Программа Форма ф со пгу 18. 2/06 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі


Кафедра меңгерушісі_______________________Қ.П.Жүсіп



жүктеу 0,54 Mb.
бет5/7
Дата15.02.2020
өлшемі0,54 Mb.
#29125
түріРабочая программа
1   2   3   4   5   6   7

Кафедра меңгерушісі_______________________Қ.П.Жүсіп

Филология, журналистика және өнер факультетінің «_____»_____2008 ж. әдістемелік кеңесінде мақұлданды. Хаттама №___




ӘК төрайымы____________________




Оқытушы туралы мәлімет

Ф.ғ.к., доцент Қажыбаева Гүлден Кеңесқызы

Тел (8-8182) 32-43-08

Қабылдау уақыты: сейсенбі, сағ.10.00, ауд.319.


Пән туралы мәліметтер:

«Әдебиеттануға кіріспе» пәнін 050205 «Филология: шетел филологиясы» мамандығында 2 семестрде оқытылады. Жалпы сағат саны-90с, дәріс-15с, тәжірибешілік -15с, СӨЖО-15 с, СӨЖ-45 с.


Әдебиет тарихы мен фольклорды одан әрі тереңдеп тану үшін қажетті терминдер мен түсініктер жүйесін қамту, көркем шығармашылықты талдаудың ғылыми принциптерін теориялық тұрғыда пайымдауды үйрету. Әдебиеттің қоғамдық сана мен өнер түрі ретіндегі ерекшелігін ашу, көркем шығармашылықтың мазмұны мен пішінінің өзгеше сипатын таныту.
Пәннің қысқаша аннотациясы:

Әдебиет туралы ғылым және оның салалары, көркем бейне және оның жасалу жолдары, көркем шығарма ерекшілігі, көркем шығарманың тілі, өлең құрылысы, әдебиеттің тектері мен түрлері талдау арқылы игертіледі. Әдебиеттанудың негізгі теориялық ұғымдарымен танысады.
Пәннің мақсаты:

Студенттер өз беттерімен мәтін түрлерін құрастыра білу, троп, фигура түрлерін ажыратуға дағдыландыру; шығарманың идеялық, эстетикалық мазмұнын аша білуге үйрету; көркем шығарманы талдауды меңгерту.



Пререквезиттер:

- қазақ әдебиетінің тарихы

- тарих


- философия

- психология


Қолданылатын єдебиеттер
Негізгі:

1. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.

2. Ахметов З.А. ¤лењ сµздіњ теориясы. Алматы, 1973.

3. Єдебиеттану терминдерініњ сµздігі. Алматы, 1996.

4. Байт±рсынов А. Шыѓармалары. Алматы, 1989.

5. Введение в литературоведение. Хрестоматия. М., 1988.

6. Введение в литературоведение / Под. Ред. Проф. Г.Н.Поспелова. М., 1976

7. Головенченко Ф.М. Введение в литературоведение. М., 1976.

8. Ж±малиев Ќ. Єдебиет теориясы. Алматы, 1959.

9. Ќабдолов З. Сµз µнері. Алматы, 1992.

10. Тимофеев Л.И. Основы теории литературы. М., 1980.

11. Словарь литературоведческих терминов. М., 1974


Ќосымша:


  1. Ахметов З.А. Казахское стихосложение.

  2. л-Фараби. ¤лењ µнерініњ ќаѓидалары туралы трактат. Алматы, 1980.

  3. Винокуров Г.О языке художественной литературы. М., 1991.

  4. Дербісєлин Є. Єдебиет туралы толѓаныстар. Алматы, 1990.


Тематический план Форма

дисциплины СО ПГУ 7.18.2/07




3 Пәннің мазмұны


3.1 Пәннің тақырыптық жоспары



Тақырып

Сағат саны

Күндізгі бөлім

Дәріс

Тәжір.

СӨЖО

СӨЖ


1

2

3

4

5


1

Кіріспе. Әдебиеттің өнер ретіндегі ерекшелігі. Әдебиеттану - сөз өнері жайлы ғылым.

1

1

5

2

Сөз өнері жайлы ғылымның туу, қалыптасу тарихы. Қайта өрлеу дәуіріндегі әдеби-эстетикалық пайымдаулар.

1

1

5

3

Ресейдегі әдеби-эстетикалық ойдың даму тарихы. Қазақстандағы әдеби-эстетикалық пайымдаулардың туу, қалыпасу кезеңдері.

1

1

5

4

Образ және образдылық.

1

1

5

5

Образдың түрлері.

1

1

5

6

Тақырып пен идея. Мазмұн мен пішін.

1

1

5

7

Сюжет пен композиция.

2

1

5

8

Көркем шығарманың тілі. Троп және оның түрлері

2

2

5

9

Фигура (айшықтау) және оның түрлері

1

2

5

10

Өлең туралы ғылыми пайымдаулары. Өлең өлшемдері

1

1




11

Әдебиеттің тектері мен түрлері

2

2

5

12

Әдеби процесс туралы түсінік

1

1

5

Барлығы: сағат

15

15

60

Теориялық курс мазмұны
1-тақырып. Кіріспе. Әдебиеттің өнер ретіндегі ерекшелігі. Әдебиеттану - сөз өнері жайлы ғылым.

«Әдебиеттануға кіріспе» пәнінің мазмұны мен мәні. Әдебиетанудың негзгі салалры болып табылатын әдебиеттің тарихы, әдебиеттің теориясы, әдебиеттің сыны сияқты жеке салаларының өзара бірлігі мен ерекшеліктері туралы. Әдебиеттанудың қосалқы үш саласы: текстология және оның зерттеу объектісі; библиографияның әдебиеттану ғылымындағы маңызы, историографияның ғылыми функциясы. Әдебиеттанудың тіл білімімен, тарихпен, философиямен, мәдениеттанумен, эстетикамен байланысы. «Әдебиеттануға кіріспе» пәнінің құрылымдық жүйесі. «Әдебиеттануға кіріспе» пәнінің басты мақсаты студенттерді ғылыми терминдермен, теориялық топшылаулар жүйесімен таныстыру екендігі, сонымен қатар әдебиеттің қоғамдық сананың құрамдас бір бөлігі екендігін таныту. Әдебиеттің даму заңдылықтары мен әлемдік сөз өнерінің ортақ қасиеттерін, шығармашылықтың мазмұны мен өзіндік өнер ретіндегі ерекшеліктеріне тоқталу. Көркем әдебиеттің әлеуметттік-эстетикалық маңызы мен мәні туралы негізгі мәліметтер.

Қазақстанда әдебиет туралы ғылымының туу, қалыптасу кезеңдері. Әдебиеттің өнер ретіндегі ерекшелігі. Оның басқа өнер түрлерімен байланысы және айырмашылығы. Сөз өнерінің қоғамдық сананың айрықша бір саласы ретіндегі қызметі. Оның эстетикалық сипаты. Сөз өнерінің өнер атаулының ең қиын және күрделі түрі екендігі. Өнер туралы қазіргі түсініктер мен пайымдаулар. Өнер мен әдебиеттің өмірді образды бейнелеудегі қызметі. Сөз өнерін жасаушы сурекер шеберлігі туралы қазіргі ғылыми пайымдаулар. Қаламгердің қоғамдық тұлғасы. Өнер иесінің талант табиғаты жайлы ой-пікірлері. Суреткердің азаматтық бітім-болмысы. Жазушы-ақындардың әрқилы ерекше қасиеттері туралы ойлар. Кез-келген қаламгердің өз заманының ұлы екендігі туралы тұжырым және оған қарсы айтылатын пікірлер. Көркем әдебиеттің қоғамдық мәні. Әдебиеттің таным тарапындағы маңызы. Әдебиеттің тәрбиелік қасиеті. Әдебиеттің эстетикалық сипаты. Әдебиеттің халықтығы мен ұлттық ерекшеліктері туралы.

Әдебиеттану сөз өнерін зерттейтін ғылым. Әдебиеттің ғылыми-эстетикалық сипаты. Әдебиеттану ғылымының негізгі үш саласы: әдебиет теориясы, әдебиет тарихы, әдебиет сыны. Әдебеит теориясының зерттеу объектісі. Әдебиет тарихының жеке ғылым саласы ретінде қарастыратын зерттеу аясы. Әдебиет сынының қамтитын ғылыми-эстетикалық функциялары. Әдебиеттану ғылымының қосалқы үш саласы. Текстологияның қарастыратын мәселелері. Историяграфияның ғылыми сұраныс пен қажеттіліктерді қамтамасыз етудегі ролі. Библиографияның әдебиеттану ғылымының дамуындағы орны мен қызметі. Әдебиетану ғылымының басқа ғылым салаларымен байланысы. Әдебиеттану және қоғамдық ғылымдар. Әдебиеттану ғылымы және жаратылыстану ғылымдары. Әдебиеттану ғылымының басқа ғылым салаларынан өзіндік ерекшелігі.



2-тақырып. Сөз өнері жайлы ғылымның туу, қалыптасу тарихы. Қайта өрлеу дәуіріндегі әдеби-эстетикалық пайымдаулар.

Сөз өнері жайлы алғашқы топшылаулар. Адамзат тарихындағы алғашқы ауызша-жазбаша деректер, олардағы әдеби-эстетикалық балаң пайымдаулар. Мысыр, Үнді, Қытай т.б. халықтардың ежелгі жазбаларында сақталған алғашқы әдеби мұралар туралы мағлұматтар. Көне Грециядағы әдеби-эстетикалық түсініктер. Эллада эстетикасы. Пифогордың әсемдік негізін сандық жүйесімен түсіндіруге ұмтылуы. Гераклиттің әсемдік негізін санамен байланыстыруы. Сократтың әрбір зат қажетке жарамдылығына қарай әсем болады деген түсінігі. Платонның идеалистік тұжырымдары. Аристотельдің «Поэтика» атты еңбегі. Оның көркем әдебиетті зерттеудегі маңызы мен мәні. Оның өнердің мақсаты – ақиқатты тану деген даналық қағидасының маңызы.

Орта ғасырдағы діни түсініктер және ғылым. Ояну дәуірінің адамзат қоғамының дамуындағы ролі. Ғылымның, өнердің дамуы, озық ой-пікірлердің мистикалық, схолостикалық тұжырымдармен күресі. Р.Декарттың рационалистік көзқарасы. Оның әдеби-эстетикалық ойдың дамуындағы ролі. Н.Буалоның «Поэтикалық өнер» атты еңбегі. Ондағы өнердің ақиқат болмысы туралы пайымдаулар. Д.Дидро және оның өнер туындысының мақсаты мен мұраты туралы пікірлер. Л.Лессингтің шығармашлықтың мәні реализмде деп түсінуі. И.Гердердің әдебиеттану ғылымын қалыптастырудағы, оның әлем халықтары әдебиеттерін зерделей отырып, әдеби дамудың жаңаша, жалпыға ортақ заңдылықтарын ашуға ұмтылуы. И.Кант және оның көркем шығарма мен суреткер туралы өзіндік тұжырымдары. Ф.Гегельдің «абсолюттік идея», «абсолютті рух» туралы философиялық, эстетикалық тұжыырмдары. Оның «Эстетика» атты еңбегінің адамзат мәдениеті тарихындағы мәні мен маңызы.

3-тақырып. Ресейдегі әдеби-эстетикалық ойдың даму тарихы. Қазақстандағы әдеби-эстетикалық пайымдаулардың туу, қалыпасу кезеңдері.

Батыс мәдениетінің орыстың философиялық, эстетикалық ой-пікірлерінің қалыптасуына жасаған әсер-ықпалы. Орыс ойшылдарының өнерді материалистік тұрғыдан түсінуінің басты себептері. XIX ғасыр Ресейдегі сыншыл реализмнің эстетикалық принциптерінің теориялық негіздері. Өнер мақсаты қоғамға қызмет ету деп түсіну. Батыс Еуропа ғалымдарының ой-пікірлерін дамытудағы әдеби-эстетикалық пайымдаулары. В.Г.Белинскийдің сөз өнері жайлы толғамдары. А.С.Пушкиннің шығармашылық мұрасы туралы зерттеулері. Орыс әдеби-эстетикалық, әлеуметтік сипаты. А.И.Герценнің әдеби-эстетикалық ой-тұжырымдары. Оның көркем шығарманың халықтығы мен ұлттығы туралы ойлары. Н.Г.Чернышевскийдің философиялық, эстетикалық көзқарастары және оның қоғамдық санаға әсері. Оның «Өнердің болмысқа эстетикалық қарым-қатынасы» еңбегіндегі көркем әдебиеттің мақсаты мен міндетін, адамзат өміріндегі маңызын анықтауы. Оның әдебиеттің қоғамдық мәнін ғылыми негізде түсіндіруі.

Л.Н.Толстойдың көркем шығармашылық процесс туралы пайымдаулары. Оның шығармашылық табиғатын терең тануының себептері. мен алғышарттары. Өнердегі мазмұн мен пішін жайлы тұжырымдары. Оның әлемдік әдебиетке жасаған әсер-ықпалы.

Орта ғасырдағы Қазақстандағы саяси-әлеууметтік жағдай жжәне ғылым мен білімнің даму ерекшеліктері. Ислам діні және философиялық, эстетикалық ілімнің өркендеу сипаты. Әбу Наср әл-Фарабидің әдеби-эстетикалық тұжырымдары. Ұлы ойшылдың шығармашылық тұлғаға қатысты пікірлері. «Поэзия өнерінің конондары» трактатының маңызы мен мәні. М.Қашқаридің «Диуани лұғат ат-түрік», Ж.Баласағұидің «Құтадғу білік», А.Яссауидің «Хикмет» атты еңбектеріндегі эстетикалық пайымдаулар және олардың әлемдік ғылымдағы ролі.

Қазақстанның Ресей арқылы Батыс Еуропалық ой-пікірлермен танысуы. Абайдың әсемдік туралы толғамдары. Оның шығармаларындағы поэзияның әлеуметтік, эстетикалық сипатына қатысты ой-пікірлер. Сыншыл реализмді қалыптастырудағы ролі, мазмұн мен пішін үйлесімін жасаудағы ерекшелігі. Ш.Уәлихановтың қазақ әдебиеттануы туралы зерттеулері. Еңбектерінің маңызы мен мәні. Қазақ поэзиясын классификациялауы. Ы.Алтынсариннің шығармашылық мұрасы. Оның қазақ прозасын қалыптастырудағы еңбегі. Көркем шығарманың тәрбиелік, эстетикалық мәніне қатысты ой-тұжырымдары. А.Байтұрсынов және қазақ әдебиеттану ғылымының жаңа сапаға көтерілуі. «Әдебиеттанытқыш» және ондағы кәсіби ғылыми тұжырымдар. Әдебиеттану терминдерінің қалыптасуы. XX ғасыр басындағы әдеби-эстетикалық көзқарастар.

4-тақырып. Образ және образдылық

Әдебиет туралы ғылым және образдылық мәселесі. Әдебиеттің объектісі өмір, предметі адам екендігі. Образбен ойлаудың өзіндік ерекшеліктері. Өнердің өмірді бейнелеу ерекшеліктері. Адам тағдыры – өмірді танудың өзгеше тәсіл екендігі. Көркем шығарма негізгі – материал жинау. Қаламгер фантазиясының көркем бейне жасаудағы ролі. Ойдан шығару – образға апарар жол. Ойдан шығарудың адам тұлғасын жинақтау мен даралаудағы қызметі. Образ-адам-көркем бейне. Образдың суретті сөз екендігі. Суретті сөздің пайда болу жолдары. Көркем шығармадағы деталь. Жинақтау типке апарар жол. Типтік образдардың қасиеті. Даралаудың мінез жасаудағы қызметі. Мінез – адамның психологиялық ерекшелігі. Тура мінездеу мен жанама мінездеу. Образ жасау ерекшеліктері туралы қазіргі пайымдаулар. Тип және прототип. Қаламгердің портрет жасау жолындағы ізденістері. Портрет және мінездің өзара бірлігі туралы.



5-тақырып. Образдың түрлері.

Образдың түрлерін көркемдік әдіс, әдеби тек (жанр) және жасалу тәсілі жағынан бөлудің ғылыми мәні. Романтикалық және реалистік образдар. Олардың ортақ қасиеттері мен айырмашылықтары. Лирикалық образ. Эпикалық образ, драмалық образ. Лирикалық образдың шарттылық қасиеті. Лирикалық бейне мен ақынның өз бейнесінің арақатынасы. Лирикадағы нәзіктік пен сыршылдық.

Эпикалы образдың толық жинақталған, жеке дараланған тип екендігі. Эпикалық образ сомдаудағы суреткер мүмкіншілігі. Бұл образдың нақтылығы мен заттылығы. Лирикалық образдан айырмашылығы. Драмалық образдың көзбе-көз, қолма-қол жасалатын бейне екендігі. Драмалық образ жасаудағы қимылдың, іс-әрекеттің, тартыстың ролі. Обарздың жасалу тәсілдері тұрғысынан жіктелуі. Юморлық образ, сатиралық образ, трагедиялық образ, қаһармандық образ, фантастикалық образ т.б.

6-тақырып. Тақырып пен идея. Мазмұн мен пішін.

Өнер туындысының тақырыбы туралы пайымдаулар. Көркем шығарма

Тақырыбы туралы түсініктер. Тақырып табу және шығармашылық процесс. Тақырып пен идеяның тығыз байланыс. Шығарма тақырыбы және онда көрніс табатын шындық өмірдің мәні мен мазмұны. Кең тынысты эпикалық шығармалардағы бірнеше тақырыптың болу ерекшеліктері. Шағын көлемді шығармалардағы тақырып. Лирикалық туындылардың тақырыбы туралы қазіргі көзқарастар. Ой өзегі – тақырып пен идеяны жалғастырушы буын. Идея болмысы. Көркем шығарманың өзара бірлігі. Идеяның заманалылығы мен маңыздылығы. Идеяның күрделілігі. Негізгі идея. Оның алғышарттары пен принциптері. Авторлық идея және шығармашылық фантазия. Объективті идея. Оның шығу тенденциялары. «Мәңгілік» тақырыптар мен өміршең идея туралы қазіргі ғылыми ой-пікірлер. Суреткердің өзі таныған шынайы өмір құбылысына идеялық баға беруінің әр алуан сипаттары. Қаламгер идеясының объективтілік ерекшеліктері мен субъективтілік қасиеті.

Көркем өнердегі мазмұн мен пішін туралы ғылыми пайымдаулар. Сөз өнеріндегі идеялық мазмұнның образдылық пішінмен арақатынасы. Мазмұнның пішінге қарағанда басымдылығы. Мазмұнның көркем әдебиетте тақырып пен идеяға негізділігі, пішіннің образдар жүйесіне қатыстылығы. Әсемдіктің өмір мен өнердегі қызметі. Эстетика туралы түсінік. Негізгі эстетикалық категориялар. Эстетикалық сезім мен эстетикалық талғам. Сөз өнеріндегі мазмұн мен пішіннің ажырамас бірлігі мен бір-біріне көшу ерекшелігі. Көркем пішіннің ақиқаттылығы мен бейнелілігі. Сөздің пішіннің алғашқы элементі екендігі. Мазмұнның пішінге қарағанда тұрақтылығы және пішіннің өзгермелі қасиеті. Көркем шығармадағы мазмұн мен пішінге қатысты қазіргі ғылыми ой-тұжырымдар.



7-тақырып. Сюжет пен композиция.

Сюжеттік оқиғалар мен қаһармандардың өзара қарым-қатынасы, тартыстың нақты көрініс екендігі. Өмірдегі тартысты қайшылықтардың өнер шығармасында көрініс табу ерекшеліктері. Тратыстың көркем шығармадағы мәні мен маңызы, оның қозғаушы күш екендігі. Сюжет пен фабула. Лирикалық шығамадағы сюжет. Сюжетсіз шығармалар.

Композиция – көркем шығарма құрылысы, образдың өзара жүйелі байланысуы. Композицияның негзгі компоненттері. Сарынның тақырып пен идеяға қызмет етуі. Көркем шығарма композициясының негзгі талабы. Көркем шығарма эпизодтары. Көркем шығарма композициясының жанрлық ерекшеліктері. Шығарма композициясындағы уақыт пен кеңістік. Сюжет пен композицияның өзара бірлігі. Пролог пен эпилог туралы қазіргі ой-пікірлер.

8-тақырып. Көркем шығарманың тілі. Троп және оның түрлері.

Тіл және сөйлеу. Тіл - қатынас құралы. Тілдің қоғамдық функциялары. Ауызекі сөйлеу тілі. Әдеби көркем тіл. Тілдің стилистикалық еркшеліктері. Сөздердің көп мағыналылғы. Сөздердің тура және бұрма мағыналары. Шығарма тіліндегі жалпы қолданыстан тыс лексика. Көркем шығарма мәтіні. Филологиядағы, мәдениеттану мен семиотика ғылымдарындағы мәтін туралы тұжырымдар. Тілдің бейнелеуіштік қасиеті. Тіл мен ойдың арақатынасы. Автор тілі мен кейіпкер тіліндегі типтілік пен оқшаулық. Поэтикалық синтаксис. Поэтикалық сөздердің дыбыстық жүйелену ерекшеліктері. Көркем шығарма тілі және оның жанрлық ерекшеліктері. Қаламгердің сөздік қорының молдығы туралы түсінік. Мәндес сөздерді талғап пайдаланудың жолдары. Синонимия, синонимдердің қабаттаса, қатар келуі (плеоназм). Омонимдердің әдеби тілдегі қызметі. Антонимдік параллеь. Көркем шығармашылық материалының бір түрі: архаизм, неологизм, варваризм, диалектизм, идиомалар. Көркем тілдің интонациялық – синтаксистік мәнерлілігі. Эпитет, теңеудің қызметі.

Әдеби тілді тура мағынасында емес бұрма мағынасында қолданудың ерекшеліктері. Оның шығарма көркемдігіне әсері. Троптың классификациясы. Метафора және оның қолданылу аясы. Сөз мәнін өзгерту суреттелетін құбылысты айқындау, ажарландыру, суреттелетін объектінің мазмұнын терңдету ерекшеліктері. Жансыз табиғат құбылысының тірі адам кейпінде суреттелуі – кейіптеу, немесе олицетворение. Аллегорияның (пернелеу) деректі құбылысқа айналу қасиеті. Символыдың астарлы мәні. Метониямның ой ықшамдау мен образ дәлдігі үшін атқаратын қызметі. Метонимияның бір түрі синекдоханың (мегзеу) көркем тілдегі орны. Троптың бір түрі – ирония (кекесін) мен сарказмның (мысқыл) сөз ажарын түрлендіру қызметі. Ұлғайту (гипербола) мен кішірейту (литота) бейнелеуіш құрал ретінде. А.Байтұрсыновтың тіл көрнекілеу тәсілдері.

9-тақырып. Фигура (айшықтау) және оның түрлері.

Фигура (айшықтау) әдеби тілдің әсемдігі мен әсерлігін күшейтетін тәсіл. Синтаксистік қалыптың өзгеру себептері. Фигураның түрлері. Арнау және оның түрлері. Жарлай арнау, сұрай арнау, зарлай арнау. Олардың өзіндік ерекшеліктері. Қайталаудың мағыналық сипаты. Оның түрлері: жәй қайталау, еспе қайталау, әдепкі қайталау, кезекті қайталау. Антитезаның (шендестіру) қарам-қарсы ұғымдарды бір-біріне бетпе-бет қою арқылы жаңа сапалық мағына немесе ұғым тудыру қасиеті. Градация (дамыту) және оның көркем ойды ажарлаудағы ролі. Оның Е.Ысмайлов бөліп көрсеткен екі түрі: түйдектеу мен баяулату. Инверсия (сөз орнын ауыстыру). Инверсияның жазушы стилімен байланысы. Элипсис (сөз тастап кету) және оның эфимизммен байланысы. Егіздеудің (параллелизм) екі ұдай құбылыстарды салыстыра суреттеушілік қызметі. Әдеби тілді ажарлау мен айшықтаудағы басқа да мағыналық өзгерістер туралы қазіргі ой-пікірлер.



10-тақырып. Өлең туралы ғылыми пайымдаулар. Өлең өлшемдері.

Көркем әдебиет тілінің екі түрлі сипаты: а) еркін құрылысты тіл – проза; белгілі бір тәртіптегі, тізбекке түскен тіл – поэзия. Өлең түрінде ой айту принциптері. Өлең құрылысы, жүйесі. Метрикалық өлең жүйесіндегі әуезділік. Тоникалық өлең жүйесіндегі екпіннің қызметі. Силлабикалық өлең жүйесіндегі буынның атқаратын қызметі. Силлабатоникалық өлең жүйесінің ерекшеліктері.

Ырғақ және оның өлең жүйесінде атқаратын қызметі. Өмір мен өлеңдегі ырғақ заңдылықтары. Өлең құрылысын түзудегі ырғақтың мәні. Өлең тілінің ұлт тілі және әдебиеттің даму заңдылығына байланысы.Өлең пішіні және схема туралы түсініктер. Өлең құрылым туралы қазіргі пайымдаулар.

Өлең құрылымын ажыратудың жолдары.поэзиялық шығармадағы ең үлкен бірлік шумақ. Шумақтың белгілі бір аяқталған ойға қатыстылығы. Тармақ және оының белгілі бір өлшемге негізделуі. Бунақ. А.Байтұрсыновтың бунақ туралы тұжырымдары. Буын және оның түрлері.Қазақ өлеңінің буын сандарының сәйкесу жолдары. Он бір буынды өлең. Жеті буынды өлең. Аралас буынды өлең. Өлең тармақтарының сөз аяқтарының үндестігі, өзара ұқсас, дыбыстас естілуі – ұйқас. Ұйқастың өлең пішіні мен мазмұнына әсері. Қазақ өлеңіндегі дәстүрлі ұйқас түрлері: қара өлең ұйқасы, шұбырптпалы ұйқас, ерікті ұйқас, кезекті ұйқас, шалыс ұйқас, егіз ұйқас, аралас кезекті ұйқас , осы күнгі ерікті ұйқас. Ұйқастың өлең өлшеміндегі қызметі. Ұйқас пен ойдың бірлікте болу принциптері. Ұйқас қуалаушылқтың өлең мазмұнына тигізер әсері.



11-тақырып. Әдебиеттің тектері мен түрлері

Әдебиеттің тектері - эпос, лирика, драма екендігі. Әдеби шығарманың түрлері - әңгіме, роман, баллада, поэма, комедия, трагедия, т.б. Жанр мәселесі маңындағы шартты пікірлер. Жанрдың даму үстіндегі ұғым екендігі. Эпостың адам мінезін терең ашып, жан-жақты танытатын күрделі жанр екендігі. Лириканың шындықты адамның көңіл-күйі мен ой-сезіміне астастыра суреттейтін психологиялық қасиеті. Драманың шындықты айрықша тәсілдермен синтез қалпына келтіріп, шиеленіскен тартыстар үстінде жинақтап, оқиғаға қатысатын адамдардың сөзі мен ісі арқылы көрерменнің көз алдына қолма-қол көрсететін ерекшелігі. Аристотель, Гегель, Белинскийлердің поэзияның түрі мен тегі туралы ойлары. Көркем шығармашылық тегінің дифференциясы. Көркем шығармашылық жанрларының нақты тарихи характері. Жанрлардың өзара байланысы және олардың шартты шекаралары. Түр – жанрдың жеке, нақты көрінісі. Көркем шығарманың жанрлық-түрлік өзіндік ерекшеліктері.



12-тақырып. Әдеби процесс туралы түсінік.

Әдеби даму заңдылықтары. Әдебиет және фольклор. Әдебиеттің қалыптасуы. Әдебиет дамуының тарихи кезеңдері, мәдени-тарихи дәуірлері. әдеби байланыстар. Дәстүр және жаңашылдық. Әдебиетті нақты тарихи және салыстырмалы типологиялық тұрғыда зерттеу. Әдебиеттің жаппай даму Көркемдік әдіс, әдеби ағым, бағыттар туралы түсінік. Көркем әдіс туралы түсінік. Бағыттар мен ағымдарды бағалау, таңдау принципі бойынша қалыптасуы. Әдебиеттегі негізгі бағыттар. Әдіс және стиль. Стиль туралы түсінік. Стиль және шығармашылық ерекшелігі.


Тєжірибешілік сабақтардың мазмұны
1-тақырып. Сөз өнері туралы түсінік.

Әдебиеттің негізгі салалары болып табылатын әдебиеттің тарихы, әдебиеттің теориясы, әдебиеттің сыны сияқты жеке салалардың өзара бірлігі мен ерекшеліктері. Әдебиеттанудың салалары: текстология, библиография және историография. Әдебиеттің өнер ретіндегі ерекшелігі. Оның басқа өнер түрлерімен байланысы және айырмашылығы.



2-тақырып. Әдебиеттану ғылымының даму кезеңдері. Әдебиеттң қоғамдық мәні және танымдық, тәрбиелік, эстетикалық қасиеттері.

Сөз өнері жайлы алғашқы топшылаулар. Мысыр, Үнді, Қытай т.б. халықтардың ежелгі жазбаларындағы сақталған алғашқы әдеби мұралар туралы мағлұматтар. Көне Грециядағы әдеби-эстетикалық түсініктер. Қайта өрлеу дәуіріндегі әдеби-эстетикалық пайымдаулар. Орта ғасырлардағы діни түсініктер және ғылым. Ғылымның, өнердің дамуы, озық ой-пікірлердің мистикалық, схоластикалық тұжырымдарымен күресі. Қазақстандағы әдеби-эстетикалық пайымдаулардың туу, қалыптасу кезеңдері.



3-тақырып. Әдебиеттің халықтығы мен ұлттық сипаты туралы ұғым.

Өнер мен қоғамдық шындық. Суреткердің қоғамдық өмірге қарым-қатынасы. Өнер туындысын бағалау критерийлері. Өнер мен әдебиеттегі халықтық ұғымы, оның тарихи категория екендігі. Халықтық ұғымның әр кезеңдегі әдебиеттегі көрінісі. Әдебиеттің халықтығы, ұлттық сипатты жайлы ой-толғамдар. Сыншы В.Г.Белинскийдің әдебиеттің халықтығы, ұлттық сипаты жайлы ой-тұжырымдары. М.Әуезов Абайдың халықтығы жөнінде. Кеңестік әдебиеттану ғылымы өнердің, әдебиеттің халықтығы туралы. Мәселеге бүгінгі көзқарас.



4-тақырып. Жинақтау мен даралау және образ жасау жолдары.

Образдың жасалу тәсілдері тұрғысынан жіктелуі. Әдебиет туралы ғылым және образдылық мәселесі. Өмірдің өмірді бейнелеу ерекшеліктері. Образдың суретті сөз екендігі. Көркем шығармадағы деталь. Өнердегі типтілік мәселесі, типтендіру процесі. Типтік бейне ерекшелігі. Суреттеу тәсілдері. Портреттік тәсіл, түрлері. Психологиялық портрет сыры. Әдеби мінездеудің түрлері (тура және жанама), характер айқындаудағы мәні. Кейіпкер тілі. Ішкі монолог пен диалог. Ішкі монолог психологиялық талдау тәсілінің бір түрі.



5-тақырып. Көркем образ және оның түрлері. Романтикалық және реалистік образдар.

Көркем бейненің әдіс тұрғысынан, тек, тәсіл тұрғысынан жіктелуі және олардың ерекшілігі. Образдың түрлерін көркемдік әдіс, әдеби тек және жасалу тәсілі жағынан бөлудің ғылыми мәні. Лирикалық, эпикалық және драмалық образдар.



6-тақырып. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні туралы ғылыми пайымдаулар. Көркем шығармадағы тақырып пен идея.

Көркем шығарманың тақырыбы. Тақырып туралы түсінік. Тақырып таңдау және өмір шындығын зерттеу. Басты және қосалқы тақырыптар, олардың өзара бірлік-байланысы. Тақырыптың көркемдік шешімін табуы. Тақырыптың әлеуметтік мәнділігі, проблемалылығы. Көркем шығарманың идеясы, автор дүниетанымымен байланыстылығы. Шығарма идеясының оқиға дамуы, кейіпкерлердің іс-әрекеті, тартыстың шешімі арқылы танылатындығы. Идеяның түрлері, негізгі өзекті идея және объективті идеялар. Көркем шығармадағы тақырып пен идея бірлігі.



7-тақырып. Көркем шығарманың сюжеті мен композициясы туралы ойлар.

Сюжеттік оқиғалар мен қаһармандардың өзара қарым-қатынасы, тартыстың нақты көрінісі екендігі. Сюжет пен фабула. Сюжетсіз шығармалар. Композиция-көркем шығарма құрлысы, образдардың өзара байланысуы



8-тақырып. Көркем әдебиеттің тілі және оның өзіндік ерекшелігі.

Ауызекі тіл мен әдеби тіл. Көркем әдебиет тілінің ерекшеліктері, талаптары. Жазушының тіл байлығын игеру жолдары. Поэтикалық тілдің көркем шығармада кейіпкер тілі және автор тілі үлгісінде қолданылуы. Шығарманың жанрлық ерекшелігі және тілі.



9-тақырып. Троп пен фигураның қызметі

Тілдің стилистикалық ерекшеліктері. Әдеби тілді тура мағынасында емес, бұрма мағынасында қолданудың ерекшеліктері. Оның шығарма көркемдігіне әсері. Троптың классификациясы. Жасалу жолдары, көркемдік қызметі. Поэтикалық фигуралар: инверсия, арнаулар, қайталаулар. Бұл тәсілдерідң идеялық-көркемдік қызметі, түрлері.



10-тақырып. Өлең және оның жанрлық ерекшелігі.Өлең жүйелері. Өлең өлшемдері. Ұйқас, ырғақ, буын, бунақ, шумақ туралы қазіргі пайымдаулары.

Өлең құрылымын ажыратудың жолдары. Өлең жүйелері. Шумақ. Бунақ. Ұйқас. Олардың түрлері. Қазіргі қазақ өлеңіндегі соны ізденіс-өрнектер. Қазақ өлеңіндегі дәстүрлі ұйқас түрлері. Өзіндік ерекшіелігі. Ішкі ұйқас.Өлең туралы ғылыми пайымдаулар. Өлең өлшемдері. З.Ахметовтың өлең құрылысы жөніндегі еңбегі. Қазақ ғалымдарының өлең құрылысы жайлығ ғылыми еңбектерінің маңызы.



11-тақырып. Әдебиеттегі тек пен түр. Әдеби жанр мәселесі. Әдебиеттің тектері: лирика, эпос, драма. Әдебиеттің түрлері және олардың жіктелу жолдары.

«Тек», «түр», «жанр» терминдерінің мағына-мәні. Эпикалық тек. Лирикалық тек. Драмалық тек. Қазақ драматургиясында бұл жанрдың туу, қалыптасу жайы. Әдебиеттің тектері - эпос, лирика, драма. Әдеби шығарманың түрлері - әңгіме, роман, баллада, поэма, комедия, трагедия, т.б.Жанрлардың өзара байланысы және олардың шартты шекаралары. Аралас жанрлар ерекшілігі.



12-тақырып. Қаламгер және стиль мәселесі. Әдеби ағымдар мен бағыттар туралы ой-пікірлер.

Әдеби процестің тарихи сипаты. Әдеби процестің үздіксіздігі және ұлттық ерекшілігі. Әдеби поцестегі көрнекті жазушы мен талантты сыншының рөлі. Әдеби даму заңдылықтары. Дәстүр және жаңашылдық мәселесі. Әлем және орыс әдебиеттеріндегі озық дәстүрлердің қазақ әдебиетіне ықпалы. Қазақ әдебиетіндегі дәстүр жалғастығы. Көркемдік әдіс туралы. Классицизм. Сентиментализм ағымы. Романтизм әдісі. Романтизм туралы пікірлер. Қазақ әдебиетіндегі романтизм. Реализм әдісі. Әдеби стиль жайлы ұғым. Ғалымдардың стиль туралы пікірлері.


Студенттердің өздік жұмыстары
Пәнді игеру барысында тақырыптық жоспар мен бақылау шараларының күнтізбелік кестесіне сәйкес студенттер төмендегі дәрісханадан тыс жұмыстарды орындауы керек.

  • әрбір тәжірибешілік сабаққа дайындалу керек, яғни, үй тапсырмаларын орындау крек;

  • дәріс материалына кірмеген, бірақ міндетті болып саналатын курстың тақырыптарын меңгеріп, конспектілер дайындау керек.


СӨЖ мазмұны





СӨЖ түрі

Есеп беру формасы

Бақылау түрі

Сағат көлемі


1

Дәріс сабақтарын өңдеу




Сабаққа қатысу

15 (1х15)

2

Үй тапсырмасын орындау

Жұмыс дәптері

Сабаққа қатысу

15 (1х15)

3

Қосымша материалдарға дайындық

Конспект

Коллоквиум

20

4

Семестрлік тапсырманы орындау

Реферат

Семестрлік тапсырманы қорғау

6

5

Бақылау шараларына дайындық




РК1, РК2

4




Барлығы







60

Студенттерге µздігінен оќуѓа берілетін таќырыптар
1 Єдебиеттану ѓылымыныњ даму кезењдері.

Адамзат тарихындаѓы алѓашќы ауызша-жазбаша деректер, олардаѓы єдеби-эстетикалыќ балањ пайымдаулар. Мысыр, ‡нді, Ќытай т.б. халыќтардыњ ежелгі жазбаларындаѓы саќталѓан алѓашќы єдеби м±ралар туралы маѓл±маттар. Кµне Грециядаѓы єдеби-эстетикалыќ т‰сініктер.

¦сынылатын єдебиет: [1], 15-35бет, [8], 18-55беттер.

2 Єдебиеттіњ халыќтыѓы мен ±лттыќ сипаты туралы зертетулер

Орта ѓасырдаѓы Ќазаќстандаѓы саяси-єлеуметтік жаѓдай жєне ѓылым мен білімніњ даму ерекшеліктері. Ислам діні жєне философиялыќ эстетикалыќ ілімніњ µркендеу сипаты. ¦лы ойшылдардыњ, єдебиетшілердіњ шыѓарманыњ халыќтыѓы мен ±лттыѓы туралы ойлары.

¦сынылатын єдебиет: [1], 88-101 беттер; [9], 75-96 беттер.

3. Єдебиеттіњ ќоѓамдыќ мєні жєне танымдыќ, тєрбиелік, эстетикалыќ ќасиеттері туралы зерттеулер

Єдебиеттіњ даму зањдылыќтары мен єлемдік сµз µнерініњ ортаќ ќасиеттерін, шыѓармашылыќтыњ мазм±ны мен µзіндік µнер ретіндегі ерекшеліктері. Кµркем єдебиеттіњ єлеуметтік-эстетикалыќ мањызы мен мєні туралы негізгі мєліметтер.

¦сынылатын єдебиет: [1], 80-85 беттер; [9], 12-44 беттер.

4. Ќаламгер жєне стиль мєселесінің зерттелуі.

Кµркем єдіс туралы т‰сінік. Стиль жєне шыѓармашылыќ ерекшелік.

¦сынылатын єдебиет: [1], 255-302 беттер; [8], 105-120 беттер; [9], 120-155 беттер.

5. Єдеби аѓымдар мен баѓыттар туралы ой-пікірлер. Кµркемдік єдіс, єдеби аѓым, баѓыттар туралы т‰сінік.

¦сынылатын єдебиет: [8], 150-175 беттер; [9], 205-279 беттер.

Реферат тақырыптары.
1 Лирикадағы сюжет мәселесі

2 Аралас жанрлар ерекшелігі

3 Көркем бейне түрлері

4 Қазіргі қазақ өлеңінің даму сипаты

5 Көркем шығарма тілі

6 Лирикалық жанрлар түрлері

7 Көркем бейне жасау жолдары

8 Композицияның сюжеттік элементтері

9 А.Байтұрсыновтың төл әдебиетттану терминдерінің қалыптастырудағы еңбегі

10 Стиль туралы зерттеулер, соны ізденістер.



Бақылау шараларының күнтізбелік кестесі

050205–«Филология: қазақ филологиясы»

«Әдебиеттануға кіріспе» пәні


1 рейтинг (6 семестр)

Барлық

балл


Апта

1

2

3

4

5

6

7

8

Аптадағы максим. сағат

11

15

11

15

11

15

11

11

100

Дәріс сабағына қатысу

СӨЖ түрі

Д 1

Д 2

Д 3

Д 4

Д 5

Д 6

Д 7

Д 8

16

Бақылау формасы

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Макс. балл

2

2

2

2

2

2

2

2

Тәжірибешілік сабақтарға қатысу

СӨЖ түрі

ТС 1

ТС 2

ТС 3

ТС 4

ТС 5

ТС 6

ТС 7


ТС 8

56

Бақылау формасы

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ


Қ

Макс. балл

7

7

7

7

7

7

7

7

Үй тапсырмасын орындау

СӨЖ түрі

ҮТ 1

ҮТ 2

ҮТ 3

ҮТ 4

ҮТ 5

ҮТ 6

ҮТ 7

ҮТ 8

25

Бақылау формасы

К1

К2

К3

К4

К5

К6

К7

К8

Макс. балл

3

2

3

2

4

3

4

4

Қосымша материалдарға дайындық

СӨЖ түрі




ҚМ1




ҚМ2




ҚМ3







3

Бақылау формасы




Р1




Р2




Р3







Макс. балл




1




1




1










2 рейтинг (6 семестр)

Барлық

балл


Апта

9

10

11

12

13

14

15

Аптадағы максим. сағат

17

11

17

11

17

11

16

100

Дәріс сабағына қатысу

СӨЖ түрі

Д 9

Д 10

Д 11

Д 12

Д 13

Д 14

Д 15


14

Бақылау формасы

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ


Макс. балл

4

4

4

4

4

4

4

Тәжірибешілік сабақтарға қатысу

және орындау



СӨЖ түрі

ТС 9

ТС 10

ТС 11

ТС 12

ТС 13

ТС 14

ТС 15


49

Бақылау формасы

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ

Қ


Макс. балл

2

2

2

2

2

2

2

Үй тапсырмасын орындау

СӨЖ түрі

ҮТ 9

ҮТ 10

ҮТ 11

ҮТ 12

ҮТ 13

ҮТ 14

ҮТ 15

33

Бақылау формасы

К9

К10

К11

К12

К13

К14

К15

Макс. балл

4

5

4

5

4

6

5

Қосымша материалдарға дайындық

СӨЖ түрі

ҚМ 4




ҚМ 5




ҚМ 6




ҚМ 7

4

Бақылау формасы

Р




Р




Р




Р

Макс. балл

1




1




1




1

Пәннің оқытылған модулі бойынша семестрдің ортасында және соңында 100 балдық шкала бойынша ағымдық үлгерім (АҮ) шығарылады. Межелік бақылау бағасы (МБ) 100 балдық шкала бойынша анықталады. Межелік бақылауға АҮ бойынша балдары бар студентте босатылады. АҮ мен МБ бағалары бойынша пән бойынша студенттердің рейтингілері (Р1 және Р2) анықталады: Р1(Р2)=АҮ1(АҮ2)х0,7+МБ1(МБ2)х0,3.

Бақылау шараларының күнтізбелік кестесі кафедра мәжілісінде бекітілді. Хаттама № . «___» _________ 2010.


Кафедра меңгерушісі Н.Қ.Жүсіпов

Курс саясаты

Оқу процесіне қатысу дегеніміз – сабаққа қатысу, пікірталаста және топ жұмысында белсенділік көрсету, топтастарының оқуына әсер ету.Қойылған талаптар орындалмаса, жаза қолданылады. Сабаққа 100 пайыз қатысып, берілген тапсырмаларды уақытымен және дұрыс орындаса – ең жоғарғы ұпай 100 б. қойылады. Курсты өту барысында төмендегідей марапаттау ұпайлары қойылады:

- дәріске қатысу – 2 балл.

- тәжір. сабаққа қатысу – 1балл.

- тәжір. жұмысты орындау – 4 балл



Тәжірибешілік жұмыстарын орындау барысында

  • әдеби-теориялық талдаулар жасау – 4 балл.

Өздік жұмыстарын орындау және қорғау барысында:

  • материалды толық меңгеру -3 балл.

  • әдеби және стилистикалық сауаттылығы -2 балл.

- Материалдың мазмұндалуына шығармашылық көзқарас және өз ойын айта білу – 2 ұпай.

Студенттер білімін аралық бақылау тест немесе жазбаша бақылау жұмысы түрінде жүргізіледі.

Осы көрсеткіштер орындалмаған жағдайда жеткіліксіз немесе айып санкциялары қолданылады:

  1. сабақты босату (себепсіз);

  2. тапсырмаларды уақытымен орындамау;

  3. тапсырмаларды орындау барысында қателіктер жіберу, яғни,студент материалды толық меңгермеген жағдайда.

Егер студент сабаққа себепті жағдаймен келе алмаса, келесі аптада сол сабаққа өтеу (отработка) жасайды. Бірақ ұпай азайтылады.

Пән бойынша қорытынды рейтингті есептеу әдісі



Қорытынды бақылау түрі

Бақылау түрлері

¤лшемдік ‰лес

1

Емтихан

Емтихан

0,4

Ағымдық үлгерімді бақылау

0,6

2

Сынақ

Сынақ

0,4

Ағымдық үлгерімді бақылау

0,6

3

Емтихан К/Ж

Емтихан

0,4

Курстық жұмыс

0,3

Ағымдық үлгерімді

бақылау


0,3

4

Курстық жұмыс

Курстық жұмыс

0,6


Ағымдық үлгерімді бақылау

0,4


Пән бойынша қорытынды рейтинг мына формула бойынша анықталады:
Қ = Р1 + Р2__ ӨҮаү + Е*ӨҮе+КЖ*ӨҮкж

мұндағы Р1, Р2, Е, С, КЖ – бірінші, екінші рейтингте алған ұпай бойынша емтихандағы балл көрсеткіші

ӨҮаү, ӨҮе, ӨҮс, ӨҮкж – ағымдық үлгерімнің семестрдегі үлестері.

Студент сынақты тапсырмай алуы үшін жинаған балы 100 болу керек.

Егер оқу жоспарында емтихан мен сынақ қарастырылған болса, онда сынақ ағымдық бақылау түрі деп есептеледі.

КЖ ғылыми жетекші қатысуымен комиссия алдында қорғалады және пікірмен бірге бағаланады. Пән бойынша қорытынды рейтинг 2-кестеге сай баллдан сандық баламаға, әріптік және дәстүрлі бағаға ауыстырылады. Сөйтіп, оқу жетістіктері журналына және рейтингтік ведомостьқа жазылады. Ведомость пен сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен баға қойылады.

Егер пән бойынша емтиханнан басқа курстық жұмыс қарастырылған болса, онда сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен Кж балына сай баға қойылады.

Студенттердің білімін анықтау көрсеткіші


Балл түріндегі қорытынды баға

Балдың сандық баламасы

Әріп жүйесі бойынша бағалау

Дәстүрлі жүйе бойынша қойылатын баға

Емтихан, дифф. сынақ

сынақ

1

2

3

4

5

95-100

4

А

өте жақсы

Есептелді


90-94

3,67

А-

85-89

3,33

В+

Жақсы

80-84

3,0

В

Жақсы

75-79

2,67

В-

Жақсы

70-74

2,33

С+

қанағаттанарлық

65-69

2,0

С

60-64

1,67

С-

55-59

1,33

Д+

50-54

1,0

Д

0-49

0

F

қанағаттанарлықсыз

есептелмеді

Егер студент емтиханда F деген баға алса, оның қорытынды рейтингі анықталмайды. Ведомостьқа «қанағаттанарлықсыз» деген баға қойылады. Егер пән бірнеше семестрде өтетін болса, онда балл түріндегі баға орташа есеппен қорытылады:

Қ= _Қ1122+...+Қnn

К12+...+Кn

Мұнда Қ1 2 n – семестр бойынша балл түріндегі қорытынды баға;

К12n – семестр бойынша пән сағаты



n – семестр саны

Методические указания Форма

Ф СО ПГУ 7.18.2/05



жүктеу 0,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау