Промышленный маркетинг

ПМУ ҰС Н 7.18.2/07

ПМУ ҰС Н 7.18.2/07

Пән, мақсаттар, пән құрылымы.Еңбек құрастырудың негізгі түсініктері.

Еңбек нормалаудың негізгі принциптері. Нормалау жүйесі, нормативтер және бағалау. «Ғылыми еңбек құрастыру» түсінігі, тарихы және дамуы. Қазіргі жағдайда ғылыми негізінде еңбек құрастырудың жетілдіру бағыттары.

«Еңбек бөлу» және «еңбек кооперация» түсінігі, олардың түрлері, еңбек коллективтерде жұмыс құрастыруда олардың түсінігі мен практикалық қолдануы.

Негізгі түсініктер. Жұмыс орындардың түрлері және оларды құрастыру негіздері. Жұмыс орындарды рационалды құрастырудың негізгі міндеттері.

Міндеттер, мақсаттар, еңбектің жаңа тәсілдерін енгізу туралы оқудың деңгейлер. Жұмыскерлердің квалификациясын жетілдіру және жұмыс кадрларын дайындаудың негізгі түрлері.

«Еңбек шарттары» түсінігі.Еңбек шарттардың негізгі топтарының квалификациясы. Кәсіпкерлік түсінігін рационалау ролі.

Шуыл, дірілдеу және өндірісте олармен күресу. Еңбек шарттарды жетілдірудің негізгі бағыттары.

Тақырып 7. Еңбек нормалауды құрастыру.

Техникалық еңбек нормалаудың міндеттері мен мақсаттары. Нормалаудың негізгі принциптері және оларды жетілдіру бағыттары. Өндірістік нориалардың түрлері.

«Нормативті байқау» түсінігі, олардың классификациясы, өткізу және дайындау ұйымы. Нормативті байқаудың негізгі нәтижелері мен деңгейі.

Тақырып 8. Жұмыс уақытты жұмсау. Машина жұмсау уақыты.

Жұмыс уақытты жұмсау классификациясы. Жалпысмендік және ішкісмендік жұмыс уақытты жұмсау тәсілдерді зерттеу. Жасырынды жұмыс уақытты жұмсауын зерттеу.

Өндіріс нормалау түсінігі және құрылыс шығындарды нормалау тәсілдері. Өндіріс құрылыс шығындарды нормалауды жобалау.

Еңбекақы түсінігі және құрылымы.Еңбекақы түрлері. Тарифтік жүйе. Еңбекақы соммасын анықтау. Еңбекақы қоры. Еңбекақы және жұмыскерлердің дифференцияциясы.

Бригадалық мердігерлік тәсілімен еңбекте төлемді құрастыру. Оқушылардың еңбекақы негіздері.

Тақырып 11.Еңбек құрастыру жетілдіруді жоспарлау.

Еңбек құрастыру жетілдіруді жоспарлаудың реті мен маңызы. Еңбек құрастырудың деңгейін және оның көрсеткіштерін мінездеме жүйесін анықтау.

«Еңбекті төлеу және қалыптастыруды ұйымдастыру» курсы бойынша практикалық сабақтың мақсаты – теоретикалық материалдарды тереңірек оқып білу және әртүрлі нарықтық жағдайларда шешім қабылдау дағдыларын алу.

1. 
   Нормативті байқауларды өткізу, олардың қорытындыларын
   

Оқытушылардың әр студентке берілген бланктарын жеке тапсырмаларға сәйкес толтыру «Үдірістің сипаттамасы», «Таңдаулы хронометраж», «Фотоесеп графикалық араластық», «Сандық фотоесеп», «Циклдік емес процесспен байқау қорытындыларын өндіру».

2. 
   Нормативті байқау қорытындысын өндіру
   

Қатарды тексеру шекті белгілерінің әдісі бойынша қорытындыланады. (a₁ жєне a_n) зерттелген қатарының шекті белгілерін шекті қойылған белгілерімен және қатардағы тексерілген белгілерді сақтауының мүмкіншілігі туралы сұраған шешуді салыстыру. Ол үшін жіберілген үлкенін және формула бойынша шекті белгілерінің ең кішісін анықтайды:

Орта квадраттық қатысатын қате әдіс бойынша қатарды тексеру және жіберілгенмен алынған белгіні салыстыру. Ақиқатты орта квадратты қатені Е_отн тексерілетін қатарды формула бойынша анықтайды:

Циклдік процестер үшін, жіберілетін шама орта квадраттық қателер 7 % құрайды, өзінің құрамында бес циклдік операция және циклдік процесс үшін 10 %, өзінің бес циклден кем операциялар бар.

Егер К₁ К_n - нен кіш болса, онда тәртіп қатардың бірінші мүшесі шығарылады. Егер К₁ К_n – нен үлкен немесе тең болса, онда тәртіптегі қатардың соңғы мүшесі шығарылады.

Өткізілген талдаудың негізінде қатарды тазалау белгілерімен іске асырылады.

Ары қарай тазаланған қатарда нормаланған процесстің элементіне уақыттық шығын белгілерін анықтайды.

Еңбекшығыны нормасын техникалық жаңартуды жобалау қандайда –бір процесстің нормасын өндіруде, еңбек шығынын нормалайтын әр – түрлі элементтерінің есебін және еңбек шығынының толық шамасының анықтамасы.

Жұмыскерлер звенасы құрамын жобалаған кезде міндетті түрде негізгі екі талапты білу керек: барлық смена кезіндегі жұмыстың бір қалыптылығын звена арасында болуды; Звена жұмысын ұсынған мүшеге оның кәсібі және біліктілігі сай болу керек.

Жұмыскерлердің звена құрамының жобалауы кестелік түрде іске асыру (таблица 3.1):

Кесте 3.1 – Жұмыскерлер звенасы құрамын жобалау

Граф саны бәсеңдеу номерларымен орыдалуы процесс нормасының жобасында ќабылданѓан сандық звенанын ќұрамымен сәйкес аныќталады.

Кешендік бригада құрамын есептеген кезде, бригада аныќталѓан кәсіби жұмыскерлерінің керекті санынан шыѓады, Ч_рi нормативті еңбек кілемі орындауын Н_тр, кешендік жұмысын ұсынѓан адамды; оның орындалуының жалғасуы Т, дн, және деңгейдің жоспарланған нормасының орындалуы жұмыскерлермен анықталған кәсібилер В_пл., % келесі формула бойынша анықталады:

мұндаѓы Н_в.м. – машинаның уақыттық нормативті шығындары, жүргізуші машина, маш.-сағ көмегімен бригадалыќ кешең жұмысын орындау үшін қажеттілер;

Кешендік бригада құрамының есебі алынған берілген деректермен сәйкес әр студентке іске асырылады. Есептің қорытындысы еңбек шығыны мақсат бейнелік шығару (кесте 3.2):

Жұмыс уаќытының ішкі сменасыныњ жоѓалуын оќып білу кезінде ж±мыс уаќыты мµлшері уаќыт шыѓыныныњ барлыќ категориясы есебі кµмегі кезінде, толыќ сменалыќ байќау негізінде аныќталады. Осындай байқаулар ФРД жұмыс күнінің сүрет бейнесі деп аталады. Байқау қорытындысы әр студентке оған берілген тапсырмамен сәйкес ФРД арнайы бланкінде өндіріледі.

Жұмыс уақытының жасырын жоғалулары шағын өндірістік жұмыс формасында пайда болады, мәні олардың оқып білуі мөлшердің қалыптасуына өндірілмеген уақыт шығынына ақиқатты еңбекті ұйымдастыруды қалыптастыру негізінде жоспарланѓан.

