36
Предикаттар
Прологтағы қатынас предикат деп аталады. Аргументтер – бұл осы
қатынастар мен байланыстырылатын объекттер; айғақта likes(bill, cindy)
қатынас; likes- бұл предикат, ал bill жəне cindy –аргументтер.
Əртүрлі сандардық аргументтерімен берілген бірнеше предикат
мысалдары:
pred (integer, symbol)
person (last, first, gender)
run()
birthday (firstName, lastName, date)
Алдыңғы мысалда көрсетілгендей предикаттарда аргумент болмауы
мүмкін, бірақ ондай предикаттардың қолданылуы шекеулі. Mr. Rosemont
атын анықтау үшiн person(rosemont, male, male) сұрауларын қолдануы
мүмкiн. Бiрақ сұрауларда run аргументінің дəлелдерiнсiз не iстейдi?
Программада run ұсынысы барма анықтайық,жəне егер run ереженің басы
болса, онда берілген ережені есептеуге болады.Кей жағдайларда бұл пайдалы
болады. Мысалы, егер сiз əртүрлi соған сəйкес жұмыс iстейтiн программа
құрғыңыз келсе,онда бұл run -ның ұсынысында болады.
Айнымалылар
Қарапайым сұрауда,кімнің теннисті жақсы көретіндігін табу үшін
айнымалылар қолданамыз.
Мысалы:
likes. (X, tennis)
Бұл сұрауда Х əрiпін белгiсiз адамды табу үшiн айнымалы ретінде
қолданамыз. Айнымалының аты Visual Prolog кейiн (бас немесе кiшi)
əрiптердiң кез келген саны тұра алатын (немесе астын сызу символы)
цифрлар немесе асты сызулы символдардан басталуы керек. Дұрыс
айнымалының аты төменде келтiрiлген:
My_first_correct_variable_name Sales_10_ll_86
келесi үш - терiсi:
1stattempt
second_attempt
"Disaster "
Атауларын əртүрлi регистрдiң айнымалы əрiптерімен қолданған
ыңғайлы:
IncoraeAndExpenditureAccount
Мағынасы түсiнiкті таңдау айнымалының атын оқу үшiн программаны
өте ыңғайлы iстейдi.
Мысалы:
likes(Person, tennis)
жақсы,оған қарағанда
likes(Х,tennis).
37
өйткенi Person х қа қарағанда көбiрек мағына береді. Мақсатты ендi сынап
көрiңiз:
GOAL likes (Person, tennis).
Visual Prolog жауап бередi:
Pers on=ellen Person=mark
2 Solutions
Өйткенi, мақсат екi шешiм ellen жəне markтiң мəндерiмен айнымалы
Personдарды дəйектi түрде салыстыра ала алады, атап айтқанда.
Айнымалылардың белгілеу
Сiз прологтың меншіктеу операторы бола алмайтындығын байқай
алдыңыз. Бұл прологтың басқа программалау тiлдерiнен маңызды
айырмашылықтары. Прологта айнымалысы, айғақтар немесе ережелердегi
тұрақтылармен салыстыруда аты-жөнiн көрсетедi.
Белгілеуге дейiн айнымалы еркiн; иемденулерден кейiн оның мəнiмен
байланыста болады. Егер сұраулар бойынша айнымалысы шешiм қабылдаса,
онда сабақтас болып қалады, содан соң ол прологты босатады жəне басқа
шешімді iздейдi.
Мəлiметтi айнымалың мəнiн берiп сақтауға болмайды. Мəлiметтiң
қоймасы емес, айнымалы үдерістің бiр бөлiгі ретінде шешiмді iздестiру үшін
қолданылады.
Ch02e03.pro -нiң программасы қарап шыға алады, сонымен қатар
айнымалы өз мəндерiн алады.
predicates
likes(symbol, symbol)
clauses
likes(ellen, reading).
likes(John, computers).
likes(John, badminton).
likes(leonard, badminton).
likes(eric, swimming).
likes(eric, reading).
Сұрауларды қарап шығамыз: жүзу мен оқуды жақсы көретiн адам бар
ма?
likes(Person, reading), likes(Person, swimming).
Пролог программадағы айғақтарды басынан соңына дейін iздестiру
арқылы сұраудың екі бөлiгiн де шеше бастады. Сұраудың бірінші бөлімі:
likes(Person, reading)
Person еркiн айнымалы; пролог шешiмдi табар алдында оның мəнi
белгiсiз. Басқа жағынан, екiншi аргумент, reading атымен белгілі. Пролог
бiрiншi
сұраулардың
бiр
бөлiгiне
сəйкес
келетiн
айғақ
iздейдi.
Программадағы бiрiншi айғақ
likes (ellen, reading)
38
Демек пролог
еркін
Person
айнымалысын
ellenның
мəнiмен
байланыстырады, (айғақтағы reading сұраулардағы readingге сəйкес келедi)
бiрiншi сұраулардың бiр бөлiгiн қанағаттандырады айғақты тиiстi мəнге
ұластырады. Дəл сол уақытта пролог көрсеткіші айғақтардың тізіміне
бағытталады, ол іздеу процедурасының қаншалықты алға басқандығын
көрсетеді.
Бұдан əрi, (жузу мен оқуды ұнататын адамға іздеу салу) сұрауларды
толық шешу үшiн екiншi сұраудың бiр бөлiгi шешілуi керек. Person ellen мен
байланысты болғандықтан,проглог айғақты іздеуі тиіс.
likes (ellen, swimming)
Пролог бұл айғақты программаның басынан іздейді,бірақ сəйкестік жоқ
(өйткені программада мұндай айғақ жоқ). Егер Person ellen мəнi болса
сұраудың екінші бөлімі жалған болады.
Ендi
пролог
айнымалы
Personдарды
босатады
жəне
бiрiншi
сұраулардың бiр бөлiгiнiң басқа шешiмiн табуға талаптанады. Басқа айғақты
іздестіру бірінші бөлімнің сұранысын қанағаттандырады, (белгіленген
позицияға қайта оралу, қайта іздеу деп аталады) айғақтардың тiзiмiндегi нұсқ
ағыштан басталады.
Пролог оқуды жақсы көретiн жəне likes(eric, reading) айғағын табатын
адамды iздейдi. Person айнымалысы қазір eric мəнiмен байланысты, жəне
пролог екінші бөлімнің сұранысы бойынша айғақтар программасында қайта
iздеуді бастайды.
likes(eric, swimming)
Пролог сəйкестендірілген (программадағы соңғы ұсыныс) жəне
сұраныс толығымен қанағаттандырылады.
Person=eric. 1 Solution.
Анонимді айнымалы
Анонимді айнымалылар бiздiң программаларымызды ретке келтіруге
мүмкіндік береді. Егер сiзге нақтылы мəлiмет керек болса, анонимді
айнымалыларды керек емес мəліметтерді жою үшін пайдалануға болады.
Прологта анонимді айнымалыларастын сызу символы арқылы белгіленеді
(_).
Келесі "отбасылық" мысал анонимді айнымалыларды пайдалану
арқылы іске асады. TestGoalға ch02e04.pro программасының жобасын
жүктеңiз.
predicates
male(symbol)
female(symbol)
parent(symbol, symbol)
clauses
male(bill).
male(]oe).
female(sue).
Достарыңызбен бөлісу: | 
