Педагогикалық іс-әрекет жүйе ретінде бөлім Педагогикалық іс-әрекеттің құрылымы Мақсаты

зерттелген. Адам және оның болмысын зерттейтiн ғылымдар негiзiнде диалектикалық- 
материалистiк көзқарас жатыр. Психология ғылымы да осы көзқарасқа сүйенедi. Әрекеттiң 
психологиялық 
теориясының 
негiзiн 
салған 
ғалымдар
Б.Г.Ананьев, 
А.Н.Леонтьев, 
С.Л.Рубинштейн, Л.С. Выготский болды. С.Л.Рубинштейн және А.Н.Леонтьев әрекет ұғымына 
нысаналы сипат бередi. “Әрекет өз мағынасында нысаналылық тәжiрибенi бiлдiредi”,- дейдi С.Л. 
Рубинштейн. 
Психология ғылымында Л.С.Выготскийдiң материалдандыру үрдiсi туралы iлiмi елеулi 
жаңалық болды. Ол материалдандыру үрдiсiн жоғары психологиялық функцияның сыртқы 
әлеуметтiк бағыттан iшкi жеке орындалу бағытына көшуi деп сипаттады. Л.С.Выготский, 
П.Я.Гальперин, А.А.Люблинская, А.К.Маркова және т.б. зерттеулерінен шығатын ортақ тұжырым 
– тұлға тек әрекет үстінде қалыптасады: тұлғаның барлық қасиеттері белсенді әрекет барысында 
көрініп қана қоймайды, сонымен қатар қалыптасады. Э.В.Ильенков тұлғаның қалыптасу кезеңін 
анықтайды: 
“Бала қоғамдық-адамдық әрекетті өзі жасауға кіріскенде ғана субъект, тұлға бола 
бастайды; алғашқы кезде үлкендер көмегімен, содан соң өзі-ақ”.
Әрекет белгiлi бiр жүйе ретiнде өзiне тән қасиеттерiмен, даму заңдылықтарымен сипатталады.
Г.И.Щукина әрекеттiң қай түрiне болса да тиiстi мынадай қасиеттердi көрсетедi: 
а) мақсаттылық— адам әрекетiн жан-жануардың өмiр жағдайына бейiмделуiне байланысты 
реакцияларынан айырып тұрады; 
ә) адам әрекетiнiң қоршаған ортаны өзгертуi. Егер жануар қоршаған ортаға сай бейiмделетiн болса, 
адам, керiсiнше, сол ортаны өзгертуге күш жұмсайды; 
б) әрекеттiң материалдық негiзiн бейнелейтiн нысаналылығы, оның қоршаған ортамен байланысы, 
белгiлi бiр нәрсеге бағытталуы; 
в) адам әрекетiнiң түсiнiлiп, түйсiктелiп, мағыналы орындалуы Адам әрекетiнiң өзгешелiгiн бұл 
қасиеттер жеке-жеке түрде емес, өзара байланыста ғана анықтайды. Осы тұрғыдан алғанда 
әрекеттiң қалыптасу, даму заңдылықтарының мәнi зор. Айталық, В.В.Давыдов әрекеттiң келесi 
ортақ заңдылықтарын көрсетедi: 
а) әрекеттiң әрбiр түрiнiң пайда болу, қалыптасу және даму үрдiстерi болады; 
ә) әрекеттiң құрылымдық бөлшектерi бiр-бiрiне айнала отырып, өздерiнiң қызметтерiн өзгертуi 
мүмкiн; 
б) әрекеттiң түрлерi бiр-бiрiмен тығыз байланысты; 
в) әрекет әуелi қарым-қатынас және тәжiрибе алмасу нәтижесiнде адамдар арасында пайда болады 
да, соның негiзiнде жеке адамның әрекетi қалыптасады; 
г) балалықтың әрбiр кезеңiне өзiнiң жетекшi әрекетi сәйкес келедi, ол баланың жасына байланысты 
болатын негiзгi өзгерiстерге тiкелей қатысты . 
 
 Мұғалім
еңбегі
бұл
әр алуан әрекеттердің
жиынтығы.
Әрекет сөзінің
мағынасына тоқталсақ ол даму, өзгерудің тәсілі ретінде тарихи формада көрініс береді. 
ғалым А: Н Леонтьевтің айтуынша адам әрекеттері мынандай структуралық бөліктерден 
тұрады: Мұқтаждық түрткі, мақсат, міндет, әрекет, операция. 
 
С.Рубейнштейн, Б.Теплов және т.б ғалымдардың зерттеулері әрекетте адамның 
психикалық процестері дамып, ақыл - ой, эмоцианалдық, ерік - жігер сферасы, қабілеттері мен 
мінезі қалыптасады. 
 
Ал педагогикалық әрекет мақсатты түрде өтеді, себебі мұғалім өзіне өзіне міндетті 
түрде мақсат қояды. Кең мағыналы педагогикалық әрекет ол адамдар өмір бойы жинаған
тәжірибені, мәдениетті ұрпақтан - ұрпаққа тарату, адамды қоғамда белгілі бір әлеуметтік рөл 
атқаруға дайындау және оның дамып, жетілуіне қолайлы жағдай жасау. 
 
2. Педагогикалық іс-әрекет – аға ұрпақтың жас ұрпаққа адамзат жинақтаған мәдениет
пен тәжірибені беруіне бағытталған, 
олардың тұлғалық дамуына жағдай
жасап, 
қоғамда белгілі бір әлеуметтік
рольдерді орындауға дайындайтын
әлеуметтік іс-
әрекеттің ерекше түрі. 
 
Кәсіби педагогикалық іс-әрекет қоғам арнайы ұйымдастырған мекемелерде жүзеге асады: 

Мектепке дейінгі; 

Мектепте; 

Кәсіби техникалық оқу орындарында; 

Орта арнайы және ЖОО; 

Қосымша білім беру мекемелерінде; 


Біліктілікті арттыру және қайта даярлау мекемелерінде 

жүктеу 0,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: