ПоәК 042-14-1-05. 01. 20. 05/01-2010 №1 басылым «30» қыркүйек 2010 ж

Бірнеше секунттан соң бақылаушы құралдардың шкаласынан деңгейді көрсетеді, лебетка жүкті жоғары көтереді. Бастапқы нүктеге жеткенде лебетка тоқтайды. Қайтадан өлшеу цикілі басталады.

Гидростатикалық әртүрлі сұықтардың,әсіресе тез кристаллданатын ,ашулы сұйықтарды өлшеуде ең жоғары орында тұрады.

Қысым деңгей өлшеуіштер. Гидростатикалық қысымды шкаласы градустарға бөлінген монометрмен өлшеу сызбасы арқылы іске асады. Ашық резервуардағы атмосфералық қысымда тұрған деңгейді өлшеу де сызба бойынша орындалады.

Пьезометриялық деңгей өлшеуіші деп гидростатикалық қысымды трубкаға толтырылған, белгілі бір тереңдікте сұйыққа маланған (резерьвуарда толтырылған сұйыққа) газдың қысымын өлшеуді айтамыз. Бұл өлшеуіштер деңгейді өте көп диапазонында пайдалануға мүмкіндік бар; бірнеше сантиметрден 10-15м –ге дейін.

Дифманометрлік унифициралық шығу сигналының көрсетілген қателігі (±1,0-1,5 %). Сезімтал элементтің электірлік құралдардың өлшеу деңгейі сыйымдылықты және кондуктометрлікке бөлінеді.

Сезімтал элементтін сыйымдылық құрылымы коаксильді электроттардын орналасуы сұйықтың физика-химиялық қасиетінен анықталады. Электроөткіздіштік емес (диэлектрикалық) сұйықтар үшін сезімтал элементермен деғңгей өлшегіш қолданылады (сызба).

Деңгей өлшегіш сыйымдылықтары 0-0,4 тен 0-20 м-ге дейін өлшенеді, оның жұмыс қысымы 2,5 – 10 МПа, температурасы -60-тан +100⁰С-ға дейін немесе 100 –ден 250 ⁰ дейін, нақтылығы 0,1;1,0; 2,5. Сезімтал элементер базада қарастырылған сұйықтар деңгей бөлімі жарылғыш қауіпсіз сигнализаторлар өнднлген «мұнай өнімдер - су» және басқада сұйықтар диэлектрлік өткіздгіштігіне әртүрлі шешімдерңне байланысты.

Сусымалы орталардың сыйымдылық деңгей өлшегіші өнделген. Жоғарғы шегі өлшенген деңгей өлшегіштің 4-20м, нақтылығы 2,5.

Радиоизотоптық индикатор деңгейі шығарылады шағылу көзі арасынан арақашықтығы, және 6 метрге дейінгі детоктер арқылы ±20мм, шамасында сигнализация нақтылығы мен қамтамасыз етіледі.

Радиоизотоптың джеңгей өлшегіш, сұйық және бытыраңқы материалдарды бірқалыпты өлшеу үшін арналған өзімен келесі жүйені таныстырады, сондағы көздің және қабылдаушының деңгейін өзгеруінің артынан ауысады. Құралдар, бұндай сызбада жұмыс істейтін, 0,2 м ден 0-10 м – ге дейінгі диапазонда өлшенетін деңгейге арналған, сонда да негізгі қателік ±0,5-1,0 % жоғарламау керек.

Радиотолқындық деңгейөлшегіш (сызба). Радиотолқындық деңгей өлшегіш екі тобы бар. Бірінші тобтың жұмыс істеу құлаған толқын және толқын арасындағы уақытына жылжудың өлшену принципінде негізделген, «ауа- орта» деген екі ортаның шекарасынан көрсетілген, басқасы өзінің қозғалу толқыны толық резонанысына байланысты, мөлшер және өзін толтыратын сұйықтың қасиетінен. Екінші топтың радиотолқандық деңгей өлщегіш, радионтерференционал деп аталады, өте жоғарғы толқынның радиосигнал фазасының өзгеруіне негізделген, өлшенетің жазықтықта көрсетілген. Өлшейтін құрал. Радиотолқындық бақылау деңгейөлшегіштер (Мысалы РСУ-60) шығарады, өте ашу ортада және 8м-ден бастап температурасы 100^оС жоғары өлшенген деңгейді қамтамасыз ететін жұмыстар үшін арналған,негізгі жіберілген қателік ±2,5 %.

Акустикалық, осымен қатар ультродыбыс деңгейөлшегіш қвзіргі уақытта анықталған жоғарғы тұралық үшін алады, басқа өндірілетін құралдарға жетпейтін.Ультродыбыстын деңгейөлшегіш жұмысының негізгі ультродыбыстын импулстік өлшенген уақытында өтізіледі, түбінен ыдыстын деңгйі жоғарғы жағы және керісінше. Ультродыбыстың деңгей өлшегіш 0-1;0-2;0-3м өлшенген деңгей диапозонынан тұрады, бақылаудағы температурасы 10-50^оС техникалық аппаратта 4МПа –дейін қысым, нақтылығы 2,5.

