Монография \ «санат» а л м п и мп

бэрше карама-карсы, бурыннан келе жаткан “дестурлерд1 
роман белгип магьшада 
Tiirri 
жокда шыгарып, ез бепмен 
окщау, осы кунп ем1рдщ туп-тура ез топырагынан ecin- 
ендГ’* деген жаца концепция усынады. Мундагы максат — 
жанрдыц тууын элдеб1р 
тштнщ тштге квш-yi
тэр^здд тайыз 
угынбай, терец 
мазмун метаморфозасы
ретшде парыкгау.
Сез жок, романныц тууы — кездейсок кубылыс емес, 
жалпы когам 
eMipi 
мен адам тагдырыныц тарихи езгеру 
зандылыкгарына тыгыз байланысты нэрсе. Прозалык эпос
— Ояну демарше дешнп сез енершде жецад орын тебе 
коймаган, 
Ken-Kecip ecci3 
де кезс1з адуындыкка толы Кене 
дэу1р мен Орта гасыр эдебиетше тэн аскак вуендерден 
баскаша, деу1рдщ e3i тугызган “керкемдЪсжацалык” ; енде- 
ше, роман “эпостыц жацгырган сояуы емес, жаца бутагы” 
екеш де рас. Бул шындыкгы мойындай тура, романныц 
эмбрионалъ кушн Эллинизм тусына апаратын кейб1р 
гылыми топшылауларга багып тым 
epire 
кетпегенмен, б1здщ 
эраньщ II-III гасыр ларындагы Апулейдщ “Алтын 
eceri” 
мен 
Лонгтыц “Дафнис Ьэм Хлоясы” бул жанрдагы алгашкы 
адымдар екенш естен шыгармау керек. Сонда гана 
6i3 
бул 
жанрдыц туу, калыптасу, даму жолдарын тарихгык тургыдан 
барлап, белгип 
6ip 
гылымдык жуйеге сала аламыз.
Романныц даму жолдары — ез алдына жеке тарих болса, 
сол тарихтыц кезец-кезендершде туып, кдлыптаскан жанр­
лык турлер1 тагы да кеп. Орта гасырдыц “Тристан мен 
Изольдасынан” Ояну дэу1ршщ “ Гаргантюа мен Панта- 
грэлше” келетш рыцарьлык эпостыц бар буралацьш тугел 
козгамай-ак, М.Сервантестщ “Дон Кихотындагы” с е р т к
сипатты айтканныц езшде 
6ipa3 
шеж1ре шерткен болар едж. 
Б1рак бул — эдебиеттщ теориясы емес, тарихына катысты 
эцпме. Сондыкган 6i3 романныц эр тустагы жекелеген 
жанрлык 
yrcruiepi 
ретшде Лесаж ден койган 
плуттык
роман, 
Дюма кеп жазган 
авантюралык,
роман, Вальтер-Скоттан 
басталатын 
тарихи
роман, Бальзактан былайгы 
психология-
лык,
роман, Жюль Верн ербтсен 
фантастикалык,
роман, 
Чернышевский тугызган 
публицистикалык
роман... болганьш 
атап кана тьшамыз. Ойткет романды булайша турлещдрш, 
эр тургне мшездеме берш тугесу 
Timi 
мумкш емес. Турлер 
шекшз; туган устше туындай бередь Мэселен, 
6ip 
гана 
Б.Томашевскийдщ e3i утопиялык роман, семьяльпс, роман, 
мещандьпс, роман, бульварлык роман, роман-кунделж,
* 
В.Кожинов.
Происхождение романа. М., “Советский писатель”, 1963, 
стр. 125.
309

роман-фельетон... деп жшке пзе женелгевде ондаган турд1 

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: