Сабақтың мақсаты Білімділігі: Дамытушылық: Тәрбиелігі

—          Оқушылар, күнделікті өмірде жалпы компьютерлік вирустар деген ұғыммен кездесіп жүрсіздер, кімнің қандай ойы бар? Компьютерлік вирус дегенді қалай түсінеміз?

—          Компьютерлік вирустармен күресу үшін қандай әрекеттер орындау керек?

Қазіргі кезде 50-мыңнан астам вирус бар. Олар үш бөлікке бөлінеді:

1. 
   Мекендеу ортасы бойынша: Желілік, файлдық, жүктейтін.
   
2. 
   Зақымдау әдісі бойынша: Резиденттік, резиденттік емес.
   
3. 
   Зиянсыз, қауіпсіз, қауіпті, өте қауіпті болып бөлінеді
   

• 
  Адамдар ауырған кезде организмде қандай өзгерістер болады?
  
• 
  Ал, компьютерлік вирусқа қарсы әрекет бола ма? / жауап/
  
• 
  Вирустың пайда болуынан компьютерде мынандай өзгерістер болады:
  

• 
  кейбір программалар жұмыс істемей қалады немесе дұрыс жұмыс істемейді;
  
• 
  экранға әдеттегіден тыс бөтен мәліметтер, символдар;
  

1. 
   компьютердің баяу жұмыс істеуі.
   
2. 
   жұмыстың тоқталуы
   
3. 
   файлдар мен қапшықтардың жоғалуы.
   
4. 
   файлдардың өлшемдерінің өзгеруі.
   
5. 
   дискіде файлдардың санының кенеттен өзгеруі.
   
6. 
   ОЖ бос орынының өлшемінің кішіреюі
   
7. 
   компьютер жұмысының жаңылысуы.
   

• 
  Вирусты кім жасайды, олар қайдан пайда болады?
  

• 
  Адамдардың жұқпалы аурулары әр түрлі болады. Сондықтан әсер ету дәрежесіне байланысты компьютерлік вирустар әр түрлі болады.
  
• 
  қауіпсіз
  
• 
  қауіпті
  
• 
  өте қауіпті
  
• 
  Адамдар жұқпалы аурулардан қалай емделеді? (жауаптары)
  

• 
  детектор-бағдарламалар
  
• 
  фактор немесе доктар-бағдарламалар
  
• 
  вакцина-бағдарламалар
  
• 
  ревизор-бағдарламалар.
  
• 
  фильтр-бағдарламалар.
  

 

Жаңа сабақ. (45 мин) Компьютерлік вирустар

• 
  Оқушылар, адамдар ауырған сияқты компьютерлер де ауырады, олар көбінесе жұқпалы аурулар сияқты. Бұл ауруларды компьютерлік вирустар деп атайды.
  

—          Кейбір бағдарламалар жұмыс істей алмай қалады;

—          Экранға әдеттегіден тыс, бөтен мәліметтер, символдар және т.б. шығады;

—          Компьютердің жұмыс жасау жағдайы баяулайды;

—          Көптеген файлдардың бүлінгендігі байқалады.
Компьютерлік вирус қалай тарайды?

—          Дискет немесе CD диск арқылы;

—          Интернеттен жүктелген файл арқылы;

—          Электрондық почта арқылы келіп түскен хатқа қосымша ретінде жалғасу арқылы.

Қазіргі кезде 50-мыңнан астам вирус бар. Олар үш бөлікке бөлінеді:

4. 
   Мекендеу ортасы бойынша: Желілік, файлдық, жүктейтін.
   
5. 
   Зақымдау әдісі бойынша: Резиденттік, резиденттік емес.
   
6. 
   Зиянсыз, қауіпсіз, қауіпті, өте қауіпті болып бөлінеді
   

• 
  Файлдық – қолданбалы бағдарламалардың ішіне енгізілген, бағдарламалар жүктелгенде жіберілетін вирустар;
  
• 
  Жүктейтін – операциялық жүйе жүктелгенде негізгі жүктейтін жазбаға немесе жүктейтін секторға жұғатын вирустар;
  
• 
  Макровирустар – Microsoft Office-тың файлдарын бүлдіретін, құжат файлы ашылғанда жұғатын вирустар.
  

• 
  Резиденттік – компьютер жадында тұрақты сақталатын вирустар;
  
• 
  Резиденттік емес – келешекте көбейе алмайтын фрагменттер қалдыратын вирустар.
  