Акустикалық деңгейөлшегіш бытыранқы ортасы жұмыс істеу принціпі бойынша және құрылғыға сұйық орталық акустикалық деңгейөлшегіш сәйкес. Акустикалық деңгейөлшегіш бытыранқы ортаға ГСП номенклатура құрылғысына кіреді және унифициралық тоқө сигналы болады.

Олар бірнүктелі және көпнүктелі болуы мүмкін (30-ға дейін).Деңгейөлшегіште қауіпті жарылғыштар шығарылады, ең кіші диапозон 0-2,5м , ең үлкен 0-30м , бақыланған орта түйіршік диаметрі 2-200мм, нақтылық 1,0-1,5.
Бақылау сұрақтар

1.Деңгей қандай бірліктерде өлшенеді?

2. Бағана биіктігі 4000м судын деңгейін өлшеу үшін дифманометр деңгейөлшегiштің жоғарғы шегі қандай болуы керек?

3.Акустикалық деңгейөлшегіш көмегімен деңгей өлшегіштің мағынасын түсіндір.

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы:Вузға арналған кітаптар/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.

3.Гольцман В.А. Приборы контроля и автоматики тепловых процессов.-М.: Жоғарғы мектеп, 1980-240б.

4.Топерверх Н.И. Теплотехнические измерительные и регулирующие прибор/ М.Я. Шерман.-М.: Металлургия, 1976-510 б.
СДЖ-ға арналған бақылау тапсырмалары (тақырып 10) [ 1.4]

Реферат: Механикалық деңгейөлшегіш, жұмыс жасау принціпі, құрылғысы және пайдалану облысы.

Реферат: Гидростатикалық жағдайдың өлшеу деңгейі, жұмыс жасау принціпі, құрылғысы және пайдалану облысы.

Реферат: Электірлік деңгейөлшегіш, жұмыс жасау принціпі, құрылғысы және пайдалану облысы.

Реферат:Деңгей өлшеудің арнайы жағдайлары.
Зертқаналық жұмыстарды орындау үшін арналған әдістемелі бағыттаулар.
Зертқаналық жұмыс №1. Терможұп арқылы температураны өлшеу. Екінші текті құрылғы.

Жұмыс жасау тәртібі:

1. 
   Ткрможұптың принціпиалдық сызбасын көрсет.
   
2. 
   Екінші текті құралдарға принципиялдық сызбаны көрсету, кедергі терможұп кешенімен жұмыс істейтін.
   
3. 
   Эксперименттік нәтижелер бойынша ДЭЕМ-де екінші текті құралдың статистикалық мінездемесін құру.(оқытушының бағыты бойынша).
   

Бақылау сұрақтар:

1. Терможұптың жұмыс жасау принціпі.

2. Екінші текті құралдарын көрсету. Терможұп жиынжығымен жұмыс жасайтын.

3.Қандай сіз стандартты терможұп білесіз?
Ұсынылатын әдебиеттер:

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы: Вузға арналған кітап/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.
СДЖ-ға арналған бақылау тапсырмалары [ 1.2]

1.Терможұп құрылғысын және жұмыс істеу принціпін білу.

2. Стандартты терможұпті білу.
3.Екінші текті құралының құрылғысын және жұмыс жасау принціпін білу, терможұптын жиындығымен жұмыс ітейтін.
Зертқаналық жұмыс №2. Кедергі терможұп арқылы температураны өлшеу. Екінші текті құралдар.

Жұмыс жасау тәртібі:

1. 
   ТК принципиялдік сызбасын көрсету.
   
2. 
   Екінші текті құралдарға принципиялдық сызбаны көрсету, кедергі терможұп кешенімен жұмыс істейтін.
   
3. 
   Эксперименттік нәтижелер бойынша ДЭЕМ-де екінші текті құралдың статистикалық мінездемесін құру.(оқытушының бағыты бойынша).
   

Бақылау сұрақтар:

1.ТК жұмыс істеу принціпі.

2. Екінші текті құралдарын көрсету. ТК жиынжығымен жұмыс жасайтын.

3.Қандай сіз стандартты терможұпты білесіндер?
Ұсынылатын әдебиеттер:

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы: Вузға арналған кітап/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.
СДЖ-ға арналған бақылау тапсырмалары [ 1.2]

1. 
   ТК құрылғысын және жұмыс істеу принціпін білу.
   
2. 
   Стандартты ТК-ні білу.
   
3. 
   Екінші текті құралдарын білу, ТК жиынжығымен жұмыс жасайтын.
   

Зертқаналық жұмыс №3. Оптикалық пирометрмен температураны өлшеу.

1. 
   ОППИР принципиялдық сызбасын көрсету.
   
2. 
   Эксперименттік нәтижелер бойынша ДЭЕМ-де екінші текті құралдың статистикалық мінездемесін құру.(оқытушының бағыты бойынша).
   

Бақылау сұрақтар:

1. 
   Монохроматтық пирометрдің құрылғысы.
   
2. 
   Оптикалық пирометрде монохроматизациялық жарық түсуінің орындалуы.
   

4.Нағыз дененің температурасы және пирометрдің көрсеткішінің айырмашылығы қандай?

5. Өлшенген қателік және олардың анықтамасы.
Ұсынылатын әдебиеттер:

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы: Вузға арналған кітап/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.

СДЖ-ға арналған бақылау тапсырмалар:

1. 
   ОППИР құрылғысын және жұмыс істеу принціпін білу.
   
2. 
   Өлшенген температураның әсерлеспейтін әдіс үшін арналған құралды білу.
   

Зертқаналық жұмыс №4. Толық шағылу пирометрдің өлшенген температурасы.

Жұмыс жасау тәртібі:

1. 
   РАПИР принципиялдық сызбаны көрсету.
   
2. 
   Эксперименттік нәтижелер бойынша ДЭЕМ-де екінші текті құралдың статистикалық мінездемесін құру.(оқытушының бағыты бойынша).
   

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Радиоционалдық және оптикалық пирометрдің әртүрлі температура өлшеудің әдістері немен бекітіледі?
   
2. 
   Динамикалық мінездеме деген не?
   
3. 
   ТЕРА-54 Жиындығында жұмыс істей алатын қандай екінші текті құралдар?
   

Ұсынылған әдебиеттер:

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы: Вузға арналған кітап/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.

1.РАПИР құрылғысының және жұмыс істеу принціпі.

2.Өлшенген температураның әсерлеспейтін әдіс үшін арналған құралды білу.
Зертқаналық жұмыс №5.Милливольтметрмен өлшенетін температура және олардың тексерілуі, екінші текті құрал.

Жұмыс жасау тәртібі:

1.Құралдың тексеруін принципиалдың сызбаны көрсет.

2. Эксперименттік нәтижелер бойынша ДЭЕМ-де екінші текті құралдың статистикалық мінездемесін құру.(оқытушының бағыты бойынша).

1. 
   Өлшейтін құралдардың тексеру мақсатын түсіндір.
   
2. 
   Тексеріске арналған құралды көрсет.
   

Ұсынылған әдебиеттер:

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы: Вузға арналған кітап/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.

1. 
   Өлшегіш құралдардың тексеру әдісін білу.
   
2. 
   Потенциометр және милливольтметр құрылғысын және жұмыс істеу принціпін білу.
   

Зертқаналық жұмыс №6. Қысымның және зарядтын өлшену әдісі және құралы.

Жұмыс жасау тәртібі:

1.Қысымның және зарядтау үшін арналған құралдың конструкциясының және жұмыс жасау принціпін білу.

1. 
   Қысымның өлшемін көрсет.
   
2. 
   Зарядты және қысымның өлшемін өлшейтін қандай сұйытқыш құралды білесіз?
   
3. 
   Серіппе құралдарының сезгіштік элементтерінің сызбасын көрсет.
   

Ұсынылған әдебиеттер:

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы: Вузға арналған кітап/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.

1.Қысымның және зарядттың жұмыс істеу принціпі және тағандайылуы бойынша құралдың классификациясын білу.

2.Сұйытқыш құралдың құрылғысын және жұмыс істеу принціпін білу.

3. Деформациялық құралдың құрылысын және жұмыс істеу принціпін білу.

4. Қысымның әртүрлілігін өлшеу үшін құралдың құрылысын және жұмыс істеу принціпін білу.
Зертқаналық жұмыс №7.Бытырыңқы және қатты материалдардың ылғалдығын өлшеу.

Жұмыс жасау тәртібі:

1. 
   «ЭЛВИЗ-2» анализатор құрылғысын және оның ылғал өлшейтін әдісін, жұмыс істеу принципін білу.
   
2. 
   Өлшенген үлгінің ылғалдығының нәтижесін көрсету.
   

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Өлшенген ылғалдылықтың мөлшерін көрсет.
   
2. 
   Бытыраңқы жне қатта материалдардың ылғалды өлшейтін классификациасын көрсет.
   
3. 
   Материалдың ылғалдығын өлшейтін термогравиметрлік әдістің принципі неде бекітіледі.
   

Ұсынылған әдебиеттер.

1.Фарзане Н.Г. Технологические измерения и приборы: Вузға арналған кітап/ Л.В. Илясов, А.Ю.Азим-заде.-М.: Жоғрғы мектеп,1989.-456 б.

2.Котов К.И Средства измерения, контроля и автоматизации технологических процессов. Вычислительная и микропроцессорная техника/М.А. Шершевер.-М:: Металлкргия, 1989.-496 б.

1. 
   Бытыраңқы және қатты материалдың ылғалдығын өлшейтін әдісін және құралын білу.
   
2. 
   Газдың қоспалардың ылғалдығын өлшейтін әдісі және құралы.