ПоәК 042-14 01/01-2013 Баспа. №1 от 03. 09. 2013

Құрастырушы: 28.08.2013

п.ғ.м., аға оқытушы Мухметова Раукен женисовна
2.ТАЛҚЫЛАНДЫ:

2.1. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің Педагогика кафедрасының мәжілісінде қаралды.

Хаттама № 1 04.09.2013ж.

Кафедра меңгерушісі: ______________ /Джанбубекова М.З./

Хаттама № 1 «05» 09.2013ж.

Төрағасы: ________________ /Ахметова Т.Ш./
3. БЕКІТІЛДІ:

Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданған және басып шығаруға ұсынылды.

Хаттама №1 18.09.2013ж.

ОӘК төрағасы: ____________ /с.ғ.д. Искакова Г.К./

1. 
   Пән бойынша негізгі түсініктер (глоссарий).
   
2. 
   Пәні бойынша дәрістер кешені.
   
3. 
   Пәні бойынша практикалық сабақтар кешені
   
4. 
   Пәні бойынша cтуденттердің өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмалар
   

Мақсат – бұл ғылыми түсінік, ол белгілі бір әрекеттің түпкі нәтижесін сезіну деп түсіну керек. Оны ойдан шығаруға болмайды. «Мақсат – белгілі бір межеге қол жеткізуге бағытталған әрекеттің ой – санадағы көрінісі.

Тренинг (ағылш. «to train» - оқыту, жаттықтыру). Егер оқыту интерактивті жүргізілсе, яғни ақпарат ала отырып түсініксіз сәттерді талқылауға, сұрақ қоюға мүмкіндік алса берілген ақпаратты тез меңгереді және алған білімдерін бекіте отырып, мінез-құлық дағдылары қалыптасады т.б.

• 
  Инновация – кәсіпкердің инновациялық қызметі арқылы инновациялық өнім түрінде нақты өмірге жүзеге асырылған интеллектуалды еңбек нәтижесі ретінде;
  
• 
  Инновация –бұл нарықтық тепе – теңдікті бұзатын бәсекелік күш;
  
• 
  Инновация пайдалы тиімді қамтамасыз ететін жаңа немесе жетілдірілген өнім немесе үрдіс ретінде;
  
• 
  Инновация экономикалық өсу факторы ретінде.
  

Комбинаторлық модификация – бұрын пайдаланылмаған, белгілі әдістеме элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пәндерді оқытудың қазіргі кездегі әдістемесі дәлел.

Радикалдық инновация  – білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады. Мемлекеттік стандарт білім беруде, негізінен, мөлшерлерді, параметрлерді, деңгейлік және сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады.

Иннавациялық іс-әрекет – қоғамның әлеуметтік-экономикалық жағдайына сай мектеп жұмысын дамытатын, мектеп өміріне оң өзгерістер әкелетін іс-әрекет.

Мұғалім – мұғалімдік қызмет атқаратын адамдар мұғалім қызметкерлер болып есептеледі.

Педагогикалық инноватика - Педагогикалық жаңа енгізулер (инновациялар) - мақсатты бағытталған өзгерістер, олар білім беру мекемесінің әрекетіне жаңа, салыстырмалы тұрақты элементтерді енгізеді, сөйтіп оның дамуына және қызметіне тиімді әсер етеді. Педагогикалық жаңа енгізулердің тарауының факторлары:

• 
  Кең ауқымдағы әлеуметтік шарттар. Педагогикалық идеяларға қоғамдық қатынастың басымдылығы, білім беру саласындағы мемлекеттің саясаты;
  
• 
  Жекелеген әлеуметтік шарттар: нақты мемлекеттік және қоғамдық институттардың әрекеті бұқаралық ақпарат құралдары, білім беру ұйымдары, өнерпаз шығармашылық педагогикалық бірлестіктер;
  
• 
  Жекелік факторлар: педагогикалық инноватиканы жасаушылардың және насихатшылардың тұлғалық ерекшеліктері.
  

Инновация ұғымы.

Педагогикалық инновацияларға, педагоикалық іс-әрекетке инновациялық бағыттылық беру. Жаңалық енгізудің деңгейілері.

Педагогикалық инновацияларды сипаттайтын критерийлер:

Инновация ағылшын тілінен аударғанда жүйе ішіндегі өзгерістер деген мағынаны білдіреді. Құрал мен үрдіс ретінде инновация қандай да бір жаңалық енгізу деген мағынаны білдіреді. Педагогикалық үрдіске қатысты инновацияны оның мақсатына, мазмұнына , оқыту әдістері мен формаларына, мұғалім мен оқушының біріккен іс-әрекетін ұйымдастыруға жаңалық енгізу деп анықтауға болады. Оқытуда жаңалық енгізілетін жүйе педагоикалық жүйе деп аталады. Педагогикалық жүйе - өзгерістер жағдайында да тұрақты , өзгермейтін компоненттер жиынтығы. Мұндай компоненттер қатарына педаготер, оқушылар, оқу-тәрбие үрдісін басқару, технология және оқыту мен тәрбиелеу мазмұны , әдіс, формалары, құралдары жатады.

Педагоикалық іс-әрекетке инновациялық бағыттылық беру бірқатар жағдайлармен анықталады.

1. 
   жаңа емес, бірақ өзінің өзектілігін жоймаған және педагогика ғылымы мен практикасы жүйесін қамтитын, әлі толық жетілдірілмеген оқу-тәрбие үдерісін оңтайландырудың жалпы идеялары мен практикалық технологияларын;
   
2. 
   ізгілік педагогикасының барлық қағидалары мен практикалық технологиялары жиынтығын қарастыруды;
   
3. 
   жаңа идеяларға негізделген педагогикалық үрдістерді ұйымдастыру мен басқару амалдарын;
   
4. 
   ақпараттандыру мен жаппай коммуникациялаудың жаңа идеялары мен құралдарына негізделген технологияларды жатқызуға болады.
   

1. 
   Төменгі деңгейі – атаулар мен тұжырымдамаларды өзгерту ұсынылады.
   
2. 
   Орташа- мәні емес, тек формаларын өзгерту талданады.
   
3. 
   Жоғары- жүйені немесе оның негізгі компоненттері мәнін өзгертуі. Тек соңғы деңгейдегі жаңалықтар ғана практикалық жағынан құнды.
   

Бұл критерийлерді білу педагогикалық жасампаздық іс-әрекеттің негізі болып табылады.

Гуманистік мектеп практикасындағы инновациялық іс-әрекет формалары мен әдістері.

Инновациялық оқу мекемелері.

Оқу мекемелерінің инновациялылығын көрсететін белгілі өлшемдер.

Педагогика- ғылыми білімдер жүйесі. Оның ғылым ретіндегі негізгі сипаттамалары: объективтілік, мақсаттылық, тұрақтылық, қарама-қайшылықсыздық. Кез келген ғылыми теория сияқты , педагогиканың жүйе құраушы басты принципі – ғылымилық.

Күшті және тұрақты тәрбие жүйесін тек объективті ғылыми анықталған және практикада дәлелденген қағидалар құрайды. Осыған байланысты педагогикалық теория дамуының инновациялылық бағыттарын анықтауға болады.

Бірінші инновациялық бағыт Я.А.Коменскийдің табиғи үйлесімділік педагогикасына қайта оралу. Бұл оқушылардың мүмкіндіктерін түсіне отырып, оқытуды объективті негізде жүргізуді анықтайды.

Екінші бағыт педагогикалық жүйені ізгілендіру , яғни гуманистік педагогиканы дамыту болып табылады.

Ізгілік педагогикасының мәніне тоқталайық.

Гуманизм (латынша humanus-адами, адамшылық) -әлемдегі ең маңызды құндылық адам деп танудың тұтас тұжырымдамасы. Бұл тұжырымдаманың басты қағидасы тұлғаның жетістіктерін қорғау , оның еріктілігін , бақытты блу құқтарын мойындау , оның өзінің қабілеттіліктерін дамыту және байқату үшін жағдайлар (өмірде,еңбекте, оқуда, т.с.с. )жасау болып табылады. Гуманизм- тұтастай алғанда адам болмысының, жекелей алғанда әрбір адамның жан-жақты маңыздылығын мақұлдайтын идеялар мен құндылықтардың жиынтығы.

Гуманистік педагогика- тәрбиеленушіні оқу- тәрбие үдерісінде белсенді ,саналы, тең құқықты, өз мүмкіншіліктеріне сай дамитын қатысушы ретінде анықтайды.

Гуманистік педагогика тұлғаға бағытталған. Оның айырмашылық белгілері: ақпаратты меңгерту және белгілі бір білік , дағдыларды қалыптастырудан гөрі тұлғаның психикалық, денелік, интеллектуалдық , құлықтық және басқа сфераларын дамытуға; еркін,өз бетінше ойлай алатын және әрекет ететін тұлғаны, әр түрлі өмір сүру және оқу жағдайларында негізделген таңдау жасай алатын , азамат-гуманистің қалыптасуына қажетті оқу-тәрбие үдерісін қайта құруға басым жағдай жасау блып табылады.

Гуманистік педагогика мектептің оқушыға бейімделуін, оған ыңғайлы атмосфера құру және психологиялық қауіпсіздік жағдайын жасауды талап етеді.

1. 
   Оқу-тәрбиелік іс-әрекетті дифференциялдандыру.
   
2. 
   Тәрбиелеу және оқыту үдерістерін жекешелендіру.
   
3. 
   Әрбір тәрбиеленушінің бейімділіктері мен қабілеттіліктерін дамыту үшін жағдайлар жасау.
   
4. 
   Гомогенді сыныптар мен параллельдерді қалыптастыру.
   
5. 
   Оқу-тәрбие іс-әрекетінің ыңғайлылығы.
   
6. 
   Психологиялық қауіпсіздік, оқушыларды қорғау.
   
7. 
   Оқушыға,оның күшіне және мүмкіндіктеріне сену.
   
8. 
   Оқушыны сол күйінде қабылдау.
   
9. 
   Оқыту мен тәрбие жетістігін қамтамасыз ету.
   
10. 
    Мектептің мақсаттық бағыттарын өзгерту.
    
11. 
    Әрбір оқушының даму деңгейін негіздеу.
    
12. 
    Мұғаліммен рухани кездесу жоқ сырттай оқуды жою.
    
13. 
    Мұғалімнің ішкі тұлғалық ұстанымдарын өзгерту.
    
14. 
    Гуманитарлық білім беруді күшейту.
    

Қазіргі уақытта оқыту инновациялылығы идеясын үздіксіз жүзеге асырып отыру міндеттерін қамтамасыз ететін жаңа типті оқу мекемелері көптеп пайда болуда. Оларды дәстүрлі мекемелерден айыра білу де маңызды іс болып табылады.

1. 
   оқу-тәрбие үдерісі табиғи үйлесімділік принципі мен классикалық педагогика принциптеріне негізделеді;
   
2. 
   педагогикалық жүйе гуманистік бағытта эволюциялық түрде дамиды;
   
3. 
   оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыруда оқушылар мен мұғалімдердің жүктемесі шамадан тыс артпайды;
   
4. 
   оқу-тәрбие үдерісінің жоғары нәтижесі оқушылар мен мұғалімдерді селекциялау емес, жүйенің ашылмаған және толық пайдаланылмаған мүмкіндіктерін қолдану арқылы қамтамасыз етіледі;
   
5. 
   оқу-тәрбие үдерісі өнімділігі қымбат құралдар мен медиажүйе арқылы жүзеге асыру ғана емес, оқу мекемелеріне жаңалық ендіру, емкіні жаңарту, педагогикалық жүйені жетілдіру, оның мүмкіндіктерін тұлға мен қоғам қажеттіліктерін қанағаттандыруына бағыттау болып табылады.
   

Гимназия мен лицейлердің басқа жалпы білім беру мекемелерінен айырмашылығы білім беру мазмұны тереңдетіліп қана емес, кеңейте өткізіледі, ал оқу курстары интегративті пәнаралық байланыс негізінде оқушылардың жүйелі ойлауы мен дүниетанымын қалыптастыру жүзеге асырылады.

