Құрастырушы: доцент Султанбеков М. Б

ОІ жөніндегі проректор

____________ Н.Э.Пфейфер

2012ж. __________ «___»

«Көлік экономикасы» пәні бойынша

Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты 5В090100 «Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдау ұйымдастыру» бакалавриат мамандығының типтік оқу бағдарламасы М. Тынышпаев атындағы Казақ көлік және коммуникациялар академиясынын негізінде әзірленді

Кафедра меңгерушісі ____________ Куниязова С.Қ. 20__ж. «____» ________

Қаржы – экономикалық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

20_ж. «_____»____________ №____ хаттама

ҚЭФакультет деканы _________________Т.Я.Эрназаров 20_ж. «_____»________

ОӘБ бастығы ____________ А.А.Варакута 20_ж. «_____»_______

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

20__ж. «___»______________ №____ хаттама

Қоғамдық өндіріс процесіндегі көліктің маңызы мен орнын және оның материалдық өндірістің саласы ретіндегі ерекшеліктерін, т.ж. көлігіндегі жобалаудың және басқарудың ұйымдастырылуын, тасымалдауды жобалаудың әдістемесін, қозғалмалы құрам жұмысының экономикасын және жобалауын, т.ж. көлігінің негізгі салаларының техникалық құралдарын дамытудың және қайта құрудың экономикалық тиімділігін жоғарлатудың бағыттары мен жолдарын, еңбек пен еңбек ақының ұйымдастырылуын, тасымалдаулардың өзіндік құнын бағаның қалыптасуын, темір жол көлігінің қаржылық және шаруашылық есеп айырманың принциптерін нарықтық экономика негіздерін, шаруашылық жүргізудің әртүрлі нарықтық түрлерін білуі қажет

Өндіріс сапасын және тиімділігін көтеруге бағытталған шараларды істей және бағалай білуі, кәсіпорындардың өндірістік қызметін және енгізілетін жобалық жетілдірулерді техника экономикалық сарапқа сала білуі, НОТ принциптерін тәжірибеде қолдана білуі қажет.

0. 
   кәсіпорын қызметінің табысын есептеу және техника-экономикалық көрсеткіші;
   
1. 
   еңбек ақысының эффектілік формасын таңдау;
   
2. 
   өндірістің шығындарын есептеу;
   
3. 
   жаңа техникаларды және технологияларды қолданудан
   

0. 
   ұйым қызметі жағдайының анализін өткізу
   

0. 
   экономикалық теория (бөлімдер: меншік қатынасы және олардың экономикадағы рөлі, мәні және нарықтық экономиканы функцияналдау механизмі; шығындар және кәсіпорын табысы );
   

0. 
   менеджмент және маркетинг негіздері (бөлімдер: кәсіпорын тауар саяхаты және өнеркәсіптік өнімнің сапасы; ұйымдастыру – басқару функциясы);
   

0. 
   жолаушылар тасымалы (бөлімдері: структура грузооборота,жолаушылар тасымалының нарығы, көліктегі жүктасымалының жалпы мінездемесі).
   

Студенттердің «Көлік экономикасы» пәнінен алған білімдері келешекте оқу тәжрибесінде, дипломдық жұмысты жазғанда және сонымен қатар әрқарай мамандығына сәйкес өндірістік сұрақтарды шешуде үлкен рөл атқарады.

5В090100 «Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдау ұйымдастыру» мамандығының студенттеріне арналған

Темір жол көлігіндегі экономиканың қоғамның социалды экономикалық дамуындағы ролі. Пәннің мақсаты, оның құрылымы және басқа пәндер мен өз ара байланысты. Мамандарды ұйымдастыру экономикалық дайындаудағы пәннің ролі.

Темір жол көлігіндегі экономика көлік аймағында экономикалық заңдардың бірлестігінің көрінуінің нақты формалары және бұл заңдардың көліктегі шаруашылық қызметті басқаруда тәжірибе жүзінде пайдалануын зерттейтін ғылым ретінде. Пәннің техникалық ғылымдармен байланысы.

2. 
   Қоғамдық өндіріс жүйесіндегі көлік және нарықтық экономиканың қалыптасу жағдайындағы ҚР көлігінің экономикалық қиыншылықтары
   

0. 
   3 Көліктегі басқару ерекшеліктері және негізгі принциптері
   

Жобалауды жетілдіру мақсаттары. Қазақстан экономикасының социалдық және экономикалық жобасының құрамдас бөлігі ретіндегі көлік жоспары. Жоспар түрлері және олардың мазмұны. Жобалаудың негізгі принциптері. Жобалау мен болжаудың әдістері: байланыстық, техника экономикалық есептеулер, экономика математикалық жобалау, стратегиялық жобалау.

Капиталдық салымдардың және ғылыми техникалық прогресс шараларының экономикалық тиімділігінің мәні мен негізі. Экономикалық эффект және тиімділік түсінігі жалпы экономикалық тиімділік және салыстырмалы тиімділік. Тиімділіктің бағалық және натуралдық көрсеткіштер жүйесі. Жоспарлық шаралардың экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері мен критерилері және оларды есептеу әдістері.

Тасымалдау процесін ұйымдастыруды жақсартуға бағытталған көліктің негізгі мақсаттары. Көліктегі жүк тасымалының жалпы мінездемесі. Тасымалдау құрылымын және көлемін анықтайтын факторлар. Көлік түрлері бойынша тасымалдау қашықтығы, құрылымы, динамикасы. Уақыт ішіндегі және бағыттар бойынша жүк тасымалының біркелкі еместігі. Рационалды емес тасымалдау түрлері. Тасымалды рацианализациялау, көліктік шығындарды қысқартудың жолдарының бірі ретінде. Тұтыну орындары (пунктері) мен аудандарын өндіруші орындар (пунктер) мен аудандарға бекіту әдістері. Варианттарды қосарлап салыстыру, айырмашылық (айырым) әдісі, шеңберлі тәуелділік әдісі, шеңберлі тәуелділік әдісі, желідегі потенциалдар әдісі.Матрица түрінде көліктік есепті шығару. Тасымалдау көлемі мен олардың ұйымдастырылуын анықтауда ЭЕМ және экономика-математикалық әдістерді қолдану. Жүк тасымалдарын жобалау.

Жолаушылар тасымалының маңызы. Жолаушылар тасымалының нарығы. Жолаушыларға қызмет көрсету мәдениетін және жолаушылар тасымалын ұйымдастыру сапасын көтеру. Жолаушылар тасымалының көлеміне әсер ететін факторлар. Халықаралық жолаушылар тасымалы. Жолаушылар тасымалының біркелкісіздігі, қашықтығы, құрылымы және динамикасы. Жолаушылар тасымалын болжау және жобалау.

Жоспардың мазмұны мен мақсаты. Қозғалмалы құрамның жұмыс сапасының және көлемінің көрсеткіштері. Қозғалмалы құрамды пайдаланудың жеке көрсеткіштерініңарасындағы өзара байланыстың сипаттамасы. Жүк вагондарын пайдалану көрсеткіштері. Вагондардың статикалық және динамикалық жүктемесі; вагондардың бос жүріс коэффиценті, орташа тәуліктік жүрісі, вагонның тәуліктік өнімділігі мен айналымы. Жолаушылар вагондарын пайдалану көрсеткіштері: жолаушылар поездарының жолдары,құрамдардың орташа тәуліктік жүрісі және т. б. Локомотивтерді пайдалану көрсеткіштері: қозғалыс жылдамдығы, локомотивтің орташа тәуліктік жүрісі, поезд массасы. Вагондар есебінде поезд орташа құрамы, локомотивтің көмекші жүрісінің пайызы, локомотив уақытының бюджеті, локомотивтік орташа уақытының бюджеті, локомотивтің орташа тәуліктік өнімділігі. Қозғалмалы құрам жұмысын жобалау. Қозғалмалы құрымды пайдалануды жақсартудың эканомикалық тиімділігі. Қозғалмалы құрамды тиімді пайдалану бойынша өндірістік және көліктегі алдыңғы қатарлы кәсіпорындардың жұмыс тәжірибесі.

