Пәннің мақсаты мен міндеттері Пәннің мақсаты

назар аудара отырып, музыка – педагогика факультетіндегі вокалды – хор өнерінің барлық саласынан білімдер және оларды өз шәкірттеріне жеткізе алатын музыка мұғалімін дайындау.

талаптар қойылады:

а) өзінің бойындағы саздық қабылетін есту;

б) ырғақтық өрнектерді дәл сезіну;

в) сазды есте сақтау, сазды ұшқыр қиял және әртістілік қабілетін дамыту.

1.3 Пәнді игеруде студенттер білуге және істеуге тиісті:

• 
  дирижерлық аппараттың және функциялараның техникалық тәсілдері;
  
• 
  дирижерлық қимылдың құрылымы, негізгі элементтердің мінездемесі;
  
• 
  ауфтактың құрылымы және оның элементтері,
  
• 
  ауфтактың түрлері және функциялары;
  
• 
  2/4, 3/4, 4/4 өлшемдерді тактілеудің дирижерлаудан айырмашылығы;
  
• 
  дирижерлаудағы штрихтар: legato және non legato
  
• 
  a’capella шығармаларымен этап бойынша жұмыс;
  
• 
  фермата деген түсінік, ферматаның түрлері;
  
• 
  мектеп әндерінен репертуар.
  

1.Дирижерлау курсы хор өнері жөнінде теориялық білім берумен қатар басқа да негізгі пәндермен байланысы. Мысалы: хор классы, сольфеджио, музыкалық әдебиет, музыкалық теория, вокал класы сабақтарын саналы түрде меңгеруге көмектеседі.

Хор партитураларын оқу және хор. дирижері пәнінің айырмашылығы мазмұнымен, педагогикалық тәсілдерінде.

Екі пәннің жалпы бағыты мынада :

1. 
   Шығарманы Жан-жақты танысу, білу, зерттеу
   
2. 
   Хор партитурасын талдау.
   
3. 
   Шығарманы аспапта орындау.
   
4. 
   Дауыстап әндету (тік, көлденең бойында).
   
5. 
   Хор шығармаларын дирижерлау және дирижерлық мақсаттарын анықтау.
   
6. 
   Шығармаға түсініктеме жазу.
   

• 
  музыка теория негіздері;
  
• 
  дауысты қою;
  
• 
  мамандыққа кіріспе;
  
• 
  музыкалық өнерге кіріспе;
  
• 
  сольфеджио.
  

1. Асафьев Б. Музыкалық интонация. Л., «Музыка», 1965

2. Васина-Гроссман В. Вокалдық формалар. М., «Музыка», 1960

3. Мазель, Цуккерман. Музыкалық шығармаларға талдау. М., «Музыка», 1967

4. Назайкинский Е. Музыкалық қабылдаудың психологиясы. М., «Музыка», 1972

5. Сохор А. Музыка өнер түрі. М., «Музыка», 1972

6. Сохор А. Музыканың табиғаттағы эстетикалық жанрлары. М., «Музыка», 1983

7. Стасов В. Музыка жайында статьялар. М., «Музыка», 1960

8. Хохлов Ю. Музыканың бағдарламасы жайында. М., «Музыка», 1963

9. Цуккерман. Музыкалық жанрлармен музыкалық формалардың негізі. М., «Музыка», 1964

10. П. И. Чайковский. Бағдарламалық музыка. М., «Музыка», 1952

11. Шахназаров Н. Музыкалық эстетикасының проблемалары., «Музыка», 1972

12. Д. Кабалевский. Үш кит жайында. М., «Музыка», 1975

13. Музыкалық энциклопедия. «Музыка», 1985

14. М. Лобанова. Музыкалық стиль және жанр. М., «Музыка», 1985

15. И. Нестьев. Музыканы қалай түсінуге болады. М., «Музыка», 1982

16. Попова Т. В. Музыкалық жанрлар. М., «Музыка», 1981
Жеке сабақтардың мазмұны
1 – курс

1 – тақырып. Техниканы меңгеру дирижерлық аппаратты дайындау

Жоспар:
1. Дирижерлі аппаратты босату.

2. Дирижерлі шртихтардың (legato мен non legato) элементтерімен жұмыс жасау.

3.Қолды толық босату жаттығуларын жасау.
2 – тақырып. Дирижерлық аппараттың құрамы және қызметі

Жоспар:
1. Дирижерлі апараттың бөліктері қол, бет-әлпеті, корпус (бас, аяқ, иық)

2. Дене бітімін босату

3. Қол және иықтың түзу және қозғалысы дұрыс болуы үшін жұмыс жасау.

4. Дирижердің негізгі позициялары – дене бітімі, қол, аяқ, бастың түзу болуымен жұмыс жасау.

1. Негізгі төрт элементті білу қажет.

2. Дем алу.

3. Талпыныс.

4. Нүкте.

5. Кері қайтару.

1. Тактілеу.

2. Қатты және қарапайым үлестерді көрсету.

