Пәндердің ОҚУ-Әдістемелік кешені

жүктеу 12,96 Mb.

бет	9/30
Дата	19.11.2018
өлшемі	12,96 Mb.
	#21668

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 30

Дәріс № 9 . Материалдарды қысқарту әдістері.

Сурет 8.8. Күштік сұлбаны жетілдіру.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.

1. Металсиымдылық қандай түрге бөлінеді? 2. Құрылымдық металсиымдылық деген не? 3. Өзіндік металсиымдылық деген не? 4. Металсиымдылықты азайтудың негізгі бағыттары қандай? 5. Массаны азайту жолдарын айтыныз? 6. Материалды пайдалану коэффициентін көтеру әдістері қандай?

Ұсынылатын әдебиеттер:

А.Е. Проников. Надежность машин,-М.: Машиностроение,1978.

Соколов В.И. Основы расчета и конструирования машин и аппаратов пищевых производств. - М.: Колос, 1992. – 399 с.

Харламов С.В. Практикум по расчету и конструированию машин и аппаратов пищевых производств. – Л.: Агропромиздат. Ленинградское отд-ние, 1991. – 256 с.

В.М. Соколов. Основы расчета и конструирования деталей и узлов пищевого оборудования. - М.: Машиностроение,1970. – 422 с.
Дәріс № 9. Материалдарды қысқарту әдістері.

Дәріс жоспары:

1. Материалдарды қысқарту әдістері.

2. Құрылма қатаңдығы.

1. Ыстық қысыммен өңдеу – кристаллиттерді арнайы бағыттау арқылы материалдарды жұмсақ құрылымын тығыз құрылымға айналдыру нәтижесінде қарапайым түрге енеді. Кристаллиттер арасындағы қуыс тығыздалып пісіріледі, кристалиттердің түйісіп әсерінен қабаттардағы қоспалар жоғары температураның мен қысымның әсерінен ұсақталып металдарда ерейді.

Легірлеу – металдарды тұтқырлықты, ыстыққа, суыққа, тотығуға және тозуға т.б. төзімділікке қарсы жеке қасиеттерін арттыру арқылы беріктікті жақсарту.

Термиялық өңдеу арқылы қысқартуда (жоғарғы, орташа және төменгі босаңдату (отпуск) арқылы шынықтыру және изотермиялық шынықтыру) қалыпсыз құрылым, тығыздықтың дислокациясының артуын және күшті деформациялы атомды-кристалды құрылымның (сорбит, троостит, мартенсит, бейнит) жинақталуын туғызады.

Құрылмалық болаттар үшін көбінесе жетілдіріледі (улучшение) (сорбитте жоғарғы босаңдатумен шынықтыру) – ол болаттың беріктігін, тұтқырлығын, пластикалық қасиетін жақсартады.

Химия-термиялық өңдеу арқылы қысқартуда – жоғарғы деңгейлі көмірқышқылмен қанықтыру (цементация) немесе азотпен қанықтыру (азоттау) → әртүрлілігі → термодиффузиялық беттік легрлеу → легрленген элементтер атомдарымен беттік деңгейді қанықтыру; хроммен легрлеуде – хром (Cr) және алюминимен (Al) қанықтыру; сульфадтау – кікірт (S) көмірқышқыл және азотпен (N₂) қанықтыру; борлау (бормен (B), көмірқышқыл және азотпен) титандау, берилеу, борлау силицилеу (Si, Fe₂Si) және т.б.

Суық пластикалық деформациялық тәсілмен өңдеу – қалыптау.
2. Қатаңдық – жүйенің жұмыс қабілеттілігін бұзбайтын, деформациялайтын сыртқы күштің әсеріне жүйенің қарсы тұру қабілеті.

Шыдамдылық – қатаңдыққа қарсы түсінік жүйенің сыртқы күштің әсерінен біршама үлкен деформацияға түсу қабілеті.

Қатаңдық – жүйеге түскен күшпен Р осы күш тудыратын деформацияның f қатынасын көрсететін қатаңдық коэффиценті арқылы анықталады.

Гук заңы бойынша сығылу-созылу:

(9.1)

мұндағы F-сырық қимасы, мм³; l-күштің қозғалысына бағыттас сырықтың ұзындығы.

Шыдамдылық коэффициенті:

, (9.2)

Айналдыру үшін:

, (9.3)

мұндағы I_р – сырықтың қимасының полярлы моментінің инерциясы.

Иілу үшін:

, (9.4)

мұндағы а - жүктелу жағдайына қатысты коэффициент.

Өзін-өзі тексеру сұрақтары.

1. Ыстық қысыммен өңдеу деген не? 2. Легірлеу деген не? 3. Термиялық өңдеу арқылы қысқартуда не пайда болады? 4. Химия-термиялық өңдеу арқылы қысқартуды қалай түсіндіруге болады? 5. Қатаңдық деген не? 6. Шыдамдылық деген не? 7. Қатаңдық қалай анықталады 8. Шыдамдылық коэффициенті қандай формуламен анықталады?

Ұсынылатын әдебиеттер:

А.Е. Проников. Надежность машин,-М.: Машиностроение,1978.

Соколов В.И. Основы расчета и конструирования машин и аппаратов пищевых производств. - М.: Колос, 1992. – 399 с.

В.М. Соколов. Основы расчета и конструирования деталей и узлов пищевого оборудования. - М.: Машиностроение,1970. – 422 с.

жүктеу 12,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 30