ПоәК 042-14 07 20. 130/03-2012 03. 09. 2012ж. №1 басылым

Call NameProc (аргумент1, аргумент2,...аргументтер)

Екінші тәсіл Sub процедурасын атымен шақыруға мүмкіндік береді. Мысалы,

NameProc аргумент1, аргумент2,...аргументтер

Пішін модулінің процедурасының шақырғанда басқа модульден процедурада орналасатын пішін модулінің атауына сілтеме көрсету қажет. Мысалы, Form1 пішіні модулінде орналасқан Nameproc атты процедураны шақыру үшін мына оператор мына түрде беріледі:

Call Form1.NameProc(аргумент1, аргумент2, ...аргументМ)

Dim b,c, d, y As Long

“санның квадраттарының қосындысын табатын процедура”

Sub Square (A, S As Long)

S=A^2

End Sub
Private Sub Form_Click( )

S=S+y

Call Square(b, y)

S=S+y

c=6

S=S+y

Print d, b, c

PrintS

End Sub
4 – дәріс. Пішін. Тағайындау, қасиеттер, оқиғалар, әдістер (1 сағат)

Пішін объектісін оқып үйренбестен бұрын Студенттер білетін информатика курсында меңгерген стандартты қосымшалар терезесі құрылымы туралы түсініктерін пайдалану қажет. Студенттерге мына сұрақтарға жауап беруді ұсынуға болады:

1. 
   Windows ортасы үшін қандай түсінік ең негізгісі болып табылады?
   

2. 
   Терезелердің қандай түрлері бар?
   

3. 
   Терезелерді ұсынудың қандай нұсқалары бар?
   

4. 
   Терезенің ұсынылуын өзгерту үшін нені қолданды?
   

5. 
   Терезенің тақырып қатарында тағы не орналасқан ?
   

6. 
   Жоғарыда айтылған терезелерге қатысты тағы да қандай терезе элементтері бар?
   

Қарапайым Windows қосымшаларына Form1 тақырыбы бар визуалды ортаны іске қосқан кезде пайда болатын бір форма да жеткілікті. Оның ықшам басқару элементтері – пішіннің атауы орналасқан тақырып қатары және төрт басқару батырмалары бар (сол жағында командалардың типтік жиынынан тұратын жүйелік менюді шақыру батырмасы, оң жағында – терезені жабу және қосымшаны кеңейту, үлкейту үшін үш стандартты батырма орналасқан). Пішін қосымшаның терезесін өзгерту және экран бойымен жылжыту барысын орындауға мүмкіндік беретін ерекше сыртқы жақтаулармен жабдықталған.

Әрбір пішін орындалудың алдында жеке терезеге сәйкес келеді. Пішіннің сыртқы түрі және пішіннің экрандағы бағыты қасиеттер мәнімен анықталады. Бұл қасиеттер қолданбаны орындау барысында бағдарлама операторларымен немесе пішін өндеушілері кезеңінде қасиеттер терезесінде анықталады.

Ары қарай негізгі қасиеттер, пішіннің оқиғалары мен әдістері қарастырылады.

Өтілген материалды бекіту үшін келесі мысалды қарастыруға болады.

1 – мысал. Экранның мөлшерін салыстыратын және терезені бүкіл экранға жаймалайтын программа құрыңдар. (Пішін қасиеті үшін BorderStyle – 1 қоямыз – FixedSingle)

Private Sub Form_Load( ) “пішінді іске қосқанда”

Form1.Width=Screen.Width “Пішіннің ені экранның еніне тең болады”

Form1.Height=Screen. Height “Пішіннің биіктігі экранның биіктігіне тең болады”

End Sub

Private Sub Form_Click( )

End Sub
5-дәріс. Бірнеше пішіндермен жұмыс жасау.

Бірнеше пішіндермен жұмыстар орындамастан бұрын Студенттерге Picture пішінінің қасиеті және Load Picture функциясын пайдалануға келесі мысалдарды орындатуға болады.

Picture қасиеті пішін терезесінде әрқашан рас толық кескін бейнеленіп тұратындай етіп жасауға мүмкіндік береді. Бағдарламаны жобалай отырып, оны Proporties терезесіндегі тізімді таңдай отырып тағайындауға болады. Пайда болған диалогтық терезеден қажетті суреттен тұратын файлды таңдау қажет.

Бағдарламаның орындалуын алдын – ала өзгерту үшін Load Picture функциясын пайдалануға болады. Бұл функцияның синтаксисі мына түрде болып келеді:

Файл атауына сурет файлын көрсету қажет. Мұндай ICO, BMP, WMFфайлдар әдетте кеңейтілуде болып келеді. Файлдың аты болмаған функция бос суретті қайтарады.

Бағдарлама кодының үлгісі:

Private Sub Form1_Click ( )

Form1.Picture= Load Picture (“C:\WINDOWS\Жұмыс үстелі\Сабақ_VB_1\.Лес.bmp)

End Sub

Private Sub Form1_DblClick ( )

End Sub

Пішінді басқа объектілер сияқты жасыруға және көрсетуге, көшірмесін жасауға болады. Пішінді жасыру үшін Visible (False орнатып) қасиетін пайдалануға да болады, тағы Hide (Form1.Hide) пайдалануға да болады, ал көрсету үшін Show қасиетін пайдалану керек (Form1. Show) .

Екінші пішінді (Form2) құру үшін Project – Add Form командасын орындап, пайда болған терезеден Form белгілеп ашуды шертіңіз. Бірінші пішім үшін код жазу үшін, жоба терезесінен оны белгілендер, одан кейін View – Code командасын орындандар. Осы амалы екінші пішін үшін де орындандар.

Private Sub Form_Click ( )

Form2.Show “2 Пішінді көрсетеміз (Form2)”

Form2.Caption= “№2 Пішін” “Cекінші пішінннің Сaption қасиетін өзгертеміз”

Form2.BackColor= RGB(255, 0, 0) “Екінші пішіннің түсін өзгертеміз”

End Sub
Private Sub Form_Load ( ) “Пішінді іске қосқанда:”

Form2.Visible=False “Бағдарламаны жүктегенде екінші пішінді көрінбейтіндей етіп жасаймыз”

End Sub
Екінші пішін кодының үлгісі:

Private Sub Form_Click ( )

End

• 
  бірінші пішінді шерткенде 1 – пішін көрінбеуге тиіс. Бағдарламалық жомен 2 – пішіннің түсі, тақырыбы мен өлшемі өзгертіліп көріктеу қажет;
  
• 
  2 – пішінді шерткенде пішін көрінбеуге тиіс. Бағдарламалық жолмен 1 – пішіннің түсі, тақырыбы мен өлшемі өзгертіліп көрінуі қажет;
  
• 
  Пішіндегі батырманы шерткенде қосымшаның жұмысы тоқталуы қажет.
  

Private Sub Form_Click ( )

Form2.Visible=False

Form2.Show “ Пішінді көрсетеміз 2 (Form2)”

Form2.Caption= “№2 Пішін” “Cекінші пішінннің Сaption қасиетін өзгертеміз”

Form2.BackColor= RGB(15,100, 0) “Екінші пішіннің түсін өзгертеміз”

Form1.Height=4000

Form1.Width=2000

End Sub
Private Sub Form1_KeyPress(KeyAscii As Integer)

End

Form2.Visible=False “Бағдарламаны жүктегенде екінші пішінді көрінбейтіндей етіп жасаймыз”

End Sub
Екінші пішін кодының үлгісі:

Private Sub Form_Click ( )

Form2.Visible=False

Form2.Show “ Пішінді көрсетеміз 2 (Form2)”

Form2.Caption= “№2 Пішін” “Cекінші пішінннің Сaption қасиетін өзгертеміз”

Form2.BackColor= RGB(100, 155, 0) “Екінші пішіннің түсін өзгертеміз”

Form1.Height=4000

Form1.Width=2000

End Sub

6- дәріс. Басқару элементтері. Базалық элементтер: Frame, Label, Textbox, CommandButton, CheckBox, OptionButton. (1 сағат)

Негізгі мақсаты: базалық компоненттердің тағайындалуын анықтау, олардың қасиетін, оқиғаларын және тәсілдерін меңгерту.

Білім мен білікке қойылатын талаптар: Студенттер базалық компоненттердің тағайындалуын және олардың қасиетін, оқиғасын және тәсілін білуі қажет. Оларды қойылған есептерді шешуде пайдалана білуі қажет.

Базалық элементтер: Frame, Label, Textbox, CommandButton, CheckBox, OptionButton. Тағайындау, қасиеттер, оқиғалар, тәсілдер.

Сабақ басында пішіннің негізгі қасиеттерін, оқиғалар мен пішін тәсілдерін қайталау. Содан кейін «Базалық элементтер Frame, Label, Textbox. CommandButton, CheckBox, OptionButton. Тағайындау, қасиеттер, оқиғалар, тәсілдер тақырыбын оқып-үйренуге өту». (оқулықтағы 2.3 тақырыпты қара).

Әр түрлі батырмалар және меню командаларының тағайындалуы бірдей болып келеді – қолданбаның бір процедурасын баптағанда, сол режимді немесе басқа режимді қосу және жылжыту болып келеді (CheckBox, команданың атауының сол жағында қанат белгі). Көп қолданатындарының меню командаларының қатысуымен жылдам батырмалар қайталанады. Меню командалары және батырмалар арасындағы сәйкестік ортада тіпті компонент атауымен де CommandButton (Командалық батырма) ерекшеленеді.

Style (батырманың стилі) – Standard, Graphical.

Бұл батырмаға тақырыптан басқа бірден үшке дейін батырманың әр түрлі күйінде пайда болатын .bmp, форматындағы кішірек мөлшердегі расторлық суреттерді орналастыруға болады. Ол үшін Style қасиетінде міндетті түрде «1- Graphical» тағайындау керек. Picture, DownPicture, DisabledPicture қасиеттеріне – сурет файлына жол көрсетуге болады.

Picture – басылмаған батырмаға жапсырылған сурет;

Командалық батырма қарастырылған оқиғалар: Click (Егер Cancel қасиеті True мәнін меншіктесе, онда оқиға Esc пернесін басқан кезде пайда болады), KeyPress (Пернені басу), GotFocus (Фокусты орнату) және LostFocus (Фокустан шығу), осы оқиғаларды өңдегенде сәйкес процедураларды шақырады.

Синтаксисі: [басты_батырманың аты]. Set Focus

Аталған батырмалар бір немесе бірнеше мүмкін жағдайларды (CheckBox батырмасы) айғақтайтын қамтамасыз ететін, (OptionButton батырма) мүмкін жағдайлардың бірінтаңдауға мүмкіндік береді.

Батырмаларды біріктіру үшін, пішіндегі Frame (Жақтау) немесе PictureBox(сурет үшін жақтау) контейнеріне батырмаларды орналастыру қажет, контейнерге орналасқан батырмалар автоматты түрде топқа біріктіріледі.

Қосқыш қарастырылған оқиғалар: Click(Шерту), KeyPress(Пернені басу), GotFocus(Фокусты орнату) осы оқиғаларды өңдегенде сәйкес процедураларды шақыратын оқиғаларға әсер етеді.

SetFocus: Әдісі.

Label (Белгі) элементі.

Label (Белгі) – мәтіндік ақпаратпен толтырылатын өріс. Түрлі түсініктемелерді қажет етіп тұрған жанына басқа объектілер орналасқан жазбаларды шығару үшін қолданылады.

Қасиеттер:

Back Color Фон түсі Height Биіктігі

Caption Тақырыбы Width Ені

Enabled Қатынас Name Атауы

Font Қаріп Top Жоғарғы координата

Visible Көрінуі Left Сол жақ координата

Alignment Тегістеу Appearance Жазбаларды өлшемді немесе

жазықтықта бейнелейді

Single) – жазбада тышқан батырмасын шерткен кездегі пайда болатын

оқиға.

Mouse Move (Button As Integer, Shift As Integer, X As Single, Y As

Single) – жазбада тышқан нұсқағышын жылжытқанда пайда болатын оқиға.

жазбадан тышқан батырмасын ажыратқан кездегі пайда болатын оқиға.

шығару үшін экранның аймағын анықтайды.

немесе шығаруға мүмкіндік береді) немесе True (мәтіннің бірнеше қатарын енгізуге немесе шығаруға мүмкіндік береді) мәндерін қабылдауы мүмкін. Enter пернесін басқан кезде мәтінді жаңа жолдан жалғастырып теруге болады.

0 (мәтіндік экранда айналдыру сызғышы жоқ) 1 (көлденең айналдыру сызғышы пайда болады), 2 (тік айналдыру сызғышы пайда болады), 3 (тік және көлденең айналдыру сызғышы пайда болады).

Тышқанмен Click (Шерту) немесе DblClick(Екі рет шерту) мәтіндік терезеге терезе_аты_Click() немесе терезе_аты_DblClick() оқиғаларын өңдейтін сәйкес процедураларды шақырады.

Ол үшін пішінге бір батырма және 1 мәтіндік өріс (Caption қасиетін – Менің бірінші бағдарламам деп өзгертіңдер, AutoSize – True, Alignment Center) орналастырыңдар.

Private Sub Command1_Click()

Label1.Caption = "Енді мен программистпін"

End Sub

1. 
   Пішінге Command2_батырмасын орналастырыңдар. Click оқиғасы үшін Command2 батырмасына мынаны көрсетіңдер:
   

End

2. 
   Command1 батырманың кодын Command1–ді шерткенде:
   
   1. 
      пішіннің түсі;
      
   2. 
      батырмасының түсі;
      
   3. 
      Command1 пішіннің тақырыбы;
      
   4. 
      Command1 - батырмасының атауы;
      
   5. 
      Command2 – батырмасының атауын – ШЫҒУ деп өзгеретіндей етіп өзгертіңдер.
      

Код:

(“С:\Windows\Жұмыс үстелі\сабақ_VB_2\Face01.ico”) - сурет файлына жол.
Private Sub Command2_Click()

End

Command2.DownPicture=Load Picture(“С:\Windows\Жұмыс үстелі\сабақ_VB_2\Face01.ico”)

End Sub
Private Sub Command2_ Mouse Move (Button As Integer, Shift As

Integer, X As Single, Y As Single)

Command2.Picture=Load Picture(“С:\Windows\Жұмыс үстелі\сабақ_VB_2\Face02.ico”)

End Sub
Private Sub Form_Load()

Command2.Picture=Load Picture(“С:\Windows\Жұмыс үстелі\сабақ_VB_2\Face03.ico”)

End Sub
Ескерту: Осы әсерді сәйкес батырмалардың қасиеттеріне сурет файлдардың жолын көрсетіп те алуға болады.

Пішінге 3 мәтіндік өріс (Text қасиетіне – бірінші және екінші өріске ештеңе, ал үшіншіге - 0) және 7 батырманы келесі қасиеттермен орналастырыңдар.

Caption

Private Sub Command1_Click()

Text3.Text=Val(Text1.Text) + Val(Text2.Text)

End Sub
Private Sub Command2_Click()

Text3.Text=Val(Text1.Text) - Val(Text2.Text)

End Sub
Private Sub Command3_Click()

Text3.Text=Val(Text1.Text) * Val(Text2.Text)

End Sub
Private Sub Command4_Click()

Text3.Text=Val(Text1.Text) : Val(Text2.Text)

End Sub
Private Sub Command5_Click()

Text3.Text=”0”

End Sub
Private Sub Command6_Click()

Text3.Text=Val(Text1.Text) ^ Val(Text2.Text)

End Sub
Private Sub Command7_Click()

Text3.Text=Sqr(Text1.Text)

End Sub

4-мысал.

Пішінде орналастырыңдар:

1-объект TextBox қасиетінде Text бос болуы керек.

3-объектіде Label Caption қасиетінде: бірінші үшін – суретке сәйкес тест, екіншіде – Жылдамдық (м/сек), үшінші – бос.

1-объект Command Button Caption қасиетіне – Қайта есептеу.

Caption қасиетінің пішіні үшін – Жел жылдамдығы.

Батырмаға шерткенде қайта есептеу.

Private Sub Command1_Click()

Dim ms As Integer ‘жылдамдық м/сек

Dim kmh As Integer ‘жылдамдық км/ч

ms=Val(Text1.Text) ‘алғашқы мәліметтерді енгізу

kmh=ms*25 ‘ қайта есептеу

‘Нәтижені шығару

Label3.Caption=Str(ms) + “м/сек-это” + Str(kmh) + “км/ч”

End Sub
7- дәріс. Базалық элементтер: ListBox, ComboBox, Horizontal ScrollBar, Vertical Scroll Bar, Timer, Shape . Тағайындау, қасиеттер, оқиғалар, тәсілдер.

Қазіргі кезде тізімдегі қатарлар санын, ListCount қасиетіндегі мәні болып табылады. Дәл осы қосқыш арқылы тізімнің барлық байланысқан қатарының арасында цикл ұйымдастырылады.

For 60 to List1.ListCount-1

If List1.Selected(j) Then “Егер j–шы жолдары бөлінсе”

Label1.Caption=j

End if

MultiSelect(көпше түрде белгілеу) тізімде қанша элементті бір мезгілде белгілеуге болатынын анықтайды. Мына мәндерді қабылдайды: 0- None - бір ғана элементті белгілеуге болады; 1- Simple - бірнеше элементті белгілеуге болады; 2- бірнеше элементті жылдам белгілеуге болады (бірінші белгіленген элементке тышқанмен шертіп, сосын Ctrl пернесімен жібермей ұстап тұрып – ақырғы элементке дейін). Белгіленген жолдар саны SelCount қасиетінде сақталады. Соңғы белгіленген қатар мазмұны Text қасиетінде сақталады, ал

тексеруге, List(j) жолдарын белгіленген болып табылады ма, міндетті түрде Selected (j) қасиетінің мағынасын тексеру керек. Егер j-шы жолы белгіленсе онда оның мәні True-ға тең.

Selected (Белгілеу нышанды) мәні True (тізім элементі белгіленген) немесе False (тізім элементі белгіленбеген) мәнін қабылдайтын жиын болып табылады. Белгілі бір элемент статусын анықтау үшін келесі өрнекті қолдануға болады:

Тізімнің аты. Selected (индекс мәні)

Sorted (Сұрыптау) True немесе (тізімде элементтер ағылшын әріптерімен орналасқан немесе) False (тізімде элементтер олардың енгізілу тәртібімен орналасады) мәндерін қабылдайды.

Осыдан басқа тізімдер үшін қасиеттер тізіміне қосылмаған (пішінді өндеу кезеңдерінде анықталмайтын), бірақ бағдарламалау коды өндеу барысында қолдануға болатын қасиеттердің қатары анықтаған.

Тізім қарастырылған оқиғаларға әсер етеді: Click (Егер Cancel қасиеті True мәнін меншіктесе, онда оқиға Esc пернесін басқан кезде пайда болады), KeyPress (Пернені басу), GotFocus (Фокусты орнату) және LostFocus (Фокустан шығу), осы оқиғаларды өндегенде сәйкес процедураларды шақырады.

Синтаксисі: тізім аты. AddItem жолдар {.индекс}.

Егер индекс жоқ болса, онда элемент (жол) автоматты түрде тізімнің соның қойылады. Егер Sorted қасиетінің мәні True –ға тең болса, онда индекс бос болады, - элеемнт алфавит тәртібіне байланысты орналасады.

Clear тізімнен барлық элементті өшіреді.

Синтаксисі: тізім аты. Clear

Синаксисі: тізім аты. RemoveItem индекс

Мысалы:

List1.Clear “тізімдегі List1. атауын өшіру

List1.AddItem str [, index] “str қатарын қосу

List1.RemoveItem index “Берілген индексті қатарды өшіру

Ашылатын тізім басында оң бағыттауышы бар бір қатарды бейнелейді. Бағыттауышта тышқанды шерткенде кәдімгі тізімнен бір элементі таңдайтындай барлық тізім ашылады. Мәтіндік терезеге ақпарат енгізуге мүмкіндік бермейді.

Қарапайым аралас тізім енгізуге және осы өріс астында терезенің тұрақты мөлшері сияқты ашылмайтын тізім өрісінен тұрады. Өріске мәтінді енгізуге мүмкіндік береді немесе тізімнен элементті таңдауға мүмкіндік береді.

Ашылатын аралас тізім ашылатын тізім сияқты бейнеленеді, бірақ элемент таңдауға.

Text элемент тізіміндегі белгіленген мәтінді анықтайды немесе енгізу өрісіндегі мәтінді анықтайды.

Оқиға:

Click (Шерту), DblClick (Екі рет шерту), KeyPress (Пернені басу), GotFocus (Фокусты орнату), LostFocus (Фокусты жоғалту), осы оқиғаларды өндеуге сай процедураны шақырады.

Тәсілдер:

AddItem араласқан тізімге элемент қосалқы (мәтін жолдарын).

Синтаксисі: тізім аты. AddItem жол [, индекс]

Егер индекс болмаса, онда элемент автоматты түрде аралас тізімнің соңына қойылады. Егер Sorted қасиетінің мәні True-ға тең болса да, онда индекс болмауы қажет – элемент әріп тәртібіне сай орналасады.

Clear тізімнен барлық элементті өшіреді.

Синтаксисі: тізім аты. Clear

Синаксисі: тізім аты. RemoveItem индекс.

• 
  ListBox объектісіндегі белгіленген жазбаны Text1 объектісіне көшіреді;
  
• 
  өшіру батырмасын шерту барысында ListBox объектісіндегі белгіленген жазбаны өшіреді;
  
• 
  добавить батырмасын шерткенде Text2 объектісіндегі жазба ListBox терезесіне қосылады.
  

1-батырма Сарtіоn қасиеті үшін жазбаны өшіру, ал 2 батырма үшін – жазбаны қосу тағайындау қажет. List қасиетінде ListBox үшін жазба1, жазба2, жазба3 көрсету қажет.

Private Sub Command1_Click()

List1.RemoveItem (List1.ListIndex)

End Sub
Private Sub Command1_Click()

List1.AddItem Text2.Text

End Sub
Private Sub Command1_Click()

Text1.Text = List1.Text

End Sub

‘Пішінді жүктеу процедурасы.

Private Sub Form

List1. студенттер тізімін құру

List1.AddItem “Абилов А.А.”

List1.AddItem “Бисенбай Т.Д.”

List1.AddItem “Даулетбаев Д.Ж.”

Combo3 тізімін құру – емтихан бағасы

Combo3. AddItem “Қанағаттанарлықсыз”

Combo3. AddItem “Қанағаттанарлық”

Combo3. AddItem “Жақсы”

Combo3. AddItem “Өте жақсы”

‘Combo2 - Мұғалімдер тізімін жасау

Combo2. AddItem “Рауан Н.Б.”

Combo2. AddItem “Елукенов А.Г.”

‘Combo1 тапсырған пәндердің тізімін жасау

Combo1. AddItem “Физика”

Combo1. AddItem “Математика”

Combo1. AddItem “Тарих”

End Sub

‘емтихан тапсырғандарды тышқанмен 2-рет шерту

Private Sub List1_DblClick()

List2.AddItem List1.Text

List1.RemoveItem List1.ListIndex

End Sub

‘Enter пернесін басқандағы пәндер тізімі

Private Sub Combo1_KeyPress(KeyAscii As Integer)

If KeyAscii = 13 then

Combo1.AddItem Combo1.Text

End if

‘мұғалімдер фамилиясын қосу процедурасы

‘Enter пернесін басқандағы мұғалімдер тізімі

Private Sub Combo2_KeyPress(KeyAscii As Integer)

If KeyAscii =13 Then

Combo2.AddItem Combo2.Text

End Sub

Horizontal Scroll Bar және Vertical Scroll Bar (Тік және көлденең айналдыру жолақтары) белгілі бір диапазондағы қандай да бір шаманың мәнін тағайындауға мүмкіндік береді, және осы шаманың мәнін сызғыштағы жылжу кезеңі бойынша білуге мүмкіндік береді.