Педагогика технологиялар институты б. К. Казбекова

Ақпаратты екілік жүйеге аудару

жүктеу 1,77 Mb.

Pdf просмотр

бет	10/67
Дата	04.01.2022
өлшемі	1,77 Mb.
	#36148

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 67

Kazbekova Kompjuter arkhitek. 80

Ақпаратты екілік жүйеге аудару

Әрбір ақпаратты неше түрлі әдістер жолымен бір жерден басқа жерге

тасымалдауға, не кӛруге болады. Мысалға ертеде ақпаратты Морзе әліппесінің

кӛмегімен, яғни нүктелер мен сызықша тізбегі түрі арқылы кодтап немесе

тасымалдауға болатын. Ал газеттерде, кітаптарда ақпарат текст және белгілі бір

бейне арқылы берілген.

Осы замандағы ақпаратты есептеуіш техникада тек екі түрлі сигнал

тізбегі кӛмегімен кодталады: ол магниттеген не магниттемеген, қосылған не

ажыратылмаған, тӛмен не жоғары кернеу. Кейбір кезде 0 цифрімен кейде 1

цифрімен белгілеу қажет. Мұндай кодтау түрі екілік кодтау деп атаса 0 мен 1

цифрлары биттер деп аталады. Ал сегіз биттен тұратын тізбекті байт дейді.

Бит-ақпараттың мӛлшерін есептеудің бірлік ӛлшемі. Бірақ қазіргі уақытта

ӛлшем ретінде байт алынған. Есептеуіш техникасында сонымен бірге килобайт,

мегабайт ӛлшемдері де қолданылады. Текстік ақпаратты екілік кодтау үшін

әрбір символға нӛлдер мен бірліктердің белгілі бір санынан тұратын тізбектен

құралған код керек. Мұндай тізбектің 256 түрі белгілі. Бұлардың кӛмегімен әр

түрлі 256 символды кодтауға болады. Символдар мен байттардың сәйкестігі

таблица арқылы беріледі,онда әрбір код үшін сәйкес символ кӛрсетіледі. Кең

тараған И¤К-8 (ақпаратты ӛңдеу кодтары) кодтау кестесінен үзінді былай

жазылады:

Берілген кестедегі 00100000 кодына бос орын-шамасы бір символға тең

бос аралыққа сәйкес болу керек, ол бір сӛзді екінші сӛзден ажыратуға үшін

қажет. Символдардың кодтары белгілі аты бар кесте түрінде беріледі. Ең кӛп

тараған кестелер қатарына КОИ-8, ДКОИ, ASCII, т.б. ASCII кестесіндегі

берілген әріптерінің кодтарын былай келеді:

А әрпінің коды - 01000001 (65),

В әрпінің коды - 01000010 (66,

К әрпінің коды - 01001011 (75), тағы сол сияқты.

Мұндағы жақша ішінде берілген сандар - әріптердің ондық кодтары болып

саналады. Олар екілік кодтаутардың ондық санау жүйесінде жазылу түрі деп

аталады.

Сонымен қатар ASCII - де символдар кодтары 32 - ден басталады.

Ал орыс алфавиті әріптерінің кодтарына келсек олардың кеңейтілген ASCII

кетесі деп аталатын КОИ - 8 кестесіндегі жазылуы мынандай түрде болады:

А әрпінің коды - 11000001 (193), Т әрпінің коды - 11010100 (212),

Е әрпінің коды - 11000101 (197), Х әрпінің коды - 11001000 (200), тағы сол

сияқты.

Осындай кесте кӛмегімен кез - келген текстің екілік кодын жазып алуға

болады. Мысалға 24 разрядты екілік саннан тұратын " хат " деген сӛздің кодын

жазсақ ол былай болады: 11001000 11000001 11010100.

Қәзіргі кезде ЭЕМ - нің дамуы нәтижесінде ақпаратты қабылдайтын ӛңдейтін

мыңға тарта логикалық элементтер, яғни электрондық схемалар бар. Сонымен

қатар нӛлдер мен бірліктердің тізбектері кӛмегімен графикалық ақпаратты

кодтауға болады. Мысалға газеттердегі фотосуретке жақсылап қарасаң, одан

сол суреттердің ӛте майда нүктелерден тұратынын кӛре аласың.

Әрбір адам екілік кодтау жүйесімен жұмыс жасаған кезде тӛмендегідей

кестелерге қарап жұмыс істей алады:

жүктеу 1,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 67