Жұмыс уақыты жоғалуынын барлық түрлерін оқып білу кешендік жалпыланған қорытындыларын материал ретінде қарастыру керек, пайда болған негізгі жұмыс уақытының деңгейін пайдаланудың аналитикалық бағасы үшін және оның көтерілуі бойынша ұсынысты өндіру.

мұндағы П_ц – анық толық сменалық шаманың жоғалуы, %;

Ұсынысты өндіргеннен кейін жұмыс уақытын жоғалту себебін алып тастау бойынша еңбек өндірісінің өсуі жұмыс уақытының жоғалуын пайда болу себебі келесі формула бойынша есептеледі:

Студенттер алған берілген дерек қатар түріндегі сандық белгілер, анықталған өндірістік іске асырған кездегі әр материал шығынының символданатын қорытындылары, жоғарыдағы талдауды талап етеді.

Осыдан кейін нормативтін параграф жобасын құрайды, өндірістік өдірістің жұмыс операциясының бұйрығымен кесте түрде ресімделеді, шығындалтын материалдар және олардың өлшем бірліктері, сонымен қатар материал шығынының нормативті шамалары, сонымен қатар өнімнің бірлік өлшемі жұмыс операциясына материал шығыны нормативінің шамасы (кесте 5.1):
Кесте 5.1 – Материалды шығын нормативі параграфінің жобасы

Алынған нормативтің негізінде материал шығынынын өндірістік нормасы жобаланады. Жалпы жағдайда материал шығынының нормасы өндірістік өдірістін өнім бірлігіне формуламен бейнеленуі мүмкін:

Тариф бойынша бригада мүшелерінің төлемі олардың бәсеңдігінің қосылуына және орындалған уақытпен сай есептелінеді.

Коэффициент есебімен еңбектің қатысуы сыйлық өлшемімен және жұмыс кесімі анықталуы мүмкін. Базалық белгі (ЕЌК) сапасында бірлікті қабылдау кепілденіледі.

Бригаданың әр мүшесінің ЕЌК белгісі үлкен немесе кіші базалық еңбектік қойылымы бригаданың жеке еңбектік қоймасына тең болуы мүмкін.

Сыйлық мөлшерін анықтаған кезде ЕЌК белгісі бригадасының әрбір мүшесіне 0-ден 1,5-ке дейін қозғала алады; 0,5 тен 1,5-ке дейін кесім жұмысының мөлшерін анықтаған кезде.

Сыйлық мөлшерінің анықталудың келесі тәртібі ќұрылған және ЕЌК есебімен бригаданың әр мүшесінің кесімді жұмыстыѓы:

1. 
   Бригада әр мүшесінің тарифтік еңбек ақысы анықталады, сағаттық тарифтік ставка не үшін оның бәсендігінің қосылуына, шынайы оның уақытты жұмыс істелінгеніне көбейтілінеді;
   
2. 
   Сыйлық және кесімді жұмыс кездік мөлшерінің анықтамасы үшін қолданылатын есептік шамалары табылады. Ол үшін бригаданың әр мүшесінің тарифтік еңбек ақылары шамаға көбейтілінеді, ЕЌК берілген айында оған ќұрылѓан;
   
3. 
   Кесімді жұмыс кездік мөлшер анықталынады, есептік шама ќұнының бірлігіне өтетіндік. Осы кезде бригаданың кесімді жұмыс кезінің шамасы бригаданың әр мүшесінің есептік шама ќұнына бөлінеді;
   
4. 
   Есептік шама бірлігінің ќұнына келетін, сыйлық мөлшері анықталады. Осы кезде сыйлық шамасы бригаданың әр мүшесі шамасының есебі ќұнына бөлінеді;
   
5. 
   Бөлінген бригаданың әр мүшесіне кесімді жұмыс кезінің мөлшері анықталынады. Сол үшін п.3)-те алынған қорытындылары, есептік шамаға п. 2)-де алынған қорытынды көбейтінділері;
   
6. 
   Бригада мүшесінің әр қайсысына сыйлық мөлшері анықталынады. Сол үшін п. 4)-те алынған, п. 2) де алынған қорытындылары есептік шамаға көбейтілінеді;
   
7. 
   ЕЌК есебімен есептелген кесімді жұмыс кезін және сыйлықты, еңбек ақының тарифтік бөлігін суммалаумен, бригаданың әр мүшесінің толық еңбек ақысы анықталады.
   

