Пәннің аты: дүниетану

Ә) Тәрбиелік: Оқушыларды қарым-қатынас мәдениетін, бірін-бірі тыңдауға, басқанын ойымен санасуға баулу. Ұқыптылыққы, көпшілік ортада, сыныпта дұрыс сөйлеуге тәрбиелеу.

Б) Дамытушылық: Оқушыларға глобус жайлы мағлұмат бере отырып, ой-өрісін, есте сақтау қабілеттерін,дүниетанымын дамыту.

Тақырыптың маңыздылығымен танысады, түсініп оқуға, ойын жеткізе білуге үйренеді, тапсырмаларды дұрыс құруға, ойын тиянақтай білуге дағдыланады.

Жаңа материалды меңгерту

Сұрақ-жауап, баяндау, түсіндіру

Оқулық, глобус, карта, АКТ

Ана тілі, музыка, бейнелеу өнері

І топ: Ю.Гагарин

ІІ топ: Т.Әубәкіров

ІІІ топ: Т.Мұсабаев

ІV топ: А.Айымбетов

Балалар, біз ғарышқа сапар шегеміз. «Ғарышқа жол» ашып алу үшін,ең алдымен топ басшыларымыз «Сиқырлы Жұлдыздарда» жазылған сұрақтарға жауап беруі керек.

Видео. «Ғарышқа саяхат»

Үй тапсырмасын «Бинго» ойыны арқылы сұрау.

Әр топқа сұрақтар жасырылады. Жауап берген оқушылар фишкалар жинайды.

Оқушылар сұрақтарға жауап береді

1.Қымбатты бүлдіршіндер, өздерің тіршілік етіп жатырған Жер не үшін қажет деп ойлайсыңдар?

2. Менің сүйікті достарым, егер жер бетінде су болмаса тіршілік көзі болар ма еді?

3. Кішкентай білгіштер, сіздерге қояр сұрағым: Жердің пішіні қандай, неліктен олай ойлайсың?

4. Зерек шәкірттер, Жер өте үлкен. Сенің сиқырлы таяқшан болса Жердің барлық шетін көру үшін не істер едің?

Теңізі бар жүзуге болмайды,

Жолдары бар жүруге болмайды.

Жерлері бар жыртуға болмайды,

Білесің бе ондайды? Глобус

Видео

Адамдар ұзақ уақыт бойы Жердің тегіс, оның үстіне «аспан күнбезі төңкеріліп қойылған» деп келді. Бертін келе алыс сапарға барған жиһанкездер қанша жүрсе де, Жердің шетіне шыға алмайтындарын түсінген. Түрлі белгілерге қарап, «Жер шар тәрізді болуы керек» деген тұжырым жасады. Кейіннен адам ғарышқа барып келгеннен кейін Жердің шар тәрізді екеніне түпкілікті көздері жетіп, оның суреті түсіріліп алынды.

Жерөте үлкен. Оның пішінін көз алдымызға елестету үшін үлгісі жасалып, оны глобус деп атады. Глобус – Жердің ондаған миллион кішірейтіліп жасалған дәл үлгісі. Латын тілінен аударғанда «глобус»-«шар» деген мағынны білдіреді. Глобусты ең алғаш жасаған 1942 жылы атақты неміс картографы Мартин Бехайм.

Глобуспен жұмыс.

Жер өз білігінен айналады, ал оның полюстері айналмай өз орындарында қалады. Жер шарында екі полюс бар: Оңтүстік және Солтүстік полюс. Глобуста полюстерден бірдей қашықтықта экватор сызығы жүргііледі. «Экватор» - латын тілінен алғанда «теңейткіш» деген сөз. Оның ұзындығы 40 мың километрге жетеді.

Жер бетінде ешқандай нүктелер қойылмаған және сызықтар жүргізілмеген. Ал глобуста олар көрсетілген. Глобустан бағытты табу оңай болу үшін меридиан және параллель сзықтары жүргізілген. Латын тілінен аударғанда «меридиан»-«түскілікті», ал «параллель»-«қатар жүргізуші» деген мағына береді. Мередиан сызығы Солтүстік және Оңтүстік полюстердің арасын қосады. Экваторға параллель орналасқан сызықтар параллель деп аталады. Меридиан мен параллель сызықтар глобустың бетін торкөздерге бөледі. Олар елгілі бір градус сайын жүргізіліп, градус торын құрайды.

Глобуста Жер шарында құрлыққа қарағанда су көп жерді алып жатқаны бірден көзге түседі. Олар мұхиттар, теңіздер, және өзен-көлдер. Жер бетінде ірі төрт мұхит бар. Олар: Тынық, Атлант, Үнді және Солтүстік мұзды мұхиты. Солтүстік мұзды мұхиты аумағы жағынан ең кіші мұхит. Тынық мұхиты көлемі мен тереңдігі жағынан ең үлкені. Глобуста су көгілдір, ал құрлық жасыл, сары және қоңыр түстермен белгіленген.

Жер бетінде 6 материк бар. Олар: Австралия, Антрактида, Африка, Еуразия, Оңтүстік Америка және Солтүстік Америка. Қазақстан Еуразия құрлығында, Орталық Азияда орналасқан.
Топтарға тапсырма:

І топ: Глобусқа Оңтүстік және Солтүстік полюсті көрсет. Экватор сызығын сыз және анықтама бер.

ІІ топ: Глобусқа Меридиан және параллель сызықтарын түсір. Градус торына анықтама бер.

ІІІ топ: 6 материкті орналастыр. Аттарын айтып, анықтама бер.

ІV топ: 4 мұхиттың қайда орналасқанын жазып анықтама бер.

(Смайлектер арқылы бағалау.)

1. 
   Жердің ондаған миллион есе кішірейтіліп жасалған дәл үлгісі?
   

2. Жер шарында неше полюс бар?

А) екі ә) үш б) төрт

3. «Экватор» латын тілінен аударғанда қандай мағына береді?

А) ұзындық ә) түскілік б) теңейткіш

4. Экватор сызығының ұзындығы?

А) 40 мың километр ә) 30 мың километр б) 20 мың километр

5. Латын тілінен аударғанда «түскілік» деген мағынаны береді?

А) экватор ә) параллель б) меридиан

6. Экваторға параллель орналасқан сызық?

А) параллель ә) градус б) полюс

7. Көлемі мен тереңдігі жағынан ең үлкен мұхит?

А) Атлант ә) Үнді б) Тынық

8. Жер бетінде неше материк бар?

А) 6 ә) 5 б) 4

9. Қазақстан қайда орналасқан?

А) Америка ә) Орталық Азия б) Австралия

10. Жер шарының көп бөлігін не алып жатыр?

А) құрлық ә) су б) дұрыс жауап жоқ

Оқушылар бір-бірінікін тексеріп бағалайды.