Пәннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Стандартты емес физика есептерін шығару әдістері» 5В011000- «Физика» мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары

7. 
   Өткізу туралы жұмбақ
   

7. 
   Тура алмаға қарай
   

10. 
    Бөтелкені қалай бос қылуға болады? Бос шыны бөтелкеге түтін енгізілді. Бөтелкеден
    

10. 
    Шыбындары бар банка.
    

10. 
    Салқындау
    

10. 
    Вертолет
    

10. 
    Сүтті кофе
    

10. 
    Айда
    

• 
  табиғи тәжірибе видеофрагментінің негізінде (1-сурет)
  
• 
  фильмдер немесе мульфильмдер негізінде;
  
• 
  виртуальдық модельдер негізінде;
  
• 
  есепте көрсетілген есептік ситуациялар нұсқаларын модельдеу негізінде(2--сурет);
  
• 
  виртуальді модельдері, видеофрагментті, анимацияны, фотографияны, суретті тұжырымдалған есеп шартын бейнелеу үшін қолдану
  

                   1-сурет                                                                         2-сурет

• 
  қорда берілген есептер шартын сараптау үлгілерін көрсету;
  
• 
  есептер шартып сараптауда жеке тәсілдерді өңдеуде электрондық тренажерлармен жұмыс;
  
• 
  есептерді – сараптауды электрондық конструкторлармен жұмыс істеу негізінде жүргізу; есептерді интерактивті таңбаның функционалдық мүмкіндіктерін қолдану негізінде сараптау
  

                           Рис. 3                                                                      

Рис.4
Есеп шартын жазу:

• 
  сандық «шешкіштерді» қысқаша жазу үлгілерін көсету үшін қолдану;
  
• 
  қор басқа объектілері мен суреттерін (графиктер, схемалар, виртуальдық модельдер және т.б) берілген жағдайда сипаттау үшін қолдану;
  
• 
  MS Paint, MS PowerPoint және т.б. суреттің графиктің графиктік көшірмесі үшін қолдану; (5-сурет)
  
• 
  Интерактивті тақта мүмкіндіктерін есеп шартын қысқаша жазуүшін қолдану;
  

 Рис.5

Шешімін іздеу:

• 
  ЦОР іздеу жүйесі және интернеттегі фактілік ақпарат бойынша (ұғымдарды анықтау, физикалық заңдарды тұжырымдау, математикалық формулалар, таблица мәліметтерін тұжырымдау) өздігінен іздеу; (6-сурет)
  
• 
  ЦОР мәліметтері негізінде есеп шығару үлгісін көрсету;
  
• 
  Модельдермен оқыту сценариларын қолдану арқылы есептер шешу (7-сурет);
  
• 
  Есептер шешуде виртуальді эксперименттік жүйелерді қолдану;
  
• 
  Excel,  Maple, Mathcad  және т.б программаларды есептер шығаруда және жеке операцияларды орындауда және күрделі теңдеулер жүйесін шешуде қолдану;
  
• 
  өлшем бірліктерді ауыстыру үшін программаларды қолдану;
  

                           Рис. 6                                                                      Рис. 7

• 
  есеп шығару барысында алдын-ала болжалдалуы қажет табиғи эксперимент, құжаттық және көркем фильм, иллюстрациалды физикалық эффектісінің видеофрагментін қөру (8-сурет);
  
• 
  есеп шешімдерінің қорытындысы бойынша күтілетін эффекті бейнелейтін модельді экспериметті орындау (9-сурет);
  
• 
  ЦОР аясында ұсынылған есптердің шешу үлгісін сараптау;
  
• 
  эксперименттік жүйеге жүгіну;
  
• 
  Maple, Mathcad,  Excel және т.б. программаларының есептеу дәлдігін тексеру үшін, кері есп шешімін модельдеу және жеке шешу жағдайларын көрсету үшін қолдану (салдарлардың нақтылығын тексеру);
  

                               Рис. 8                                                                      Рис. 9

Т.Ж., жаңа информациялық технологиялар оқыту процесінде физикалық есептерді шешуді жаңа сатыға көтереді. Мультимедиялық виртуальды ортаның оқу объектілері және оның құралдары іс-жүзінде барлық оқу істері мен опреацияларын қарқынды қамтамасыз етеді.

Қоршаған ортада кездесетін есептер мысалдары.

Біз қармен жүріп келе жатқанда...

Аязды күні аяқ астындағы қар сықырлайды. Аяз неғұрлым көп болса, осы дыбыс соғұрлым өтімді болады. Өздерің бақылаңдар: -5С жоғары температурада сықыр естілмейді , -20С шамасындағы аязда ол өте күшті. Біздің аяғымыз астында не сықырлайды? Тек қар ғана осындай қасиетке ие ме?

Бұл сұраққа жауап бермес бұрын сықырлайтын қар туралы бір әуеской оқиғаны еске түсірейік.

1938 жылы июньде «Мосфильм» киностудиясы «Александр Невский» кинофильмін түсірді. Фильмнің негізгі эпизоды мұздағы шайқас. Оны ыстықта түсіру керек болды. Мосфильм маңындағы үлкен алаңды нафталин мен тұз қоспасымен сеуіп, кей жерлерін ақ бояғышпен сырлап қойды. Осы кезде актерлер олар жасанды қармен жүрген кезде, ол қатты аяздағы сияқты сықырлағанын байқадық. Осы тәжірибені тарелкада бірдей қабатта қан пен тұз салып, оны қисықпен ақырындап басатын болсақ, онда әлсіз сықыр естуге болады. Егер қант пен тұзды аздап сумен істесек, онда сиқыр тоқтайды.

Сонымен, сиқыр ұсақ кристалдардың үйкелісі мен бүлінуі нәтижесінде болады екен. Бір кристалдың бүлінуінің дыбысы естілмейді, олардың саны көп болса, қар, қантқ тұз сықырлауы басталады. Ал қатты аязда қар кристалдары қатты және сынғыш болып кетеді де, сықыр дауысы қаттырақ естіледі.

Біз коньки тепкен кезде...

Конькимен мұзда сырғанауың оңай екенін барлығымыз білеміз. Ал, альфатпен сырғанау мүмкін емес. Осы бақылау шанамен сырғанауға да қатысты.

Ғалымдар, конькимен сырғанаған кезде қар қысым әсерінен ериді де коньки жұқа су қабықшасымен сырғанайды. Су майлағыш болып қызмет атқарады. Қатты аяздарда су қысымы аз болады да сырғанау қиынға түседі.

Біз балмұздақ жеген кезде...

Оны дайындаудың тәсілі үлкен құпия болғанын еске түсірген дұрыс. Көптеген европалық сарайлар аспаздарының мұзды қолдануы бекер болды, себебі қаймақ, қант және жеміс шырындарынан тұратын қоспа тек суыды, қатқан жоқ.

Барлық құпия кәдімгі тұзда болды. Жасалған қоспаны тұз қосылған мұзы бар шелекее салса болғаны. Мұз бен қарға тұз қосып, температурасын өлшеңдер -20С болады, мұның себебітұз еріген кезде жылу жұтылады, осы жағдай температураның қосымша төментеуіне әкеліп соғады.