Педагог мамандьіғьіна кіріспе

дидактикалық үстанымдарына жүгінсек, оқытудың басты міндеті 
мұгалімнің білім беру және оқушының білім алу қызметтерінің біріккен 
түрі екендігін кереміз. Сондықтан дәл қазір оқушының қызметін 
басымдау егіп, үйренуші түлға тек шәкірттер екенін үнемі есте үстап, 
бүкіл білім беру жүйесінің жүмысын осыган бағыттау керек. 
Мұғалімдер бүтінгі күнгі сабағына шығармашылық дайындықпен 
келуді, сонымен қатар оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін 
калыптастыруда ізденісті қажет етеді. 
Білім - өркениеттіліктің өлшемі, әрі тетігі. Өлшем болатындығы 
кез-келген мемлекетгің рухани да, әлеуметгік-экономикалық та 
ләрежесі онда өмір сүретін халықтың білім деңгейіне байланысты 
багаланады. Сабақ- біртүтас күрделі процесс. Әр мұғалімнің жеке 
шығармашылығынан туады. Сабақ - оқытуды үйымдастырудың түрі 
ғана емес, жалпы педагогикалық процесс жүйесіндегі ең жауапты белік. 
Сондықтан бүкіл білім беру мен тәрбиелеудің заңдыльгқтарына 
сүйенгенде, бүгінгі сабақ оқытудьвд барльгқ кезеңінде мүғалім мен 
баланың бірлесіп істейтін тиімді әрекеттерінің жүйесі болып шығады. 
Сабақ - біртұтас күрделі жүйе, онда оқьпу мен тәрбиенің 
мәселелері қарастырьшады. Мұғалімнің міндеті - қоғамның жаңа 
әлеуметтік құрьшымы мен білімінің мазмүнынан туындайтын уақыт 
ағымына сәйкес оқушыньщ жеке қасиетін ескере отьгрып, мектеп 
дамуыньщ әрбір кезеңінде қазіргі сабақтың маңызды ерекшеліктерін 
анықтап, сабақ үлгісін құру және сабақты жетілдірудің негізгі 
жолдарын тауып, оның нәтижесін жоғарылатудың тәсілдерін меңгерту. 
Сабақ барысында мүғалім педагогика мен психология ғылымьш жетік 
игеріп, сабақты өткізудің жаңарған техникасы мен икемді 
технологиясын пайдалана білу керек. 
Сондай-ақ, педагог оқушьшың жеке қасиетін ескеріп, еңбек ету 
барысында бір-бірімен карым-қатынас жасай алатын ізгілендірілген 
психологиялық ортаны қамтамасыз етуі және сабақта ақьш-ойды ғана 
дамыгып қоймай, әсерлілігін туғызуы қажет. 
«Қазақстан - 2030» кешенді бағдарламасына сай бүгінгі болашақты 
тәрбиелеу. Бүл салада Қазақстан Республикасы Білім және ғылым 
министрлігі бекіткен (07.07.2000 ж. №701) «Тәрбиенің кешенді 
Бағдарламасы» басшылыққа алынуы тиіс. Оның алға қойған 
проблемасы- Қазақстан Республикасының жан-жақты дамытан көп 
мәдениетгі жеке тұлғасын қалыптастыру. Олай болса, XXI ғасырдьщ 
мұғалімі қандай болуы керек ? деген сүраққа былай жауап беруге 
болады: 
1 .Нағыз педагог - кәсіпқой, терең білімді, мәдениетті, ізіілікті, жас 
ұрпақты дамыту, оқыту мен тәрбиелеуді басшылыққа ала отырьш, 
инноватикалық бағытта жүмыс жасайтын, баламен мәдениетгі қарым-
102 

катынас жасай білетін, өзіндік мұғалімдік қызмет атқару стилі бар, 
зерттеу жұмыстарын жүргізе алатын тұлға. Білім сапасын арттыруда 
әрбір ұстаз қүндылықтарды меңгеріп, оқу мен тәрбие егіз екенін бір 
сәтте естен шығармаған жөн. Соның нәтижесінде ғана сапалы білімге 
қол жеткізуге болады. 
Білім - қоғамды түрақтандьіратын, рухани мүраны сақтайтьш, 
ұрпакты - ұрпаққа сабақгастыратын қүрал. Барлық мүмкіндіктерді 
пайдаланып, оқытудьщ жаңа әдістерін тиімді қолдану, жаңа 
технологияны қазіргі заманға бейімдеу, оқытуды жетілдіре түсу, 
жастарға білім берумен қатар әр оқушының біздің ертеңіміз, 
болашағымыз екенін терең ескере отырып, жеке түлға ретінде 
қалыптастыру, олардың білім деңгейін мемлекетгік және халықаралық 
стандартқа жетулеріне күш салу біздің міндетіміз деп есептейміз. 
Қазіргі қоғам өміріндегі күрделі экономикалық өзгерістер, 
ғаламдану үрдісі, ақпараттық технологиялардың дендеп енуі, нарыктық 
қатынастардың қалыптасуы, демократиялық оң өзгерістер және т.б. 
білім жүйесін реформалауды, оның дамуына жаңа серпін енгізуді, 
соның ішінде оның әдіснамалық және тұжырымдамалық негіздері мен 
педагогика ғылымының парадитмасын қайта қарастыруды талап етеді. 
Егемендігімізді алған 14 жылдың ішінде Қазақстан 
Республикасында орта мектептің өмірі мен жұмыстарында көптеген 
езгерістер болды: 
- орта мектептердің оқу-тәрбие жұмыстарын демократияландыру 
мен ізгілендіру үрдісі басталды; 
- жалпы білім беретін орта мектептермен бірге жаңа бағыттағы 
инновациялык мектептер: гимназия, лицей, авторлық, атаулы мектептер 
пайда бола бастады; 
-мүғалімге оқу-тәрбие үрдісіне басшьшық етуге толықтай құқық 
берілді: мұғалім мемлекеттік білім стандарты шеңберінде оқу 
бағдарламасы мен окулықты өзі таңдауға, өзінің авторлық 
бағдарламасы жөне технологиясымен жұмыс жасауға мүмкіндік алды. 
- Республикадағы білім беру жүйесі әлемдік білім кеңістігіне енуіне 
байланысты базалық білім беру негізі мектепте аяқталып, жоғары 
сыньпггарды кәсіптік бағдарлы білім беру жүзеге асырылатын 
тұжырымдамалық негіз жасалды. 
Сол себепті қазіргі кезенде мектептің оқу-әдістемелік жүмыс 
қызметін жаңа жолға қою қажетгілігі туындап отыр. 
XXI ғасырда мектептердің алдьшда түрған басты міндеттері: 
- мұғалімдердің инновациялық даярлықтарын қамтамасыз ету; 
- мүғалімнің әдістемелік деңгейін көтеру, педагогтьш өз білімін 
көтеруге және жетілдіруге жағдай жасау; 
103 

- мүғалімдердің ғылыми-педагогикалық эксперименттік зертгеулер 
жасауларына тиімді жағдай туғызу және т.б. 
Жаңа ғасырға керегі - теориялық білімі жоғары, үдайы ізденісте 
болып, әртүрлі ғылыми зерттеулер, экспериментгік тәжірибелер 
жүргізіп, жаңа педагогикалық технологияны меңгерген, өзінің жеке 
әдістемесі бар жаңашыл мүғалім. 
Қазіргі кезеңде көптеген мектептерде жүмыс жасап жатқан 
мүғалімдерді әдістемелік деңгейіне қарай 3 деңгейге бөліп 
қарастырады: 
- мүғалім-практик; 
- мүғалім-практик-зерттеуші; 
- жаңашыл-мүғалім - практик-экспериментатор. 
Мұғалім-практиктің негізгі қызмегі өзінің білген іс-тәжірибесін 
окушыларға үйрету; мүғалім-практик-зерттеуші негізінен ғылыми 
зерттеушілік қызметпен айналысады; ал жаңашыл мүғалім ғылыми-
зерттеушілік, эксперименттік жүмыстармен айналысады. 
Бүгінгі таңда еліміздің білім беру саласында бәсекеге қабілетгі 
үрпақ тәрбиелеу үшін маңызды міндеттерді шешуге бағытталган 
күрделі бетбүрыс жасалуда. Еліміз дамуының барлық саласына, соның 
ішінде білім беру жүйесіне жаңа инновациялық үдерістердің енуі 
мұғалімнің жаңашылдығын дамытып, кәсіби өсуіне алып келді. 
Мұғалімнің кәсіби мүмюндігі оның бойындағы өзін-өзі дамыгып отьфу 
дайындығьша тікелей байланысты. Бұл мәселеге әлеуметтік-
педагогикалык тұрғыдан келу үшін мүғалімнің субьект ретіндегі алдына 
қойған міндеттерін орындауға деген әзірлік деңгейіне көз жеткізу 
қажет. Әрине, оның кәсіби өсуі жеке түлға ретіндегі ерекшелігіне әбден 
қатысты. Сондықтан бұл жерде даралық-тұлғалық қалыптасу, іскерлік-
әдістемелік жетілдіру, кәсіптік-пәндік білімін толықтыру 
компоненттерінен өз қажетгілігін тани алу мүмкіндігі туады. Бұл 
жердегі «өз қажеттіктерін сезіну» - кәсіби қызметтің негізі. Өйткені, ол 
өзінің әлеуметгік бар мүмкіндігін дамыгудың жолдарьга білу деген сез. 
Қазақстан Республикасында әлемдік білім кеңістігіне кіру үшін 
мемлекет тарапынан көп шаралар енгізіліп жатыр. Соның ішінде 
«Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамьпу 
түжырымдамасы» ең маңызды орын алады. Бұл түжырымдамада орта 
білім берудің мақсаты - жылдам езгеріп отыратын дүние 
жағдайларьгада алынған терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде 
еркін бағдарлай білуте, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамьггуға және өз 
бетінше дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер 
қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру. Бұл мақсатта алға 
104