Берген тапсырма шарт деректерімен сәйкес әр студентке іске асырылады. ЕЌК есебімен еңбек ақы төлемін кесте түрінде орындауға кепілдеме ұсынылады.

1. 
   Еңбек процесін ұйымдастырудың ғылыми -әдістемелік негіздері
   
2. 
   Еңбекті басқару және еңбекті ұйымдастыруды жетілдірудің негізгі бағыттары
   
3. 
   Бөлім және еңбек кооперациясы
   
4. 
   Жұмыс орнында қызмет жасау және ұйымдастыру
   
5. 
   Еңбектің алдыңғы әдістері
   
6. 
   Дайындық және жұмыскерлердің біліктілігінің көтерілуі
   
7. 
   Еңбек шарты және олардың жақсаруының негізгі бағыттары
   
8. 
   Еңбек туралы ғылым дамуының тарихы
   
9. 
   Еңбек нормалауының негізгі қағидалары және оның жетілу жолдары
   
10. 
    Нормативті қарастыру түрлері, олардың дайындығының ұйымдастырылуы, алынған қорытындыны өңдеу және өткізу
    
11. 
    Инженерлі-техникалық жұмыскерлердің және мамандардың еңбегін нормалау
    
12. 
    Жұмыс уақытының жоғалуы және машинаны пайдалану уақыты
    
13. 
    Материал шығынын нормалау
    
14. 
    Еңбек ақы, оның құрылымы және түрлері
    
15. 
    ИТР еңбек ақысының және қызметкерлердің дифференциациясы
    
16. 
    Бригадалық тәртіп әдісінің жұмысы кезінде еңбекті төлеуді ұйымдастыру
    
17. 
    Өндірістегі оқушылардың еңбек төлемінің ерекшеліктері
    
18. 
    Қосымша жүйесі, жеңілдік және компенсация, Қазақстан Республикасының еңбек заңнамаларында қарастырылған
    
19. 
    Қазіргі көзқарастар және жұмыскерлерді ынталандыру формалары
    
20. 
    Еңбек ақы ұйымы жүйесінің жетілу жолдары
    
21. 
    Еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру бойынша ұйымдық техшараларды жоспарлау мәні және тәртібі
    
22. 
    Еңбекті ұйымдастыру дәрежесін анықтау және оның көрсеткіштерін сипаттайтын жүйе
    
23. 
    НОТ бойыша шараларды еңгізу және өндіру, олардың экономика тиімділігінің бағасы
    

Өздік жұмыстың мақсаты – өнеркәсіптік маркетинг бойынша теоретикалық және практикалық дағдыларды алу материалдарды тереңірек оқып білу.

Мазмұны. Еңбек құрастырудың ғылыми міндеттің негіздері.

Пән, мақсаттар, пән құрылымы.Еңбек құрастырудың негізгі түсініктері.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [1,2,3]

Еңбек басқару. Еңбек құрастыруды жетілдіру.

Еңбек нормалаудың негізгі принциптері. Нормалау жүйесі, нормативтер және бағалау. «Ғылыми еңбек құрастыру» түсінігі, тарихы және дамуы. Қазіргі жағдайда ғылыми негізінде еңбек құрастырудың жетілдіру бағыттары.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [4,5]

Еңбек бөлу және кооперация.

«Еңбек бөлу» және «еңбек кооперация» түсінігі, олардың түрлері, еңбек коллективтерде жұмыс құрастыруда олардың түсінігі мен практикалық қолдануы.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [6,7,8]

Жұмыс орындарды құрастыру мен қызмет ету.

Негізгі түсініктер. Жұмыс орындардың түрлері және оларды құрастыру негіздері. Жұмыс орындарды рационалды құрастырудың негізгі міндеттері.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [3,15]

Жұмыстың жаңа тәсілдері. Жұмыскерлерді дайындау және квалификацияларын жетілдіру.

Міндеттер, мақсаттар, еңбектің жаңа тәсілдерін енгізу туралы оқудың деңгейлер. Жұмыскерлердің квалификациясын жетілдіру және жұмыс кадрларын дайындаудың негізгі түрлері.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [11,12,13]

Еңбек шарттары.

«Еңбек шарттары» түсінігі.Еңбек шарттардың негізгі топтарының квалификациясы. Кәсіпкерлік түсінігін рационалау ролі. Шуыл, дірілдеу және өндірісте юолармен күресу. Еңбек шарттарды жетілдірудің негізгі бағыттары.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [8,10,11]

Еңбек нормалауды құрастыру.

Техникалық еңбек нормалаудың міндеттері мен мақсаттары. Нормалаудың негізгі принциптері және оларды жетілдіру бағыттары. Өндірістік нориалардың түрлері. «Нормативті байқау» түсінігі, олардың классификациясы, өткізу және дайындау ұйымы.

Нормативті байқаудың негізгі нәтижелері мен деңгейі.

Ұсынылған әдебиеттер [10,11]

Жұмыс уақытты жұмсау. Машина жұмсау уақыты.

Жұмыс уақытты жұмсау классификациясы. Жалпысменндік және Ішкісмендік жұмыс уақытты жұмсау тәсілдерді зерттеу.

Жасырынды жұмыс уақытты жұмсауын зерттеу.

Ұсынылған әдебиеттер [3,5,15]

Құрылыс шығындарды нормалау.

Өндіріс нормалау түсінігі және құрылыс шығындарды нормалау тәсілдері. Өндіріс құрылыс шығындарды нормалауды жобалау.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [4,12]

Еңбекақы.

Еңбекақы түсінігі және құрылымы.Еңбекақы түрлері. Тарифтік жүйе. Еңбекақы соммасын анықтау. Еңбекақы қоры. Еңбекақы және жұмыскерлердің дифференцияциясы. Бригадалық мердігерлік тәсілімен еңбекте төлемді құрастыру. Оқушылардың еңбекақы негіздері.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [8,10]

Еңбек құрастыру жетілдіруді жоспарлау.

Еңбек құрастыру жетілдіруді жоспарлаудың реті мен маңызы. Еңбек құрастырудың деңгейін және оның көрсеткіштерін мінездеме жүйесін анықтау.

Бақылау : ауызша сүрау

Ұсынылған әдебиеттер [5,15]

1. 
   Лукманова И.Г. Нормирование и анализ затрат труда и рабочего времени: Учебное пособие. – М.: «Перспектива», 1996 – 186 с.
   
2. 
   Пак Е.В. Экономика труда. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: «Экономика», 1995 – 409 с.
   
3. 
   Смирнов Е.Л. Справочное пособие по НОТ – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: «Перспектива», 1996 – 503 с.
   
4. 
   Романова К.Г., Жарковская Е.П. Нормирование труда: Учебник для экономических ВУЗов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: «ИНФРА-М», 1996 – 416с.
   
5. 
   Филиппов Е.П. Научная организация труда. – Санкт-Петербург: «Академ-книга», 1995 – 376 с.
   
6. 
   Серебряков А.Н., Панаев Е.О. Современные системы нормирования трудовых процессов. – Санкт-Петербург: «Северная звезда», 1995 – 308 с.
   
7. 
   Донцов С.С. Методические указания к выполнению курсовой работы по дисциплине «Организация, нормирование и оплата труда», - Павлодар: ПГУ им. С. Торайгырова, 2004 – 54 с.