ІІ-ТА РА У Ойын -  адам психикасын

Тәлім-тәрбие  ғылымы  мен  адамның  жан  дүниесінің 
сырын  зерттейтін  психология  пәні  ойын  әрекетін  адамның 
эволюциялық  даму  үрдісінің  белгілі  бір  кездегі  тіршілік 
қажеттілігі  ретінде  қарастырады.  Осы  бағытта  адамның  ойын 
әрекеті  әлеуметтік  өмірдің  негізгі  бір  қүрамды  бөлігі  және 
баланың үлкендердің өмірін бейнелеу, айналадағы органы тану 
ж о л ы  
с
К
с
Н
д іг ш
 
кәрсетеді.
Ойын  әрекетінің  бала  психикасының  дамуында  шешуші 
қызмет 
атқаратындығы 
Ж.Аймауытов, 
Т.Тәжібаев, 
М.Жүмабаев,  С.Торайғыров,  Ш.Қүдайбердіүлы,  т.б.,  қоғам 
қайраткерлерінің  бізге  мүра  болып  қалған  еңбектерінде 
айрықша 
орын 
алады. 
Қазақ 
ағартушылары 
мен 
демократгарының,  үстаздар  мен  ғалымдардың  еңбектеріпде 
бүл  мәселенің мән-жайы кең ауқымда даралап қарастырылып, 
оларға 
гылыми түрғыда баға беріледі.
Біз осы мәселе төңірегінде белгілі  ғалым,  мемлекет жоие 
қогам 
қайраткері 
болған 
Т.Тәжібаев 
(1910-1964)
педагогикалық  мүраларындағы  жәйтгерді  қарастырмақпыз. 
Т.Тәжібаев  халық  ағарту  ісі  мен  оқу-тәрбне  саласындағы 
зерттеулерінде 
баланың 
ойын 
әрекетін 
писхологиялық 
түрғыдан 
қарастырып, 
оньщ  тәлім-тәрбиелік, 
білімдік
маңызын халықтын тағылым беру өнерімен үштастыра отырып 
зерттейді. 
Мүндай 
күрделі  мәселе 
үлы 
үстаздың
монографиялық  еңбектері  мен  ана  тіліміздегі  ғылыми- 
педагогикалық  баспасөзде  баяндалады.  Атап  айтқанда  1930 
жылдардъщ  аяғынан  бастап  өмірінің  сонғы  кезеціне  дейін 
Т.Тәжібаев  бүрыңғы  «Халық  мүғалімі»,  кейіннен  «Қазақстан 
мектебі»  деп  ғылыми-педагогикалық  және 
әдістемелік 
журналда  үздіксіз  мақалалар  жариялаған.  Бүл  мақалаларда  ол 
адамның  психикалық  даму  және  әр  түрлі  психикалық 
үрдістердің  қалыптасу  заңдылықтарын  зерттеудің  тәсілдеріне, 
жеке  адамның  дамуыңдағы  биологиялық  және  тарихи- 
әлеуметтік  факторлардың  рөлі  жайлы  мәселелерді  егжей- 
тегжейлі талдай отырып, олардың тағылымдық және тәрбиелік 
маңызы жөнінде өзінің теориялык түжырымдары мен ғылыми- 
педагогикалық  көзқарастарын  білдіреді.  ¥стаз-ғалымның  бүл 
салада  жүргізген  зерттеулерінде  оқу-тәрбие  жүмыстарын 
ғылыми талаптарға сәйкестендіріп, оларды бала психикасының 
16

даму  үстанымдарына,  жас  ерекшеліктеріне  сәйкес  жүргізу 
қ а ж е г г іг ін е  
токталады.  Мүндай талап  Қазақстан  топырағында 
сокау  30-шы  жылдардың  аяқ  кезінен  бастап  кең  түрде 
із д е с т ір іл е  
бастаған ғылыми-педагогикалық көзқарас еді.
Қазақ  халқыяың  өмір  тәжірибесінде  баланың  әр  алуан 
ойып  түрлері  олардың  қимыл-қозғалыстарын,  ептілігі  мен 
бейімділііін,  танымы  мен  пайымын  дамытып,  өрістетіп 
отырады  деп  санаған.  Т.Тәжібаев  өз  зерттеулерінде  үзақ 
жылдар  бойы  қалыптасқан  үлттық  ойындар  мен  түрлерінің 
кейбір  ерекшеліктерін  ескілікті,  салт-дәстүрлерді  білдіреді 
деген қате  көзқарасты орынды сынай  отырып,  олардың тәлім- 
тәрбиедегі,  денесін  пшнықтыру  мен  ақыл-ойын  жетілдірудегі 
осеріне  тоқталады.  Ұлттық 

жүктеу 9,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: