Реферат орындаған: Масақбай А. Е. Тексерген: Мусайф Г. Нұр-Cұлтан 2021 Фотограмметрия

Әр түрлі объектілердің фотосуреттегі кескіні бойынша олардың кеңістіктегі орналасу қалпын, пішінін, мөлшерін анықтау әдістерін зерттеумен айналысатын техникалық пән.

Фотограмметрия өңдеулер үшін қажетті фотосуреттер арнаулы фотоаппараттардың көмегімен жер бетінде, ұшақтан, тікұшақтан, ғарыш кемесінен, т.б. түсіріледі. Жазық объектінің мөлшері мен конфигурациясын анықтау үшін жеке фотосуреттерді пайдалануға болады. Ол үшін суретте кескінделген объектінің кем дегенде үш нүктесінің (тірек нүктелері) координатасын білу қажет. Бұл жағдайда суретті оптикалық немесе графиктік тәсілмен түрлендіруге және көлденең не тік координаталық жазықтықта түсірілген объектінің ортогонал проекциясына сәйкес келетін кескінді алуға болады. Объектінің әр түрлі нүктелерінің кеңістіктік орналасу қалпын анықтау үшін олардың әрқайсысы кеңістіктің әр түрлі нүктелерінен кем дегенде екі рет суретке түсіріледі. Бұл жағдайда екі суреттің де ішкі және сыртқы бағдарлау элементтерін не ішкі бағдарлау элементтері мен үш тірек нүктесінің кеңістіктік координаталарын білу қажет. Аэрофототүсірім кезінде қажетті тірек нүктелерін фотограмметрия тор (фототриангуляция) құру жолымен анықтауға болады. Фотограмметрия топография карталарды жасауда, орман шаруашылығында, геология іздеу жұмыстарында, архит. ескерткіштер мен ғимараттардың деформациясын зерттеу кезінде, жол оқиғаларын, мұздықтар қозғалысын, топырақ эрозиясын, теңіз толқуын, тау жыныстарының жатысын зерттегенде, т.б. кеңінен пайдаланылады.

Өлшеулерді жүзеге асыру үшін екі әдісті қолдануға болады:

Қашықтықтан зондтау

Жерді қашықтықтан зондтау жоғары кеңістіктік, спектрлік және уақытты бар ақпараттарды жинауда әмбебеп ұқыптылық көрсетті. Ол ғарыштық жүйелердің жоғары ақпараттық мүмкіндіктерін көрсетіп, оларды әскери және экономика салаларында тиімді қолданады.

«Жерді қашықтан зондтау» ұғымы әр түрлі камера, сканер, микротолқынды қабылдағыштар, радиолокаторлар және тағы да басқа құралдар арқылы электромагниттік сәулелерді өзіне жазу дегенді білдіреді.Қазіргі заманда теңіз түбі, жер атмосферасы, Күн жүйесі туралы ақпаратттарды жинау мен жазу үшін қолданады. Ол өз қызметін теңіз кемелерінің, ұшақтың, ұшатын ғарыш құралдарының, телескоптадың көмегімен іске асырады. Сондай- ақ қазіргі заман әдісін геология, орман шаруашылығы және география сияқты ғылым мамандары да зерттеу жұмыстарын жүзеге асыруда қолданады.

Қашықтықтан зондтау әдісін қолдану арқылы мәліметті келесі түсірім түрлері арқылы алуға болады:

Ғарыштық түсірілім (фотографиялық немесе оптико-электрондық): Панхроматикалық (қарапайым мысал, қара-ақ түсірім), түрлі-түсті, көпзоналы, радарлы.

Аэрофототүсірім (фотографиялы немесе оптикоэлектрондық): Қашықтықтан зондтаудың ғарыштық түсірілімегі түрлер, лидарлық (лазерлік).