Шәкәрім жоғары колледжі
Пән: «Фармакология және токсикология»
Топ:ВМ-21
Тақырып: №40 Сульфаниламидтік препараттар. Антибиотиктер.
Жоспары
Сульфаниламидтік препараттарға сипаттама
Сульфанильамидтік препараттардың түрлері.
Сульфаниламидтік препараттардың қолданылуы
Антибиотиктер
Сульфаниламидтер ветеринария практикасында қолдануда орын алган әсер спектрі кең ең бірінші химиотерапиялык антибактериалды заттар. Олар химиялык кұрылысы бойынша сульфаниламидтер туындысына (сульфанил кышкылының амиді) жатады.
Өте тиімді, ұзак уақыт әсер ететін жэне уьптыгы аз сульфаниламидтерді алу амид тобындагы (Ы1) сутек атомының орнын ауыстыруға негізделген. Микробтарга карсы эсер көрсету үшін міндетті түрде пара-жагдайында бос амин тобы (- М*Н,) болуы керек. Осыған байланысты № жагдайдағы сутек атомдарының орнын сирек ауыстырады; бүл ағзада радикал үзіліп, амин тобы босап шығатын жагдайда ауыстырылады (мысалы, фталазолда). Бензол цикліне косымша радикалдарды енгізгенде косылыстың белсенділігі төмендейді.
Сульфаниламидтердін эсер егу спектрі айтарлықтай кең. Оған негізінен келесі инфекция коздыргыштары жатады:
а)бактерияларға- патогенді кокктар (грамоң және грамтеріс), ішек таякшасы, дизентерия коздырғыштары (шигеллалар), тырысқақ вибрионы, газды гангрена коздыргышы (клостридия), күйдіргі, дифтерия, катаралды пневмония, инфлюэнция қоздырғыштары.
б)хламидияларга- трахома, орнитоз, шап лимфогранулемасы. в)актиномицеттер;
г)карапайымдылар- токсоплазмоз коздырғышы, безгек плазмодиі
Сульфаниламидтер әсіресе пневмококктар, менингококктар, гонококктар, кейбір гемолитикалық стрептококктар типі, сонымен қатар бактериалды дизентерия қоздыргыштарында белсенді.
Сульфаниламидтердің микробтарға карсы әсер ету механизмі олардың пара-аминобензой кышкылымен бәсекелес антагонизміне байланысты. Ал, пара-аминобензой кышкылы көптеген микроорганизмдер синтездейтін дигидрофолий қышкылының кұрылысына кіреді. Адам тіндерінде мұндай болмайды, себебі бұл тіндер тек дайын дигидрофолий кышқылын жұмсайды, сульфаниламидтердін микроорганизмдерге карсы тандап эсер етуі де осымен түсіндіріледі. Сульфаниламидтердіңхимиялык кұрылысы пара-аминобензой қышқылына ұқсас болгандықтан оның дигидрофолий кышкылына айналуын тоісгатады. Сонымен катар олар дигидроптероатсинтетаза ферментін бэсекелес тежейді. Дигидрофолий қышқылы синтезініқ бұзылуынан тетрагидрофолий кышқылының синтезделуі азаядЬі, бұл пуриндік және пиримидиндік негіздердің синтезі үшін қажет. Нэтижесінде нуклеин кышкылының синтезі
529
тежеледі, осының салдарынан микроорганизмдердің өсуі және көбеюі тоқгайды (бактериостатикалык эсер). Сульфаниламидтерді ұзак колданғанда оларга біртіндеп микроорганизмдердің тұрактылыгы дамиды. Бұл микроорганизмдермен дигидрофолий кышқылы синтезінің карқынды жогарылауына байланысты болуы мүмкін деген болжамдар айтылуда. Барлык сульфаниламидтерге тұрактылык (демек, қиылысқан тұрактылық) дамитынын ескеру керек.
Екінші топтың дэрілік заттарына таңдамалы әсер ететін микробтарга қарсы препараттар кіреді, олар химиотерапиялык заттар4 деп аталады. Бұл топтардың препараттарына микроорганизмдердің белгілі бір түріне эсер ету тэн. Олардың маңызды сипаттамасына үлкен емдік әсер кеңдігі жатады. Соңғы, бактериостатикалык (бактерицидтік) концентрация мен макроорганизм үшін улы концентрация арасындагы мөлшерді айтады. Химиотерапиялық препараттарды инфекцияны емдеу және алдын алу үшін, сондай-ак инфекция жүктнрушыны емдеу үшін колданады.
Дезинфекция. Қазіргі таңда дезинфекция, дезинсекция және дератизация қызметін көрсетеу кеңінен таралған. Дезинфекция не үшін жүргізіледі?
Дезинфекция – сыртқы ортада инфекциялық және паразиттік аурулардың қоздырғыштарын жоюға бағытталған арнайы іс-шаралар кешені.
Дезинсекция – адамды, жануарларды, үй-жайларды және аумақты жәндіктер мен басқа да буынаяқтылардан қорғау мақсатында оларды жою бойынша профилактикалық және жою іс-шараларының кешені.
Дератизация – кеміргіштерді жоюға немесе азайтуға бағытталған профилактикалық және жою іс-шараларының кешені.
Осы орайда дезинфекциялаушы заттарға тоқтала кетсек - бұл химиялық заттар, олардың құрамында әр түрлі концентрацияда химиялық заттар негізгі белсенді зат ретінде және әр түрлі шығарылым түрінде болады. Химикаттармен жұмыс істейтін персоналдар жеке қорғаныс құралдарын пайдалану барысында ережелер сақталмаған жағдайда улану жағдайлары болуы мүмкін. Айта кететін болсақ дезинсекциялық және тағы да басқа өңдеулерді жүргізген кезде арнайы мамандандырылған қызметкерлердің немесе өңдеу жүргізетін ұйымдардың көмегіне жүгінген дұрыс. Дезинсекциялық өңдеу жүргізу әртүрлі жәндіктерге (москиттер, қоңыздар, шыбындар, тарақандар және басқалар) тиімді болса да, оны дұрыс қолданбау адамның улануы немес өлімге әкелуі мүмкін. Осы орайда, көптеген жағдайларда дезинсекциялық өңдеу жүргізу кезінде қолданылатын "Квикфос" препараты қауіптілік сыныбы бойынша - адамдар үшін қауіптіліктің 1-сыныбына жататын жоғары қауіпті зат болып табылатындығын ескертуді жөн көрдік. "Квифокс" улы химикаты астық қоймалары мен ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу үшін ауыл шаруашылығында пайдалануға арналған пестицид. "Квикфос"препаратын өз бетінше жеке тұлғалар тұрғын үй-жайларда жәндіктерден құтылу барысында пайдалануға қатаң тыйым салынған.
Достарыңызбен бөлісу: |
