қызметтері, пошта қызметтері алынады. Сервердің типі ол басқаратын
ресурстың түрімен анықталады. Мысалы, егер басқарылатын ресурс
мәліметтер қоры болып табылса, онда сәйкес сервер мәліметтер қорының
сервері деп аталады. Ақпараттық жүйені клиент-сервер архитектурасы
бойынша ұйымдастырудың артықшылығы пайдаланушылардың дербес
ақпаратпен жеке түрде жұмыс істеуімен орталықтандырылған түрде сақтау,
қызмет көрсету және жалпы корпоративтік ақпаратқа ұжымдық түрде қол
жеткізуді сәтті түрде үйлестіру болып табылады. Клиент-сервер
архитектурасында оны жүзеге асырудың түрлі нұсқаларына жол беріледі.
Тарихи тұрғыдан алғашқы болып файл-серверін қолданумен
үлестірілген АЖ-лар пайда болды (2.1-сурет). Мұндай АЖ-ларда
пайдаланушылардың сұраныстары бойынша мәліметтер қорының файлдары
дербес компьютерлерге (ДК) беріледі, ол жерде олар өңдеуден өткізіледі.
Архитектураның бұл нұсқасының кемшілігі өңдеуден өткізілетін
мәліметтерді берудің жоғары қарқындылығы. Оның үстіне көбінесе артық
мәліметтер беріледі: пайдаланушыға мәліметтер қорындағы жазбалардың
қаншасы қажет екендігіне тәуелсіз мәліметтер қорының файлдары тұтастай
беріледі.
Мәліметтер қорының серверін пайдалану арқылы клиент-сервер
архитектурасы бойынша құрылған үлестірілген АЖ-ның құрылымы 2.2-
суретте келтірілген. Мұндай архитектура болғанда мәліметтер қорының
сервері мәліметтерді өңдеуден өткізудің басым бөлігінің орындалуын
қамтамасыз етеді. Пайдаланушы немесе қосымша құрастыратын сұраныстар
МҚ серверіне SQL тілінің нұсқаулықтары түрінде келіп түседі. Мәліметтер
қорының сервері керекті мәліметтерді іздестіріп, іріктеп алады, содан кейін
олар пайдаланушының компьютеріне беріледі. Бұл тәсілдің алдыңғымен
салыстырғандағы артықшылығы берілетін мәліметтер көлемінің едәуір
мөлшерде азаюы.
2.1-сурет. Файл- сервері бар АЖ құрылымы
Клиент-сервер архитектурасы бойынша үлестірілген МҚ-ны құрудың
негізгі нұсқалары «Клиент-сервер архитектурасы» бөлімінде
қарастырылатын болады. Дербес МҚ-лар мен олармен жұмыс істейтін
КМҚ
Файл-сервер
МҚБЖ
ДМҚ
МҚБЖ
ДМҚ
желілік орта
1 клиенттік ДК
n клиенттің ДК
. . .
қосымшаларды құру және басқару үшін Microsoft фирмасының Access және
Visual FoxPro, Borland фирмасының Paradoxтәрізді МҚБЖ-лары
қолданылады.
Корпоративтік МҚ, мысалы Microsoft SQLServer немесе Oracle Server
тәрізді МҚ серверінің басқаруымен құрылып, қолданылады, қызмет етеді.
Шешілетін міндеттерді ұйымдастыру мөлшері мен ерекшеліктеріне
қарай ақпараттық жүйе келесі конфигурациялардың біріне ие болуы мүмкін:
2.2-сурет. Мәліметтер қоры сервері бар АЖ құрылымы
корпоративтік және дербес қорлардан тұратын компьютер-сервер;
ДМҚ бар компьютер-сервер мен дербес компьютерлер;
ДМҚ бар бірнеше компьютер-серверлер мен дербес компьютерлер.
