтандыруға
• қолданылатын
• қыздыру шамдарының
• ток күші , олардың
• қуатына сәйкес
• 7-ден 400 мА-ге
• дейін болады.

1А ток күші адам өміріне қауіпті

• I= q/t , q=I*t . 1 Кл =1А *1 С

• Ток күшін өлшейтін құрал-амперметр.

• Сұлбада белгіленеді
• Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді

• А

• Тізбектей жалғанады

• Электр тогы – зарядталған бөлшектердің бағытталған қозғалысы

• Ток болуы үшін қажетті шарттар

• Еркін q бар болуы (иондар, электрондар)

• Эл. өрісінің бар болуы
• (ток көзінен пайда болады)

• Ток әсерлері

• жылулық

• магниттік

• химиялық

• физиологиялық

• Ток көзі, энергия көзі

• Сұлбада

• белгіленеді

• Сергіту сәті

• Мен кіммін?
• Мені білесің бе?

• Сұлбада белгіленеді
• Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді

• А

• Тізбектей жалғанады

• Эксперимент жүргізейік!

• Ұшқыр ойдан-
• ұтымды жауап

• Инсерт кестесімен жұмыс

• Сабақтағы көніл- күйің

• Үйге тапсырма:

• §35-36.
• Оқуға .
• Қайталау.