3. Ауфтакті көрсетіп және түсіндіру.

4. Фермата, штрихтар.
5 – тақырып. Дирижерлық ауфтакт туралы ұғым

Жоспар:

1. Аппаратпен жұмыс жасау.

2. Ауфтакт немесе қолдық жұмысы.

3. Нүкте.

Жоспар:

2. Пунктирлі ритм.

3. Фермата түрлері.

4. Динамикалық штрихтарды көрсету.

1. Жұмыс жоспарын құру.

2. Қорытынды.

3. Фортепианода партитураны ойнау.

1. Мектеп репертуарының жұмыс жоспарын жасау.

2. Әуенді жаттап, жұмыс жасау.

3. Әуенді қарап айтып, сүйемелдеу.

4. Мектеп репертуарындағы әннің қорытындысын жасау.
9 – тақырып. Нақты хор шығармаларымен жұмыс кезінде меңгерілген қабілеттерді дамыту

Жоспар:

1. Жұмыста бірнеше шеберліктер қолдану.

2. Аннотация.

3. І класс (1 тоқсан) мектеп репертуарын жаттау.

1. Қорытынды жасау.

2. Шығарма сөздерімен танысу.

3. Хор түрін анықтау.

4. Техникалық қиыншылықтар.
11 – тақырып Дирижерлық тәсілдердегі жай өлшемдер мен күрделі өлшемдердің айырмашылығы (2/4, 3/4, 4/4, және 5 – 6 үлесті өлшемдер)

Жоспар:

2. Күрделі өлшемдерді ішкі үлес.

3. Аралас өлшемдегі ішкі үлес.
12 – тақырып 6/4, 6/8 өлшемдерді алтыға және екіге жеткізу тәсілдеріне дағдылану

Жоспар:

2. Оң және сол қолдардың функциясы.

3. Динамика.

13 – тақырып Дыбыс жүргізу сипаттамасы (стаккато, маркато)

Жоспар:

2. Сол және оң қол функциясы.

3. Динамика.
14 – тақырып Жылдамдық. Аllegro, Andante. Қимылдық ара қашықтығы жылдамдықтарға тәуел

Жоспар:

2. Аllegro темптерге ішкі үлестің пульсациясы.

3. Штрихтер.
2 – курс
15 – тақырып. Ритм. Оң және сол қолдың ритмдіқ суреттердегі байланысушылығы

Жоспар:
1. Әрбір қолдың координациясымен өздік жұмыс жасау.

2. Сол және оң қолдың әр түрлі ритмдік суреттерін қадағалау.

3. Синкопалы ритмдегі пунктрилі ритм.

4. Күрделі өлшемдердегі күрделі ритмдерді игеру
16 – тақырып. Динамика. Жылжымалы динамикаларды жеткізу тәсілдері. Қысқа крещендо және диминуэндо

Жоспар:
1. Контрасты динамикаларды қолдану әдістері.

2. Дене бітімін босату жаттығулары.

3. Динамикалық градациялар түрлері.

4. Мектеп репертуарының жоспары.
17 – тақырып. Әр түрлі қағыс тактарына кіру және нүктеден аяқтау

Жоспар:
1. Хор шығармасының кез келген үлесте босатылуы.

2. өркемсурет образдың нақты жетілу жұмысы.

3. Ферматамен жұмыс жасау.

4. Нота жазбасын қарап айтып, сүйемелдеу.

5. Берілген мектеп репертуарындағы әуенге қорытынды жасау.

Жоспар:
1. Мектеп репертуарына жоспар жасау.

2. Әуенді жаттау.

3. Нотаға қарап айтып, сүйемелдеу.

4. Мектеп репертуарының берілген әнге қорытынды жасау.
19 – тақырып. Жұмыс барысындағы хор шығармаларымен дирижерлық қабілеттерін дамыту

Жоспар:
1. Әр түрлі мінездегі a capella хор шығармаларымен жұмыс жасау.

2. Жылдам және контрасты динамикалық темптегі штрихтармен жұмыс жасау.

3. Дирижер аппаратының босатумен жұмысты жалғастыру.

Жоспар:
1. Нотаға қарап айту (3 жолды партитура).

2. Нотаға қарап айту (4 жолды партитура).

3. Қысқы аннотация.

4. Барлық динамикалық штрихтарын ойнау.

21 – тақырып. 5/4, 5/8 өлшемдерді меңгеру. Бестік өлшемдер 2+3; 3+2 (топтасады)

Жоспар:
1. 5/4, 5/8 аралас бес үлесті өлшемдердің игеру.

2. Әр түрлі штрихпен динамикадағы 5/4, 5/8 өлшемдер.

3. Партитураны ойнау.

Жоспар:
1. Симметриалы емес 2+3, 3+2 өлшемдерімен жұмыс.

2. 2/2 – екі үлесті схеманың негізі.

3. 3/2 – үш үлесті схемада дирижерлау.