Негізгі фондтардың эканомикалық негізі, олардың құрамы мен құрылымы. Негізгі фондтардың классификациясы: өзінің тағайындалуы бойынша, тиістілігіне байланысты, пайдалану сипаттамасы бойынша, тиістілігіне байланысты, пайдалану сипаттамасы бойынша негізгі қорлардың бағасын бағалау тәсілдері. Негізгі қорларды пайдалану тиімділігінің көтеру мақсаты. Көліктің материалдық-техникалық бағасының одан әрі өсуі.

Капиталдық құйылымдар және олардың тағайындалуы. Капиталдың құйылымдар түрлері, құйылымдар түрлері мен құрылымы. Көліктің капиталдық құрылымдар жоспарының негізгі көрсеткіштері және принциптері. Капиталдық құйылымдар жоспарларының құрылу және өту тәртібі. Капиталдық құйылымдар жоспарын қаржыландыру. Инвесторлар жобаны қаржылау әдістері.

Капиталдық құйылымдарды қаржыландыруға несиелерді қолдану тиімділігін анықтау.

11 Материалды техникалық базаны дамытуға бағытталған шаралардың экономикалық тиімділігі

Теміржол көлігінде ғылыми техникалық прогресстің негізгі бағыттары. Шаралардың тиімділігі: теміржолдардың және екінші жолдардың тасымалдық және өткізгіштік қабілетін күшейту, теміржолдарды электірлендіру және тепловоздың тартымды енгізу, вагондық парктың дамуы мен модернизациясы және вагон жөндеу базасының қайта құрылуы, контейнерлік тасымалдар және жүктерді пакеттеу, жүктік және іріктемелі бекеттердің дамуы, жүктік жүкті түсіру жұмыстарын кешенді механизациялау.

Еңбек төлемінің принциптері. Еңбек төлемінің жүйесі және кэлпы, олардың мінездемесі. Көліктегі еңбек төлемінің тарифтік жүйесі: тарифтік сетка, тарифтік ставкілер, тарифтік квалиффикациялық анықтамалар, аудандық және қалалық коеффиценттер. Орта айлық еңбек ақы төлемінің қорлары. Еңбектің өнімділігінің өз ырғамен еңбек ақы төлемінің арасындағы қатыныс.

Эксплуатациялық шығындардың структурасымен классификациясы Эксплуатациялық шығындарды шығындар элементтері бойынша жоспарлау. Жалпы соммалық өтпелі ұстаулардағы шығындар элементінің шекті салмағы.

Үздік бағаның калькуляциясы. Эксплуатациялық шығындардың тасымал көлеміне тәуелділігі. Жұмыс көлемінің тасымалдық өздік бағасының төмендету жолдары.

2 Г.К. Андабаева. Кәсіпорын экономикасы: оқу құралы. Павлодар: Торайғыров атындағы ПМУ, 2006.

3 Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (Жалпы және Ерекше бөлімдері). – Алматы : ЮРИСТ, 2004. – 309 б.

4 Жданов В.П. Организация и финансирование инвестиций. – Калининград : «Янтарный сказ», 2000. – 160 с.

5 Зайцев Н.Л. Экономика промышленного предприятия: учебник. – 4-е изд., перераб. и доп. – М. : ИНФРА-М, 2002. – 384 с.

6 Магомедов А.М. Экономика предприятия: учебник для вуза. – М. : Издательство «Экзамен», 2004. – 352 с.

8 Скляренко В.К., Прудников В.М. Экономика предприятия: учебник. – М. : ИНФРА-М, 2005. – 528 с.

9 Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік: оқу құралы. – Астана : «Фолиант» баспасы, 2005. – 176 б.

10 Экономика предприятия: учебник для вузов/под ред. проф. В.Я. Горфинкеля, проф. В.А. Швандара. – 4-е изд., перераб. и доп. – М. : ЮНИТИ-ДАНА, 2004. – 670 с.

11 Экономика предприятия. Серия «Учебники и учебные пособия» /под ред. проф. А.С. Пелиха. – Ростов н/Д : «Феникс», 2002. – 416 с.

12 Экономика предприятия/под ред. В.Я.Хрипача. – Минск : Экономпресс, 2000. – 320 с.

Мамандық(тардың) жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

Кафедра меңгерушісі ______ Куниязова С.Қ. 20__ж. «___» ________