Инновациялық білім беру жолдары.

Педагогтың инновациялык іс-әрекет белгілері.

Мұғалімінің инновацилық іс-әрекеттің негізгі міндеттері.

Болашақ маманның кәсіби педагогикалық функциялары конструктивтік ұйымдастрышылық, қарым-қатынастық, дамытушылық, ақпараттық, зерттеушілік.

Ұйымдастырушылық іс-әрекет міндеттері.

Білім сферасына идеалогиялық әдістемелік, психология -педагогиялық және ақпараттық мағлұматтар жатады.

Жаңа талпыныс, жаңа ашылған жолдардың бірі- білім берудің жүйесінің жасалуы.Бұл педагогикадағы, тұтас педагогикалық үрдістегі өзгертулермен тығыз байланысты.Білім беру саласының барлық жағына жаңаша көзқарас, жаңаша қарым- катынас (білім мазмұнын жетілдіру, жаңа базистік оқу жоспарына көшу, жаңа буын оқулықтары мен оқу- әдістемелік кешендерге көшу, т.б.) жаңаша ойлау калыптасуда.

Жастарға білім мен тәрбие берудің негізі болып саналатын жалпы білім беретін мектептердің педагогикалық үрдісін жақсарту бірінші кезектегі мәселе болса, бастауыш мектеп - мұның түп қазіргі , бастауыш білімнің мемлекеттік стандарты және оны мектеп тәжірибесіне енгізуге шешуші орынды мұғалім қызметі алатыны анық.

Бүгінгі студент – ертеңгі маман. Оқыту үрдісін басқарудың педагогикалық-психалогиялық мәселелерін аныктауда педагог пен оқушылардың арасындағы карым- қатынастарды ұйымдастыру мұғалімінің теориялык білімінің болуын қажет етеді. Осыған орай, бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі бөлімдерінде жаңа мазмұн, оны оқыту әдістемесін студенттерге игертудің түрлі жолдарын іздестірілуде. .

Ғылыми-педагогикалык әдебиттерді зерттеу мұғалімнің инавациялық іс-әрекетіне байланысты мәселелер жан-жақты қарастырылғанын көруге мүмкіндік тудырып отыр. Жүйелері бағыттылық зертетеулерде инавациялық іс-әрекет креативті парадигманың жеке бас, регулятивтік-коммуникативтік және қорытынды жүйе бөлшегін талдауда анық айқын қарастырылады.

Соңғы он жылдықта «инновация» ұғымы кеңінен таралды. Инновациялық қозғалыстар білім беру жүйесінің жаңартуының маңызды айғағына айналды. Инновациялар бірнеше проблемалар тоғысында пайда болады және ауытқымай, жаңа мәселерді шешеді, білім беру үрдісінің үздіксіз жаңарып тұруына әкеледі.

Педагогикалық инновация- тұтас білім беру жүйесінің оның жеке бөлімдерінің компаненттерінің сипаттамасын жақсартатын және жаңалықтардан тұратын, мақсатты өзгерістер. Бұл- жаңалықты меңгеру үрдісі.

Бүгінгі күндегі инновациялык білім беру-оку және әлеуметтік- тәрбиелік іс-әрекеттің үрдісі мен нәтижесі, ол жеке адамның және жалпы қоғамның іс-әрекетінің жаңа түрін жоспарлайды және ынталандырады.

«Инновация» термині латынның іппоуагіоп -инновацияларды енгізу дегеннен пайда болған.Инноватика философия, психологоия, әлеуметтану, басқару теориясы, экономика және мәдиниеттану пәндерінің тоғысуында жүргізілген зерттеулердің пәнаралық саласы ретінде қалыптасты. Көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда да педагогикалық инноватиканың дамуы көпшіліктің қоғамдык-педагогикалық козғалыстарымен, мектептерді жылдам дамыту қажеттілікке байланысты қайшылықпен және мұғалімдердің оны іс-жүзіне асыра алмауымен байланысты. Жаңалықтарды қолдаушылардың жалпы сипаттары да өсе бастады. Осыған байланысты жаңа білімге деген, «инновация», «инновациялық үрдіс» деген жаңа ұғымдарды түсініп- білу қажеттілігі ұлғая түсті. «Жаңалықты еңгізу» (инновация) ұғымы жаңалық ретінде де, және осы жаналықты тәжірибеге енгізу үрдісі ретінде анықталады. Бүгінгі кезде инновациялық педагогикалық үрдістер білім берудің дамуын анықтайтын айғағы бола отырып, өзінің нақты теориялық базасы да бар.

Бастауыш сынып мұғалімінің инновациялық іс-әрекеті құрылымын карастырған кезде, «инновация» және «педагогикалық іс-әрекет» деген негізгі түсініктердің мәнінің мағынасын талдауды колдану керек деген ғалымдардың (В.А.Сластенин мен Л.С.Подымова) ой-пікіріне қосыламыз.Белгілі зерттеушілердің (А.А Бодалев, ф.Н. Гоноболин, В.А. Кан-Калик,С.В. Кондратьева,Н.В Кузин және т.б.) еңбектерінде педагогикалық іс-әрекеттің құрылымы туралы түсінік жан-жақты қарастырылған. Олар мұндай қасиеттерге жатқызатындары: жалпы және кәсіби мәдениет, педагогикалық бағдарлылық, моральдық қасиеттер, дидактикалық қасиеттері. Сөйлеу қабілеттері, ұйымдастырушылық, коммунативтік, педагогикалық елестету. Бұл ғылымдардың еңбектерінде іскерліктің екі үлкен тобы жіктеліп көрсетілген; операциялық және жеке бас. Бірінші топ білім беру үрдісіне жататын болса, екінші балалармен, ата-аналармен, мектеп оқушысымен нәтижелі карым-қатнас құруға қажетті әлеуметтің жеке бас және операциялық және жеке бас. Бірінші топ білім үрдісіне жататын болса, екінші балалармен, ата-аналармен, мектеп оқушысымен нәтижелі карым-катынас құруға кажетті әлеуметтің және жеке бас іскерліктері жатады.

2.Инновациялық білім беру жолдары

Инновациалық іс-әрекет сонымен қатар, жаңашылдықты іздеп шешуге дайын болу қасиетімен де тығыз байланысты.

Ал іс-әрекеттің «негізгі құрастырушысы» ретінде Б.Фломов мыналарды бөліп көрсетеді; мотивті, мақсатты, жоспарлауды, күнделікті мағлұматты, өндеуді, оперативті бейнелеуді, шешім қабылдауды, іс- әректтерді, қортындыны тексеру және әрекеттерді түзету.

Біздің ойымызша жалпы іс- әрекеттің осы құралы бастауыш сынып мұғалімдерінің инновациялық іс-әрекеттіне тән. Автордың айтуы бойынша, мұғалімнің инновациялык іс- әректінің диагностикасында ескерлетін бірнеше ережелер бар;

1. Өз қызметін және әріптестерінің қызметінің қызметін оның жоғарыда сөз болғандай тиімділігін бірізді талаптар бойынша жан- жақты бағалауға үйрету.

2. Ұжымдық істі ұжымдық талдау жасауға, өз жұмысының өзіндік талдауына үйрерту маңызды.

3. Өзінің кәсіби қасиеттерін өзіндік бағалау мен өзіндік тануға көшу, өзіне және баскаға талап коя білуге үйрету.

4. Мұғалімдердің инновациялык қызметін бағалау белгілеріне сүйеніп, педагогикалық кызметті сараптау бағалауға тарту.

Осы жұмыстардың барлығында диагностика өзіндік мақсат емес, педагогикалық калыптасудың алғы шарттары мен шығармашылықпен еңбек ететін мұғалімдерді тәрбиелеу тәсілдері. Инновациялық іс-әрекет педагогикалық еңбектің өнімділігін сапалы өзгеретін оқыту мен тәрбиелеудің жаңа үлгілері мен кұру үрдісі.