4. Мектеп репертуарындағы әннің қорытындысы
23 – тақырып. Сызбаларды – мазмұнына, интонациясына, ырғағына, биіктігіне байланыстыру

Жоспар:

2. Хор дауыстарының тесситурасын анықтау.

3. Аударымды қорытынды жасау.
24 – тақырып. 5/4, 5/8 өлшемдерін 2 қағысты сызбаларға дирижерлау

Жоспар:
1. 5/4, 5/8 аралас бес үлесті өлшемдірді білу.

2. Партитураны тапсыру.

3. Партитура қорытындасы.

4. Техникалық қиыншылықтар
25 – тақырып. Екі және үш сызбаларын «Бірге» дирижерлау тез жылдамдықта

Жоспар:
1. 3/2, 2/2 өлшемдерін білу.

2. 2/4, 3/8 өлшемдерін игеру.

3. Қимылдардың техникалық әдістері.

4. Метрикалық құрылыстың нақтылығу жөнінде.
26 – тақырып. Дыбыстың мінездемесі. Өте баяу өлшемдердегі дыбыс жүргізу тәсілдері

Жоспар:
1. Дирижер қимылдарын техникалық игеру.

2. Сол және ол қол функциялары.

3. «Дыбысты» сезу жұмыстары.

4. Мектеп репертуарын талдау
27 – тақырып. Жылдамдық. Өте ақырын. Агогика: ассеlеrаnдdо, ritenuto, pio mosso т.б.

Жоспар:
1. Қарапайып темтегі ішкі үлесті пульсацияны игеру.

2. Акцентткр, синкопалар.

3. Есту арқылы қорытынды.

4. Нотаға қарап орындау
28 – тақырып. Ырғақ. Тыныс белгілеріндегі және такт сызбаларындағы ферматалар.

Жоспар:
1. Үзілістегі ферматаны игеру.

2. Тактағы ферматаны игеру.

3. ферматаның нақтылы көркемсурет ролі.

4. Мектеп репертуары.
3 – курс

29 – тақырып. Динамика. Cressendo және diminuendo ұзақтықтары.

Жоспар:
1. Дирижерлік аппарат үшін жаттығулар игеру.

2. Сrescendo және diminuendo көрсету.

3. Шығарманың қатты кезіндегі сол қолдың ролі.

4. Күрделі өлшемдердегі күрделі ритм.

2. Техникалық әдістерді талдау.

3. Нүктенің нақты берлуіндегі минималды амплитуда.
31 – тақырып. Ырғақ . Синкопалар және оларды көрсету тәсілдері

Жоспар:
1. Синкопа түсініктемесі.

2. Негізгі синкопа суреттерін талдау.

3. Синкопалық ритмдегі пунктир.

4. Синкопадағы техникалық игерулер

2. Әдістерді техникалық игеру.

3. sf, sp әдістерінің жұмысы.

4. sf, sp техникалық игеру.

2. Сүйемелдеу.

3. Крмпозиторлардың шығармашылығы жайлы айтып өту.

4. Дайындықтар жоспарын жасау.

2. Фортепианадағы партитураны жаттау.

3. Дауыстарды орындау.

4. Әңгімеге дайындалу.

2. Қысқаша аннотация жасау.

3. Үш бөлімді партитураларды ү2, к3, т4 транспонирлеу.
36 – тақырып. Күрделі формалы шығармалармен танысу (кантатадан, ораториядан, опералардан бөлімдер)

Жоспар:
1. Әрбір қолдың кординациясымен жұмыс жасау.

2. Сол және оң қолдың әр түрлі ритмдік суреттерін қолдану.

3. Синкопадағы пунктирлі ритм.

4. Күрделі өлшемдердегі күрделі ритмдер.

2. Мектептегі тәжірибелі жұмыс.

3. Көркемөнерпаздар хорының жұмысы.

4. Күрделі өлшемдегі күрделі ритм

2. Полифониялық құрылыстарда еркін сезіну.

3. Аннотация.

4. Мектеп репертуары

2. Балалар шығармаларын орындау.

3. Мектеп репертуарындағы әндердің әдістемелік жұмыстарын көрсету.

4. Сүйемелдеу

2. Дирижерлау кезіндегі қарапайым және күрдері өлшемдердің алмасуы.

3. 2/4, 3/4, 3/8 өлшемдердегі «Бір» жылдам темте көрсету.
41 – тақырып. Өз ниетімен хор шығармаларын талдау. Хор партитураларымен жұмыс

Жоспар:
1. Хормен жұмыс жасау үшін өздік жұмыс.

2. Хор партитурасының қорытындысы.

3. Хормен жұмыс жасау үшін партитураны дайындау.

4. Сүйемелдеушімен өздік жұмыс.

5. Шығарманы орындап, көркемдік жақиарын орындау
42 – тақырып. Хормен жұмыс істеу әдістемесі. Мемлекеттік емтихан шығармалары

Жоспар:
1. Шығарманы хормен өзіндік жаттау.

2. Дипломдық жұмыс.

3. Хордың барлық жұмыстарын қайталау.

4. Өзіндік шығармашылық жұмыс.