перистальтиканың әлсіреуі, іш қуысындағы сұйықтық анықталады

1. Біріншілік перитониттер ішперденің гематогендік, лимфогендік жəне жатыр түтікшелерінің сілемейлі қабығымен тікелей өткен микрооганизмдермен біріншілік зақымдануының салдарынан дамиды. Осыдан: а) гематогендік; б) лимфогендік; в) жарылған; г) криптогендік перитониттер шығады.

2. Екіншілік перитониттер құрсақ қуысындағы қабынулыдеструктивтік процестермен немесе құрсақ қуысының жарақатымен байланысты: а) аппендикстік; б) холецистопанкреастық; в) перфоративтік; г) жарақаттық; д) некроздықтепшулік (пропотной); е) операциядан кейінгі; ж) гинекологиялық; 3. Үшіншілік перитонит. Бұл термин ішперденің «қайталамалы» сипаттағы қабынуын көрсетеді. Кейде мұндай перитонитті «персистенциялы» немесе «қайталамалы» перитонит деп белгілейді.

Экссудаттың сипатына қарай: іріңді, геморрагиялық,

шірулік, серозды, фибринозды, нəжістік, несептік, өтті жəне

басқалары.

IV. Таралу дəрежесіне қарай.

1. Жергілікті перитонит: а) шектелген (қабынулы

инфильтрат, абсцесс); б) шектелмеген (шектейтін бітісулер жоқ,

бірақ, процесс 2 анатомиялық аймақтан артық шықпаған).

2. Жайылған перитонит: а) диффузды (ішперденің

зақымданған ауданы ауқымды, дегенмен, процесс 5

анатомиялық аймақтан артық шықпаған; немесе 2 этаждан

артық емес); б) жайылмалы (ішперде толық немесе толық деуге

болатындай зақымданған).

ОПЕРАЦИЯ ҮСТІНДЕГІ АСҚЫНУЛАР МЕН ҚАУІПТЕРІ. Мысалы: тілік сыртқа қарай – латералды ауытқыса іш қуысына енбей, іш пердесінен тыс кеңістікке түсіп, оңжақ несепағарды немесе қантамырларын жарақаттап алу қауіпі бар.

Несепағарды жарақаттау оның түріне байланысты зəрлік ішпердеден тыс флегмонамен, несеп ағар байланса оң жақты гидро-, пионефрозбен асқынулары ықтимал.

Егер тілік өте төмен жасалса, париеталды ішпердесімен шатыстырып қуықтың түбін немесе алдыңғы қабырғасын жарақтау мүмкін. Жарақат зəрлік флегмонамен (қуықтың ішпердеден тыс бөлігі), немесе зəрлік перитонитпен (іш қуысы бөлігі) асқынады.

Өте жоғары немесе медиалды (ішке қарай) ауытқу операцияны қиындатады, тілікті қосымша үлкейтуге тура келеді, жара жиектерін қатты тартып (созып) тіндерді жарақаттауға, сайып келгенде операциядан кейінгі гематомаларға, серомаларға, инфильтрат, іріңдеуге соқтырады. .

Көп жағдайда соқыр ішек жасалған тілікке жақын жатады немесе оны табу онша қиын емес. Дегенмен кейде жабысқақтардың салдарынан, құрттəрізді өсіндінің шажырқайының қысқа болуына байланысты соқыр ішекті жараға шығару, аппендиксті табу қиындайды.

Соқыр ішек пен құрттəрізді өсіндіні ұзақ іздеу (таба алмау). Кейде оң жақ мықын аймағында соқырішектің орнында мықын ішектің тұзақтары немесе S – тəрізді ішек жатуы (долихосигма) ықтимал.

Жабысқақ процесстерінің салдарынан илеоцекалдық бұрыштың жоғары бауыр астында немесе медиалды ақсызық бойында жатуы да кездеседі.

АППЕНДЭКТОМИЯДАН КЕЙІНГІ АСҚЫНУЛАР

1. Операциялық жараның (ену жолының) асқынулары.

2. Іш қуысында дамитын асқынулар.

3. Іш қуысынан тыс ағзаларда дамитын асқынулар.

4. Басқа асқынулар.

І. Жараның асқынулары

А) Ерте дамитын асқынулар

- жарадағы қабыну инфильтраты;

- жараның іріңдеуі;

- жарадан сыртқа қан кету;

- жарадағы гематома;

- жарадағы тігістің сөгілуі, эвентерация.

Б) Кеш дамитын асқынулар

- бунақжіптік жыланкөз (лигатурный свищ);

- операциядан кейінгі жарық;

- келлойдты тыртық;

- операциядан кейінгі тыртықтағы қатты ауырсыну

синдромы (невринома);

- операциядан кейінгі тыртықтың эндометриозы (өте сирек);

- тыртықтың қауіпті ісігі (өте сирек). ІІ. Ішқуысында дамитын асқынулар

А) Ерте дамитын асқынулар

- іш қуысына қан кету;

- іш қуысындағы инфильтраттар мен іріңдіктер;

- ішпердесінен тыс кеңістіктің флегмоналары;

- жергілікті немесе жайылған перитониттер;

- операциядан кейінгі ішек өткізбеушілігі (жабысқақтық,

инфильтраттың ішекті (басуы), дренаждар мен тампондардың

салдарынан).

Б) Кеш дамитын асқынулар

- тұқылдың қабынулары (культит);

- қабыну «ісіктері»;

- ішек жыланкөздері;

- жабысқақ ауруы.

ІІІ. Іш қуысынан тыс асқынулар

А) Тромбоэмболиялық асқынулар

- тромбофлебиттер мен флеботромбоздар;

- өкпе артериясының тромбоэмболиясы;

- миокард инфарктсы;

- шажырқай қантамырларының тромбоэмболиялары;

- пилефлебит.

Б) Тыныс алу жолдарындағы асқынулар

- бронхиттер;

- ателектаз;

- гипостатикалық пневмония;

- плевриттер;

- өкпенің іріңді деструкциялары.

В) Зəр шығару ағзаларындағы асқынулар

- зəр шығарудың жедел рефлекторлық тоқтауы;

- цистит;

- пиелонефрит;

- жедел бүйрек жетіспеушілігі.

ІV. Басқа асқынулар

- жедел паротит;

- операциядан кейінгі психоз;

- жамбастағы жауыр (пролежень).

Келтірілген жіктеудегі көтеген асқынулар операцияға

дейінгі асқынулармен ұқсас, əсіресе инфильтраттар, іріңдіктер,

пилеофлебит т.б. Олар сол тарауда жазылды, айырмашылығы –

операциялық жарақаттан, жалпы жансыздандырудан кейін

антибиотикотерапия мен ауырсынуды басатын дəрілерді қабылдау аясында дамитындықтан диагностикасы қиын, емі күрделі. Ал диагностика мен емдеу принциптері ұқсас.

Аппендэктомиядан кейінгі жараның асқынулары.

Жараның іріңдеуі.

Жараның бірінші реттік тыртықпен жазылуына кедергі келтіретін факторлар: 1) инфекция; 2) жараның жиектерінің қатты тартылуы (кернеуі); 3) жарадағы тіндердің тіршілігінің бұзылыстары; 4) жарадағы бөгде денелер, гематома, қуыстар; 5) жараның жиегі мен қабырғаларының өзара алшақтығы (диастаз); 6) тіндік интерпозиция.

Іріңдеудің алдын алу (профилактика).

1) Асептиканың заңдылықтарын сақтап науқасты операцияға мұқият дайындау; 2) Гомеостаздың бұзылыстарын қалыптастыру; 3) Операцияның техникасын мұқият орындау – тіндерді көп жарақаттамау, гемостаз, тіндердің қанмен қамтамасыз етуін сақтау, қуыс қалдырмау, атравматикалық инелерді, монофиламентті жіпті пайдалану; 4) жараның жиектері мен қабырғаларын өте қатты тартпай, дұрыс беттестіріп, ишемияға ұшыратпай тігу; 5) жарада қалатын тігіс материалы сіңірілетін болу керек; 6) операция ұзақ болмау қажет – жараның құрғауы, ісінуі, қанайналым бұзылысы, тіндердің қосымша жарақаты іріңдеуге бейімдеуші факторлар болып табылады; 7) көрсетіміне байланысты жараны дренаждау (кəріздеу) қажет; 8) антибиотикопрофилактика; 9) анисептикопрофилактика: 10) бірінші күні төсектік режим, жараға салқын грелка басу, оңтайлы жансыздандыру, таңғыштарды уақытылы алмастыру, дренаждау түтікшелерінің уысына қан кету

Іш қуысына қан кету сирек кездесетін, бірақ өте қауіпті асқыну. Қан кету – оперативтік техниканың ақауының салдары. Негізгі себебі аппендикстің шажырқайына салған байламның шамасыздығы немесе техникалық қиын жағдайда түбегейлі гемостаз жасамау. Ішке қан кетудің клиникалық белгілері қан кетудің жылдамдығы мен көлеміне байланысты. Профузды қан кетуде тері жамылғы ағарып, салқын тер жауып, бас айналады, ентігеді, жүрек соғу жиіледі. Іштің төменгі жағы ауырады, ауырсыну иыққа берілуі мүмкін. Іштің қаптал каналдарында перккуторлық жылжымалы тынық дыбыс байқалады. .