Клиент-сервер архитектурасын пайдалану біріншіден, кәсіпорынның
даму барысында, екіншіден, ақпараттық жүйенің өзінің дамуы барысында
кәсіпорынның ақпараттық жүйесін біртіндеп ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Жалпы МҚ-ны корпоративтік МҚ мен дербес МҚ-ларға бөлу
орталықтандырылған нұсқасымен салыстырғанда МҚ-ны жобалаудың
күрделілігін төмендетуге, сол арқылы жобалау кезінде қателер жіберіп
алудың ықтималдығы мен жобалаудың бағасын төмендетуге мүмкіндік
береді.
МҚ-ларды ақпараттық жүйелерде қолданудың аса маңызды
артықшылығы – мәліметтердің қолданбалы программаларға тәуелсіздігін
қамтамасыз ету. Бұл пайдаланушыларға физикалық деңгейде мәліметтерді
кейіптеу мәселелерімен мәліметтерді жадыда орналастыру, оларға қол
жеткізу әдістері және т.б. айналыспауға мүмкіндік береді.
Мұндай тәуелсіздікке МҚБЖ-мен колдау көрсетілетін МҚ-да
логикалық (пайдаланушылық) және физикалық деңгейлерде мәліметтерді көп
деңгейлік кейіптеу арқылы қол жеткізіледі. МҚБЖ мен мәліметтерді
кейіптеудің логикалық деңгейінің болуы арқасында МҚ-ның тұғырнамалық
моделін (түсініктік) оның ЭЕМ жадында физикалық кейіптеуден бөліп алу
қамтамасыз етіледі.
Жергілікті ақпараттық жүйелер.
МҚ-нан мәліметтер
беру
КМҚ
МҚ Сервері
МҚБЖ
ДМҚ
МҚБЖ
ДМҚ
желілік орта
1 клиенттік
ДК
n клиенттің
ДК
. . .
Ақпараттық жүйенің функционалдық бөлімдері бір немесе бірнеше
компьютерлерде орналасуы мүмкін. БіркомпьютердеАЖ-ны ұйымдастыру
нұсқаларын қарастырайық. Сәйкес АЖ әдетте жергілікті немесе бір
пайдаланушылық деп аталады (алайда соңғысы қатаң шарт болып
табылмайды, себебі бір компьютерде кезекпен бірнеше пайдаланушы жұмыс
істеуімүмкін).
Қандайда бір операциялық жүйенің (ӘЖ) ортасында бір компьютерде
жергілікті АЖ-ның қызметін ұйымдастыру программалық құралдарды
қолданудың келесі нұсқалары арқылы мүмкін болады:
«толық» МҚБЖ;
қосымша және «кесілген» (ядро) МҚБЖ;
тәуелсіз қосымша.
Алғашқы тәсіл әдетте компьютердің дискілік жадында бүкіл МҚБЖ
орналасқан жағдайда қолданылады және ол көбінесе қосымшаны аяғына
дейін өңдеуден өткізу үшін қолданылады (2.3-сурет).
Пайдаланушының МҚБЖ-мен өзара әрекеттесуі тікелей МҚБЖ-ның
пайдаланушылық интерфейсі арқылы немесе қосымшаның көмегімен
орындалады. Қосымша интерпретациялаурежиміндеорындалады.
2.3-сурет. МҚБЖ қолданбасын пайдалану.
Сұлбаның басты артықшылығы – дамытылған сәйкес жасау құралдары
мен сервистік құралдар болған жағдайда МҚ мен қосымшаны жасау мен
оларға ілесе жүрудің қарапайымдылығы. Бұл жүйенің кемшілігі – МҚБЖ
программасын сақтауға жұмсалатын дискілік жадының шығындары.
МҚБЖ ядросы бар қосымша (2.4-сурет) келесі мақсаттарға жету үшін
қолданылады:
МҚБЖ алып жатқан қатты дискідегі және жедел жадыдағы кеңістіктің
көлемін азайту;
қосымшаның жұмыс жылдамдығын арттыру;
қосымшаны пайдаланушы тарапынан модификациялаудан қорғау
(әдетте ядро қосымшаларды жасау құралдарын қамтымайды).
Пайдаланушы
Қосымша
МҚБЖ
МҚ
Пайдаланушы
Қосымша
МҚБЖ ядросы
МҚ
Достарыңызбен бөлісу: | 