• 
  Қауіпсіз – өздерін графикалық немесе дыбыстық құбылыстар секілді зиянды емес әрекеттерімен көрсететін компьютерлік вирустар;
  
• 
  Қауіпті – компьютер қызметінде, желілерде, жүйелерде түрлі ақаулар әкелетін вирустар;
  
• 
  Аса қауіпті – ақпараттарды жоятын, бағдарламалар мен жүйелердің қызмет ету қабілетін жоғалтатын компьютерлік вирустар.
  

• 
  Бейсауат – онша қатты зиянын тигізбейтін вирустар;
  
• 
  Шантаж жасаушы – мысалы, белгілі төлемақы берсе, вирус әсері жоғалатынын анонимді түрде хабарлайтын «баяу әсер ететін» бомбалар;
  
• 
  Насихатшы – «өзін көрсету» мақсатында жасалған вирустар;
  
• 
  Мағынасыз – атынан – ақ түсінікті.
  

Вирустардан қорғану үшін компьютерге орнатып және оны оқтын – оқтын жаңалауды қажет ететін, вирусқа қарсы арнайы бағдарламалар (антивирустар) пайдаланылады.

Антивирустардың қызметі файлдар мен бағдарламалардағы вирустарды жою және диагностикадан тұрады. Қазіргі кездегі вирусқа қарсы бағдарламаларды бірнеше топқа бөлуге болады.

• 
  Ø Детекторлар, олардың қызметі – вирустарды табу, тек бұрыннан келе жатқан вирустардан қорғайды, жаңа вирустарға дәрменсіз. Мұндай бағдарламалар қазіргі таңда сирек қолданылады. 1988 жылы Д.Н.Лозинский жасаған AIDSTEST бағдарламасы мысал бола алады.
  
• 
  Ø Полифагтар, олардың қызметі – вирустарды табу ғана емес, оның кодасын жұқпалы бағдарламалардан жою. И.Данилов жасаған Dr.Web, Е.Касперский зартханасы жасаған Kaspersky – Anti – Virus бағдарламаларын мысалға келтіруге болады.
  
• 
  Ø Ревизорлар, олардың қызметі – бағдарламалар мен дискінің жүйелік аймағы туралы мәліметтерді есте сақтап, содан соң оны кейінгісімен салыстыра отырып сәйкессіздікті анықтаса, оны дереу бағдарлама иесіне хабарлайды. Мысалы, Д.Мостов жасаған ADif бағдарламасы.
  

Оқушылар біз енді 2 -топқа бөлініп топтық жұмыс істейміз.Электронды поштамен келген хатқа вирус кіріп ақпаратты бүлдіріпті. Сіздердің мақсаттарыңыз осы бүлінген хатты қалпына келтіру.

Енді тақтадағы сөзді табу.

 
топ тапсырмасы. Бос орынды толықтыр.

Компьютерлік вирус – өздігінен ______________ қабілетті арнайы ____________, ол компьютер ________ сақталатын бағдарламалар мен файлдарды ___________________ және компьютерді _________________ мүмкін.

 

2 топ тапсырмасы. Вирус әрекеттерін олардың түрлеріне сәйкестендір.

Олармен күресу үшін вирусқа қарсы программалар жазатын мамандар бар, Д.Лозинский, Д.Мостовой, А.Данилов және т.б.

Вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік беретін программалар антивирустық программалар деп аталады. Бұл программалар вируспен зақымдалған файлдарды тауып қана қоймай, оларды емдейді де оны зақымдалған уақытына дейінгі қалпына келтіреді. Ең көп тараған Aids test, Skan6 Norton AntiVirus, Doctor Wep және Касперски программалары.

/Вирус жұққан флэшка немесе дискетті антивируспен «емдеп» көрсету/

Сабақты бекіту

Дебат өткізу. " Компьютерлік вирустар" Капитандар жарысы

І топ (жақтаушы), 2 топ (даттаушы)

Осындай сұрақтар қоямыз:

1. 
   Компьютерлік вирустар керек пе, жоқ па?
   
2. 
   Компьютерлік вирустардың пайдасы, зияны?
   

1. Вирус дегеніміз қандай программа?

ә) компьютер жадын көбейтеді;

б) ақпараттың принтерге шығарылуына кедергі болады;

в) ақпаратты сығылған түрде сақтауда кедергі болады;

г) кейбір компьютерлік ойындардың құрамына кіреді.

2. Вирус туралы қай пікір дұрыс?

а) компьютердің жедел жадын азайтады;

ә) компьютер жұмысын тежейді;

б) экранға бөтен ақпараттарды шығарады;

в) компьютердегі ақпаратты жояды;

г) дискінің дисководқа енуіне кедергі жасайды.

3. Дұрыс емес пікірді көрсетіңіз.

а) вирустан құтылу мүмкін емес;

ә) вирус компьютер жұмысын тежейді;

б) вирус мәліметтер форматын өзгертуі мүмкін;

в) вирус экранға бөтен ақпараттарды шығарады;

г) вирус компьютердегі ақпаратты жояды.

4. Орындалушы файлдарды жоятын вирустар түрін көрсетіңіз.

ә) енуші вирустар (boot-вирустар);

б) желілік вирустар;

в) макровирустар;

г) микровирустар.

5. Ақпараттың қозғалмайтын жағдайын көрсетіңіз.

а) файлды резервтеу;

ә) файлдарды қалпына келтіру;

б) вирусқа қарсы құралдарды қолдану;

в) ақпаратқа шектеу енгізу;

6. Компьютерлік вирустардан қорғану дегеніміз не?

а) вирустардың енуін болдырмау;

ә) ДК-ге вирус енсе, оларға қарсы шабуылды болдырмау;

б) бүлдіру әрекеттерін болдырмау;

в) дұрыс жауабы жоқ;

7. Компьютерлік вирустар дегеніміз не?

а) қолданбалы программа;

ә) жүйелік программа;

в) компьютердің қосымша аппараттық қамтылуы;

г) компьютерлік вирустардың негізгі түрлері.

8. Компьютерлік вирустардың негізгі түрлерін атаңыз.

а) аппараттық, программалық, жүктеуші, макровирустар;

ә) программалық, жүктеуші, макровирустар;

б) файлдық, желілік, макровирустар, жүктеуші;

в) файлдық программалық, макровирустар, жүктеуші;

г) аппараттық, программалық, жүктеуші, желілік.

9. Пргораммалық ирус әрекеттерін көрсетіңіз.

а) көбею, вирустық шабуыл;

ә) файлға жазу, көбею;

б) файлға жазу, көбею, программаны жою;

в) көбею, вирустың таралуы;

г) файлға жазу, жою.

10. Вирустық шабуыл дегеніміз не?

а) вирус кодасын бірнеше рет көшіру;

ә) вирус енген кезде компьютердің өшуі;

в) пернетақтадағы батырмалардың істен шығуы;

г) вирусқа қарсы программаны жүктеу.

11. Вирустан қорғанудың негізгі әдістері не?

а) қажет мәліметтердің көшірмесін сақтау;

ә) аппараттық құралдар;

в) программалық, аппараттық, ұйымдастырушылық құралдар;

г) тек ұйымдастырушылық құралдар.

12. Вирусқа қарсы программаның негізі қандай?

а) вирустық шабуылдың басталуын күту;

ә) кең тараған вирустардың программалық кодаларын салыстыру;

б) зақымданған файлдарды жою;

в) зақымданған файлдарды экранға шығару;

г) вирустық шабуыл.

13. Вирусқа қарсы программаларды атаңыз.

а) Avp, drweb;

ә) MS-Dos, MS Word, Avp;

б) MS Word, MS Excel, Norton Commander;

в) MS-Dos, Norton Commander, drweb;

г) MS Word, MS Excel, Norton Antivirus.

14. Компьютерлік вирустардың әрекеті қандай?

а) компьютер жұмысындағы өзгерістер;

ә) электронды поштамен заңсыз хаттар жіберу;

б) компьютердің жиі қайта қосылуы;

в) көбею;

15. Вирусқа қарсы программаны орнатқаннан кейін вирустық шабуылдарға алаңдамауға болады деген пікір дұрыс па?

а) дұрыс;

ә) дұрыс емес;

б) дұрыс, егер жиі жаңартып отырған жағдайды;

в) дұрыс, егер Интернет қызметін қолданбаса;

 

Үйге тапсырма беру. тақырыпты оқу, антивирустық бағдарламалар туралы мәлімет іздеу, реферат даярлау.