Сапа категориялары бойынша өнім сапасының сипаттамасы

Өндірілген өнеркәсіп өнімінің сапасы мен техникалық деңгейінің негізгі сипаттамасы болып көптеген кәсіпорындарға сапаның категориялары бойынша өнімді бөлу табылады. Барлық өнім (құны бойынша) ең алдымен берілген мезгілде аттестацияға жататын және жатпайтын болып бөлінеді.

Аттестацияға жататын өнім құрамында іс – жүзінде аттестацияланған өнімді оның сапасының жоғарғы, бірінші категорияға және қойылған мезгілде аттестацияланған деп бөлінеді.

Статистикалық есептеу мәліметтері бойынша сапаның жоғарғы категориялы бұйымының құны мен саны бойынша жоспардың орындалуын, жоғарғы категориялы өнімнің үлес салмағын анықтауға болады.

Өнеркәсіптің кейбір салаларының өнімдері әр түрлі бағалар қойылатын сорттарға бөлінеді. Бұл біратты және әраттас өнімнің сорттылығының динамикасы мен деңгейінің көрсеткіштерін анықтауға мүмкіндік береді.

Кәсіпорынның өндірістік қызметінің сапасына баға беру үшін бірнеше көрсеткіштер жүйесін қолданады.

Типтік мысал: Кәсіпорынның №6 «тауарлы өнімнің өзіндік құны» деген форма бойынша жылдың есебінде келтірілген біржылға брактан пайда болатын шығын (зиян) туралы мәліметтері негізінде брактың мөлшері мен проценттік және брактан болған шығын мөлшері мен процентін есептейміз.
Баркталынған бұйымдар құны . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6,5

Бракты жөндеуге кеткен шығындар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,0

Пайдалану бағасы бойынша брак құны . . . . . . . . . . . . . . . . 0,5

Жеткізушілерден сомалар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,8

Бракты жасаушылардан ұсталынған сома . . . . . . . . . . . . . . 0,4

Жалпы өнімнің өндірістік өнім құны . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500

Брак мөлшері: 6500 + 3000 = 9500 сом

Брак проценті: (9500 : 500000) * 100 = 1,9 %

Брактан болған зиян мөлшері:

6500 + 3000 – (500 + 3800 + 400) = 4800 сом

Зиян проценті: (4800 : 500000) * 100 = 0,96 % .
Өнім сапасы статистикасы

1. Техникалық – экономикалық параметрлері бойынша өнім сапасының сипаттамасы.

Өнім сапасы өнімнің берілген түрінің тұтынушылық бағалылығын, оның техникалық – экономикалық деңгейін анықтайтын жеке қасиеттерін өлшеу жолымен бағаланады. Бұл қуаттылық, моторесурс, мариал және энергия сиымдылығың, кейбір заттардың процесстік мазмұны.

Бұл жағдайда бұйымның қандай да бір қасиетінің сандық бейнесі мемлекеттік стандартпен немесе бұл қасиеттің базистік кезеңдегі деңгейімен салыстырынады. Мысалы, әраттас өнім сапасының динамикасы сапаның жалпы индексінің көмегімен өлшенеді (Іс), оны жеке бұйымдардың сапасының дербес индекстерінен орта арифметикалық индекс ретінде есептеледі.
Типтік мысалдар.

1. Тұрмыстық техника бұйымдары өндірісі туралы төменде келтірілген мәліметтер бойынша олардың сапа көрсеткіштерін есептегіміз:

Ең алдымен сапаның топтық индексін анықтаймыз (әр бұйым бойынша):