Пјнніҫ мақсаты: Стилистика жоәары оқу орындарыныҫ қазақ филологиясында кҙп жылдардан бері пјн ретінде ҙткізіліп келеді



жүктеу 0,63 Mb.
Pdf просмотр
бет25/50
Дата17.10.2022
өлшемі0,63 Mb.
#39679
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   50
Адамбаева Г.М. «Қазақ тілінің стилистикасы» пәні бойынша

 
3)
Диалектизмдер - жалпыхалықтық

тілдің нормасынан ауытқыған, 


белгілі аймақта ғана қолданылатын, таралу шегі бар тілдік ерекшеліктер.
 


33 
Кӛркем әдебиет стилінде кейбір диалектизм әдеби тілдік баламасы тұрса да 
қолданылады. Бұл - таза стильдік мақсатпен байланысты мәселе. Кейде бір 
сӛйлемде бір сӛзді екі рет немесе одан да кӛбірек қайталап қолдануға тура 
келеді. Егер ондай әдеби сӛздің жергілікті халық тілінде диалектілік сыңары 
бар болса да оны жазушылар кӛркем әдебиет стилінде қолданады. Бірақ 
Жамбыл облысы тұрғындарының, тіліндегі 
ашық-машық 
сӛзі сияқты 
диалектизм сӛз қайталаудан қанша қашқанмен де, кӛркем әдебиет стилінде, 
авторлық ремаркада қолданылмайды. Осы 
ашық-машық (топса) 
немесе 
Жайық маңында аманбыз, сау-сәлеметбіз деген ұғымда жұмсалатын 
мұз қара 
кӛк (мұздай қара кӛк 
деп те айтады) тәрізді диалектілік құбылысты автор 
сӛзінде қолданудың орынсыздығын былай қойғанда, кейіпкер тілінің ӛзінде де 
үнемі ұтымды бола бермейді. Демек, жергілікті тілдік ерекшелікті кӛркем 
әдебиет стилінде қолдануда да белгілі бір шек бар. 
Ақын жазушылардың қай-қайсысының да шығармасынан (мүмкін 
біреуінде аз, екіншісінде одан кӛбірек болар) диалектілік ерекшілік кездеспей 
отырмайды. Ӛйткені, әр адам, әсіресе әрбір сӛз шебері - таза әдеби тілдің ғана 
емес, сонымен қоса белгілі дәрежеде, белгілі бір аймаққа тән диалектіні де 
сақтаушы. Жазушы диалектизмді ӛзінің авторлық баяндауында әдейі қолдануы 
да мүмкін. Мұның кӛркем әдебиет стиліне еш оғаштығы жоқ. Мысалы 
ат жегу 
деудің орнына кей жерде 
ат шегу 
деп те айтады. Соңғы -диалектілік ерекшелік 
– ж мен ш дыбысының алмасуы. Осы алмасу кӛркем әдебиет стилінде оқта-
текте бірлі-жарым басқа сӛзден де байқалады. Кӛркем әдебиет стилінде кейде 
жеке сӛз түріндегі, яғни лексикалық диалектизм де кездеседі. Мысалы:
 

жүктеу 0,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   50




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау