2-китап indd



жүктеу 2,63 Mb.
Pdf просмотр
бет8/196
Дата20.10.2023
өлшемі2,63 Mb.
#43915
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   196
68840cb3f30ffba49b4a0b6e74baf6a5

емле жайы
. Бұл да қашаннан пікір таласы арылмаған, ол 
талас қазіргі күнде күшейе түскен саланың бірі. Тегіс сауатты жазуды 
қалыптастыру – ұлттық мәдениеттің бір шарты болса, оның да әңгіме 
қозғайтын тұстары бар. Қазіргі графиканы – «орыс жазуын» пайдаланып 
отырған күндерімізде кейбір қалыптасқан нормаға айналған ережелерді 
бұзып, басқаша жазу (мысалы, ерін үндестігін сақтап, күлүн, өрүк, 
бүгүн, күмүс деп жазуды ұсынып жүргендер бар), кірме сөздерді тегіс 


16
қазақ тілінің дыбыс заңдарына сәйкес сындырып айтып, сол айтылған 
күйінше таңбалау, т.т сияқты мәселелер. 
Емле мәселесін сөз еткенде бұл күндерде жазу (графика) жайы 
көкейімізде тұратын анық, яғни кириллицаны тастап, латын жазуына 
көшуге бет алған екенбіз, қалған уақытта қазіргі емлені сөз етудің 
қанша қажеті бар деушілер де табылады. Алдымен, егер жазудың жаңа 
түріне көшетін болсақ, оның емле ережелерін де бірден дұрыс, сындарлы 
етіп ұсынудың негізі қазіргі еліміздің басты-басты қағидаларында 
жатқандығын ұмытпауымыз керек. Екіншіден, жаңа жазуға көшу 
бірер жылда бітетін, күрт орындалатын шара емес, ең азы 5-10 жылға 
кететін, ал жарты ғасырдан астамғы жазба дүниені қалың көпшіліктің 
оқып пайдалануы одан да көп жылдарға созылатынын ескертсек, 
әлі де біраз уақыт қазіргі еліміздің дұрыстығын діттеу – мәдениетті 
қоғамның талабынан шығады. Оның үстіне, қазіргі емле ережелерімізді 
түп-тамырымен өзгертпей, бірақ жөндеп-қырнайтын, бір ізге түсіретін 
тұстары бар болса, ол жөнінде де пікір алысып, ғылыми әрі практикалық 
негіздерін салмақтау қажет. Сірә, жазудағы дәл қазіргі бейберекеттілікті, 
яғни әр редакция, әр автор, әр баспаның төл немесе кірме сөздерді өзінше 
өзгертіп жазып жатқан «еркіндігі» мен сынақтарды (экспериментті) 
құптау қиын, өйткені, тіл мен жазу дегендер – миллиондардың «мүлкі», 
ол мүліктің «сынған, сындырылған» тұстарынан зиян шегетін әлеумет 
топтары аз болмайды. Мысалы, мектепте үйретілетін емле ережелері 
мен олардың баспасөз беттеріндегі бұзылған сәттерін көретін мектеп 
оқушылары мен мұғалімдерінің халі қандай болмақ? 
Егер кейбір сөздердің жазылуына немесе бір-екі ережеге қайткенде 
де өзгеріс енгізу қажет болса, ол күнде бұл өзгерісті уәжімен дәлелдеп, 
ғылыми-практикалық орындар болып келісіп, жүзеге асыру керек 
және ол өзгерісті ресми түрде көпшілікке міндетті етіп ұсыну қажет. 
Сірә, мұндай ресми міндеттілік бізге әлі де керек болар. Кезінде емле 
ережелеріміздің өкімет тарапынан Жоғарғы Кеңес президиумының 
жарлығымен бекітіліп, заңдастырылыуы тегін болмаған болар. Бұл 
әрекет жазу ісінде жүйелілікті, баршаға ортақтықты қамтамасыз ететін 
пәрменді шаралардың бірі болғанын айта аламыз.
Мәслихатта пікір алысатын келесі мәселе – 

жүктеу 2,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   196




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау