Сабақ №9 Аналитикалық химиядағы гетерогендік жүйелер Жоспары

1. 
   Аналитикалық химия бойынша әдістемелік құрал. Н.С. Шәріпова, В.А. Захарова; -Алматы: Қазақ ун-ті. 2002, -70 б.
   
2. 
   Өтелбаев Б.Химия 3-бөлім Шымкент, 2000, 404 б.
   

1. Интербелсенді тақта

2. Плакаттар

Дәрістік сабақ № 10

№ 10 тақырып

Аналитикалық химияда тұздардың гидролизін және амфотерлікті қолдану
Жоспары:

1.Тұздардың гидролизі. Гидролиз константасын, дәрежесі және гидролизге түсетін тұздардың ерітінділерінің рН-ын мәнін есептеу.

2.Амфотерлік.
Дәріс өткізу түрі: Жалпы шолу дәрісі (мәтін)

Мазмұны:

Тұздардың гидролизі. Гидролиз константасын, дәрежесі және гидролизге түсетін тұздардың ерітінділерінің рН-ын мәнін есептеу.

Тұздардың гидролизін білу химиялық сапалық анализде маңызды. Мысалы, көптеген тұздардың ерітінділерінің рН-нің мәні олардың гидролизіне тәуелді. Ал мұндай тұздардың ерітінділерін тұндыру үшін қолдану кезінде рН-нің мәні өзгереді, яғни тұнбаның толық түсуін (немесе керісінше толық түспеуін) реттеуге болады. Бұл жағдайлар Аg⁺, Са²⁺, Sr²⁺, Ва²⁺ және т.б. Бұлар аз еритін сульфаттар, фосфаттар, оксалаттар, карбонаттар түзеді (сульфидтік жіктеу жүйесі бойынша). Бұл жағдайда ерітіндіде бұл катиондардан басқа К⁺, NН₄⁺, Nа⁺, Мg²⁺ катиондары бар деп ескереміз. Олай болса, қандай тұз түрінде ІІ-ші аналитикалық топтың катиондарын тұнбаға түсіру дұрыс?

Ең алдымен түзілетін тұнба мүмкіндігінше аз еритін болуы керек, яғни ЕТ-ның мәні аздау болуы керек. Мысалы, айталық сульфаттар түрінде тұндыруды алып қарастырамыз. Са²⁺, Sr²⁺, Ва²⁺ катиондарын толық сульфаттар түрінде тұндыруға болмайтындығы бізге белгілі. Себебі СаSО₄ –ның ЕТ-ның мәні жоғарылау, (2,37·10⁵). Оны төмендету үшін этанолды қосады. Кейде анализде алынған тұнбаның соңынан еруі туралы да ойлану керек. Ал күшті қышқылдың тұздары – сульфаттар қышқылдарда іс жүзінде ерімейді. Сондықтан да бұл катиондарды І-ші топтың катиондарынан бөліп алған соң, тұнбаны ерітіндіге өткізу салыстырмалы түрде айтқанда күрделі жұмыс болады. Жалпы алғанда гидролиз – ерітілген тұздың иондарының судың Н⁺ және ОН^- иондарымен әрекеттесуі. Гидролиздің үш жағдайы бар: а) күшті негіздің және әлсіз қышқылдың әрекеттесуінен түзілген тұздың гидролизі; ә) әлсіз негіздің және күшті қышқылдың әрекеттесуінен түзілген тұздың гидролизі; б) әлсіз негіздің және әлсіз қышқылдың әрекеттесуінен түзілген тұздың гилролизі.

Амфотерлік.

Металдардың гидрототықтары негіз болып табылады. Металл еместердің гидрототықтары және металдық қасиеті төмендеу, мысалы, хромның және марганецтің гидрототықтары қасиеттері бойынша – қышқылдарға жатқызылады. Алайда кейбір гидрототықтар қышқылдармен негіз ретінде, ал негіздермен қышқыл ретінде әрекеттеседі. Оларды амфотерлік гидрототықтар деп атайды. Ал осы құбылысты амфотерлік деп атайды. Амфотерлік қасиетерді сульфидтік жіктеу жүйесі бойынша катиондарды анализдеуде қолданады. Мысалы, мырыштың гидрототығы – Zn(ОН)₂.

2)H₂ZnO₂ + 2OH^- → ZnO₂^2- + 2H₂O

1.Тұздардың гидролизін оқып білудің химиялық анализде қандай маңызы бар ?

2.Кальцийдің, стронцийдің және барийдің катионарын басқа топтардың катионларынан бөліп алу кезінде тұндыруға алынатын реагенттің табиғатын қалай таңдайды?

3.Гидролизге ұшырайтын тұздардың қандай топтары белгілі?

1. 
   Торсықбаева Б.Б. Аналитикалық химия. Сапалық анализ. Оқулық. –А.: Триумф. 2007. -124 б.
   
2. 
   Аналитикалық химия. Қ.С. Құлажанов. –Алматы: Эверо. -2005. 2-ші том -464 б.
   
3. 
   Ш. Әмірханова. Аналитикалық химия. Оқулық. – Астана: Фолиант, 2015. – 208 бет.
   

1. 
   Аналитикалық химия бойынша әдістемелік құрал. Н.С. Шәріпова, В.А. Захарова; -Алматы: Қазақ ун-ті. 2002, -70 б.
   
2. 
   Өтелбаев Б.Химия 3-бөлім Шымкент, 2000, 404 б.
   
3. 
   Мансұров З.А., Колесников Б.Я., Химиядағы физикалық зерттеу әдістері, - Алматы, 2006-316б
   

1. Интербелсенді тақта